Boczniaki – uprawa i sposób na biznes
- Szczegóły
- Kategoria: Wiadomości rolnicze
W ostatnich latach w Polsce wyraźnie wzrosło zainteresowanie boczniakami, choć nadal jest to produkt niszowy, do którego konsumenci podchodzą z rezerwą. A szkoda, bo to grzyb posiadający duże walory smakowe i odżywcze, zawiera witaminy, cenne związki organiczne oraz enzymy m.in. obniżające poziom cukru w organizmie. Cieszy jednak fakt, że konsumenci, którzy raz go spróbują chętnie do niego wracają.
Boczniak to bardzo zdrowy grzyb, dostępny w sprzedaży w większości sklepów w Polsce. I mimo wciąż niewielkiego nim zainteresowania, popyt na niego rośnie, a producenci nie mają większego problemu ze zbytem grzybów na giełdach. Można założyć, że stabilne ceny i bardzo spokojny rynek boczniaka poskutkuje wzrostem zainteresowania tym grzybem w przyszłości. Na dochodowość jego produkcji wpływa wiele czynników, m.in. plon otrzymany z jednej kostki oraz cena uzyskana za kilogram grzybów, która w zależności od pory roku ulega znacznym wahaniom od 8,00 do 12 zł za kg.
Boczniak jest grzybem uprawnym, który w naszym kraju nie ma większych tradycji uprawy. To gatunek saproficzny, którego funkcja w przyrodzie polega na rozkładzie martwego drewna, wyspecjalizował się w wydzielaniu enzymów do środowiska, gdzie jest wysoka koncentracja ligniny i celulozy. Rośnie w lasach Europy. Owocuje późną jesienią. Jego owocniki mają bogaty i ciekawy skład chemiczny, stanowiąc pokarm o bardzo dużej wartości żywieniowej.
Warunki uprawy
Boczniak nie ma dużych wymagań odnośnie warunków uprawy. Technologia uprawy obejmuje: przygotowanie podłoża, odkażanie podłoża, inokulację i inkubację oraz zbiory.
Podstawą do tworzenia dobrego podłoża jest słoma zbóż twardych, do której dodawane są inne materiały organiczne np. kolby kukurydzy, mąka kukurydziana, otręby pszenne, pozwalające na wzbogacenie składu chemicznego substratu. Drugim materiałem, który dobrze się sprawdza jako baza wyjściowa dla sporządzania podłoża dla boczniaka jest słoma rzepakowa, oczywiście wzbogacona o wymienione materiały organiczne.
Kolejnym etapem produkcji boczniaka jest nawilżenie podłoża. Aby ułatwić ten proces materiały organiczne należy rozdrobnić. Dokładne nawilżenie do określonej wartości (70-72%) jest ważnym czynnikiem, który decyduje o właściwym rozwoju grzybni w środowisku.
Najtrudniejszym etapem produkcji jest odkażanie, bowiem brak jest standardowych rozwiązań technicznych, ułatwiających przeprowadzenie tej operacji. A polega on na podniesieniu temperatury do 60oC w podłożu przez kilkanaście godzin, przy jego dużej wilgotności, co eliminuje mikroorganizmy. Można odkażać podłoże na dwa sposoby: luzem bądź po przeniesieniu go do pojemników.
Stosowane i sprawdzone metody uprawy boczniaka zakładają jego uprawę w różnego rodzaju pojemnikach
Po odkażaniu czas na inokulację. Do odkażonego podłoża umieszczonego w pojemniku foliowym, w warunkach sterylnych dodawana jest grzybnia handlowa (potoczne określenie - kostka), czyli materiał wyjściowy do uprawy grzybów. To zazwyczaj ziarno różnych gatunków zbóż lub prosa przerośnięte strzępkami grzybni matecznej. Z tego rozwinie się organizm grzyba. Na tym etapie produkcji należy spełnić następujące warunki: wilgotność powietrza 80-85% i temperatura powietrza 22-24oC. Pomieszczenie, gdzie przerasta grzybnia powinno być klimatyzowane i wietrzone.
Na rynku występuje wiele odmian bocznika. Poszczególne z nich różnią się od siebie m.in. wymaganiami temperatury, szybkością wchodzenia w etap tworzenia zawiązków, długością czasu przerastania podłoża.
Pojemniki z przerośniętym przez grzybnię podłożem przenosi siędo pomieszczenia, gdzie grzyby osiągną dojrzałość (inkubacja). W tym okresie należy zapewnić im dostęp światła i bardzo wysoką wilgotność powietrza. To decyduje o wysokości plonu owocników i ich wyglądzie zewnętrznym.
Zawiązki owocników pojawiają się po upływie około 10 dni. Czas dorastania i sposób plonowania, jest cechą odmianową. Bocznik plonuje w trzech rzutach, przy czym pierwszy jest najbardziej wydajny. Między rzutami jest kilka dni przerwy. Czas dorastania owocników jednego rzutu trwa 5-8 dni.
Zbiór owocników, które rosną w kępach zależy od stopnia rozwoju kapelusza.
Po skończonym cyklu uprawowym należy przeprowadzić dezynfekcję pomieszczeń uprawowych.
Sposób na biznes
Produkcja boczniaka jest szansą m.in. dla tych, którzy posiadają niewykorzystane budynki i inne obiekty, pod warunkiem, że je przystosują, zapewniając właściwy mikroklimat i właściwie zorganizują uprawę. Wśród początkujących producentów boczniaka panuje opinia, iż jest to uprawa łatwiejsza od uprawy pieczarek. Niestety, takie założenie może być przyczyną niepowodzeń w uprawie, gdyż uzyskanie grzybów dobrej jakości wymaga dużej perfekcji i staranności.
Na dochodowość produkcji ma wpływ niska cena boczniaka i duże plony. Najtrudniejszym okresem na sprzedaż tych grzybów jest wiosna i jesień, co wiąże się z faktem, że wiele osób uprawia boczniaka w niedostosowanych pomieszczeniach, gdzie możliwa jest tylko okresowa produkcja w tych porach roku.
Przykład:
Producent, który wymienia kostkę 4 razy w roku, jednorazowo wstawiając 400 sztuk, z każdej otrzymuje owocowanie w trzech rzutach. Pierwszy rzut stanowi 40-50% plonu, drugi 25-30%, zaś trzeci 10-20%. Koszt zakupu jednej kostki gotowej do produkcji to 8,5 zł plus transport. Z jednej kostki uzyskuje ok. 3,5-4 kg boczniaków. Przy całorocznej produkcji średnia cena może wynieść 7 zł za kilogram. Koszty poniesione przez cały rok na prowadzenie produkcji, nie wliczając pracy własnej, to ok. 5-7 tys. Zadowalający dochód otrzymuje się wtedy, gdy z wszystkich kostek I rzut grzyba pokryje koszty produkcji, a II i III stanowi czysty dochód.
Stąd wniosek, że całoroczna uprawa boczniaka we własnym gospodarstwie, przy wyczuciu rynki, może być opłacalna i stanowić dodatkowe źródło dochodu, nie zajmując zbyt wiele czasu.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Źródła:
- L. Czublun, Boczniak – sposób na dodatkowy dochód, [w:] „Lubelskie Aktualności Rolnicze”, 2010 nr 1
- J. Kalbarczyk, Uprawa boczniaka, [w:] „Lubelskie Aktualności Rolnicze”, 2010 nr 1
- E. Prusinowska, Uprawa grzybów i przyrządzanie z nich potraw: boczniak, Bratoszewice 1990
- M. Siwulski, Uprawa grzybów jadalnych i leczniczych w warunkach naturalnych, Poznań 2004
