Co w rolnictwie „piszczy”: Kontrowersyjny 2012 rok i „burzliwy” początek 2013 r.

Szczegóły

Kategoria: Rolnictwo w Uni Europejskiej

Rok 2012 w polskim rolnictwie był pełen kontrowersji. Najważniejszymi wydarzeniami były unijne negocjacje w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2014-2020 i uchwalenie przez Sejm dwóch kontrowersyjnych regulacji związanych z organizmami genetycznie modyfikowanymi: ustawy o paszach i  nasiennictwie.

Styczeń 2012

• Prezydent RP skierował do Sejmu projekt ustawy o nasiennictwie. Projekt ten regulował m.in. rejestrację odmian oraz wytwarzanie, ocenę materiału siewnego odmian gatunków roślin uprawnych oraz obrót materiałem siewnym. Nie było w nim przepisów dotyczących GMO.
• Sejm uchwalił ustawę o składce zdrowotnej rolników, zgodnie, z którą rolnicy muszą płacić 1 zł od hektara za osobę w gospodarstwach ponad 6 hektarowych, a do 6 hektarowych składkę płaci budżet państwa. Regulacja ta miała obowiązywać przez rok.

Luty 2012

• W lutym duże zmiany kadrowe zaszły w Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR), gdzie na stanowisko prezesa powołano Leszka Świętochowskiego.
• Również w tym okresie została ujawniona przez media tzw. afera solna. Ustalono wówczas, że trzy firmy - dwie z województwa kujawsko-pomorskiego i jedna z woj. wielkopolskiego - mogły sprzedawać sól  będącą odpadem przy produkcji chlorku wapnia jako spożywczą.

Marzec 2012

W połowie miesiąca w Warszawie odbył się „Marsz w obronie pszczół”. Protestowano m.in. przeciw zbyt masowemu używaniu pestycydów w rolnictwie i uprawie roślin genetycznie modyfikowanych.

Kwiecień 2012

• Rada Ministrów przyjęta strategię zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, której celem jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich.
• Sejm przyjął uchwałę wspierającą rząd w negocjacjach z Komisją Europejską w sprawie wyrównania dopłat bezpośrednich dla wszystkich rolników w krajach UE.

Maj 2012

• W maju ANR rozpoczęła organizowanie przetargów ograniczonych na zakup państwowych gruntów dla rolników. Umożliwiła to znowelizowana ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, która weszła w życie w grudniu 2011 r. Jeden z zapisów stanowi, że obecni dzierżawcy muszą zwrócić ANR 30 proc. ziemi, którą użytkują.

Lipiec 2012

• Sejm uchwalił nowelizację ustawy o paszach, która przedłuża możliwość wykorzystywania pasz GMO do żywienia zwierząt do 1 stycznia 2017 r.
• Dania podczas posiedzenia rady ministrów rolnictwa UE przedstawiła sprawozdanie prac nad reformą Wspólnej Polityki Rolnej, które ówczesny minister rolnictwa Marek Sawicki ocenił jako niekompletne. Zarzucił bowiem, że: nie odzwierciedla do końca dyskusji na temat konieczności wyrównania poziomu płatności bezpośrednich dla rolników.
• Z końcem lipca odwołano Marka Sawickiego (PSL) z funkcji ministra rolnictwa, a powołano Stanisława Kalembę na to stanowisko.

Sierpień 2012

• Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o paszach. Odkłada ona do 1 stycznia 2017 r. wejście w życie zakazu wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych.

Wrzesień 2012

• Na wniosek ministra rolnictwa odwołano prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Tomasza Kołodzieja. Bez podania przyczyny dymisji.

Październik 2012

• Unijni ministrowie rolnictwa określili kwoty połowowe na rok 2013 dla Morza Bałtyckiego, z których wynika, że Polscy rybacy będą mogli złowić w Bałtyku mniej łososia i dorsza, a więcej śledzia i szprota.

Listopad 2012

• Sejm uchwalił ustawę o nasiennictwie, która umożliwia obrót materiałem siewnym, w tym nasionami wpisanymi do europejskiego rejestru m.in. nasionami GMO. Nowe przepisy umożliwiają wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia zakazującego uprawy GMO.
• Komisarz UE ds. rolnictwa skrytykował nową propozycję budżetu UE, która zakłada 25 mld euro cięć we WPR. Gdyby taki budżet został zatwierdzony, to Polska straci kilka miliardów euro, w tym 1,2 mld w dopłatach bezpośrednich.
• Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ubój rytualny narusza ustawę o ochronie zwierząt i konstytucję. Chodziło o przepis rozporządzenia, który zezwalał na rytualny ubój zwierząt przez wykrwawienie, bez wcześniejszego ogłuszenia. W związku z tym Trybunał orzekł, że rozporządzenie straci moc z końcem 2012 r.

Grudzień 2012

• Rolnicy z woj. zachodniopomorskiego rozpoczęli protest w Szczecinie przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych, która rzekomo sprzedaje grunty osobom nieuprawnionym.
• W drugiej połowie miesiąca prezydent RP podpisał ustawę o nasiennictwie, która zezwala na rejestrację i obrót w Polsce nasionami GMO. Jednocześnie rozporządzenia do tej ustawy mają zakazać uprawiania roślin GMO.

Początek 2013 r. również zaczął się pracowicie i niespokojnie:

• Po ustaleniu kwot połowowych dla Polski ruszyły nowe nabory wniosków w ramach PO RYBY 2007-2013 o dofinansowanie inwestycji w ramach środka 1.4 „Rybactwo przybrzeżne”.          Wnioski można składać do 28 czerwca 2013 r.
• Z początkiem roku wciąż nie rozstrzygnięto kwestii przetargów na zakup ziemi z Agencji Nieruchomości Rolnych. Minister Rolnictwa zamierzał ustalić nowe zasady przeprowadzania przetargów na zakup ziemi, aby wyeliminować tzw. słupy. Rolnicy alarmują, że nie mają szans na powiększenie i rozwój gospodarstw, ponieważ grunty są wykupywane przez obcokrajowców.

Według ostatnich danych (z 30 września 2012 r.) w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa pozostaje prawie 1,85 mln ha, w tym prawie 1,38 mln ha znajduje się w dzierżawie, niewiele ponad 303 tys. ha czeka na sprzedaż.
Największa ilość gruntów w państwowym ZWRSP znajduje się na terenie północnych i zachodnich województw, przede wszystkim na Pomorzu Zachodnim (359,4 tys. ha), w Wielkopolsce (260,7 tys. ha), na Dolnym Śląsku (247,5 tys. ha) oraz na Warmii i Mazurach (220,5 tys. ha).

• Z końcem, 2012 r. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę o nasiennictwie, która reguluje m.in. kwestie związane z wprowadzaniem do obrotu nasion roślin genetycznie modyfikowanych. Jednak fakt ten nie kończy batalii o GMO! Już 3 stycznia br. rząd zakazał upraw roślin genetycznie zmodyfikowanych (GMO) na terenie kraju przekonując, że ma wystarczające argumenty, by Unia Europejska nie sprzeciwiła się tym regulacjom. Wydał rozporządzenia dotyczące kukurydzy MON 810 (produkowanej przez koncern Monsanto) i ziemniaka Amflora (Basf), jedynych roślin GMO, które mogą być uprawiane w Unii Europejskiej. Rozporządzenia zaczęły obowiązywać 28 stycznia, razem z ustawą o nasiennictwie. Za złamanie zakazu i nielegalne wysianie tych roślin rolnikom grożą kary finansowe oraz zniszczenie upraw.

• W opinii wielu specjalistów rok 2013 może być kluczowy dla branży gazu łupkowego. Wyjaśnione mają zostać kwestie podatkowe, a dzięki większej niż dotychczas liczbie odwiertów będziemy więcej wiedzieć o potencjalnych złożach gazu.
• KRUS poinformował o zmianie składek zdrowotnych dla prowadzących specjalne działy rolne.
• Zniesienie kwotowania produkcji mleka niemal pewne! Komisja Europejska przyjęła raport, w którym przekonuje, że UE jest na dobrej drodze do zniesienia systemu kwotowania produkcji mleka w 2015 r.
• Zatrważające informacje podał Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, twierdząc, że 700 tys. polskich gospodarstw rolnych jest na skraju bankructwa. Najbliższe kilka lat zadecyduje o kształcie polskiego rolnictwa. Wpływ na to będą miały nowe regulacje w UE, m.in. zniesienie limitów na produkcję mleka i nowe zasady unijnej polityki rolnej, jak i planowane zmiany w kraju, czyli np. nowe regulacje dotyczące genetycznie zmodyfikowanej żywności, zmiana systemu opodatkowania gospodarstw rolnych oraz ubezpieczenia społecznego. Decyzje rządu mogą zaważyć na tym, czy przetrwają gospodarstwa.
• Dobra wiadomość dla branży zdrowej żywności, rynek tej żywności w Polsce rośnie w niesłychanym tempie. Jest obecnie wart około 600 mln zł i będzie rósł dynamicznie przez kolejne dwie dekady.
• Bank Gospodarki Żywnościowej poinformował, że relatywnie niska podaż warzyw na krajowym rynku sprawia, że ich ceny utrzymują się na poziomie wyższym w porównaniu do roku poprzedniego.
• Minister rolnictwa uznał dotyczące rolnictwa propozycje unijnego budżetu na lata 2014-2020, przedstawione na listopadowym szczycie UE, za nie do przyjęcia dla polskich rolników; liczy na wsparcie ze strony Parlamentu Europejskiego. Zapowiedział, że w tym i w przyszłym roku średnia płatność na jeden hektar wyniesie około 240 euro.
• W drugiej połowie stycznia Główny Inspektor Sanitarny (GIS) wykrył zanieczyszczone substancje w waflach wyprodukowanych w firmie „Magnolia ״ z Lubuska po 22 listopada ubiegłego roku. Zostało wydane ostrzeżenie w tej sprawie. GIS zaalarmował, że problem może pojawić się także w innych miejscach, bo winna jest prawdopodobnie firma z województwa mazowieckiego dostarczająca mleko w proszku. Sanepid radzi, by zakupione produkty zwrócić w miejscu zakupu lub wyrzucić.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o prognozach dotyczących rolnictwa w Polsce na 2013 rok.

Obecnie można zaobserwować spowolnienie gospodarcze.    Dlatego w pierwszej połowie roku można się spodziewać niewielkiego wzrostu cen. To nie są najlepsze informacje dla rolników, bo jeżeli ceny są stabilne, to ich dochody też są stabilne. Kraje zaczynają chronić swoją produkcję żywności, dlatego część z nich będzie szukała różnych pretekstów, żeby ograniczyć import. Należy pamiętać, że Polska jest ważnym eksporterem na rynkach światowych – eksportujemy 30 proc. żywności.

Wszystkie prognozy wskazują, że energia, przynajmniej na początku roku, będzie taniała. Prawdopodobnie nastąpi spadek produkcji wieprzowiny oraz spadek cen zbóż w I połowie roku. Te i inne kwestie będą monitorowane na bieżąco.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Źródła:

• Rolnictwo 2012: Wojna o dotacje unijne i GMO, [w:] „Dziennik Gazeta Prawna” z 21 grudnia 2012 r.
• Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce: aspekty przestrzenne i regionalne, pod red. A. Rosnera, Warszawa 2012
• „Rynek Rolny: analizy, tendencje, oceny”, 2012 nr 4
• „Zielony Sztandar”, 2013 nr 5
• minrol.gov.pl
• anr.gov.pl

• Poprzedni artykuł