Najbardziej ekologiczne państwa świata
- Szczegóły
- Kategoria: Ekologia i środowisko
Spośród wszystkich państw na świecie, aż 8 na naszym kontynencie znalazło się w pierwszej dziesiątce rankingu Environmental Performance Index (EPI – wskaźnik wydajności środowiskowej) najbardziej ekologicznych państw na świecie. Badania EPI są prowadzone od 2002 r. przez ośrodki badawcze z renomowanych uniwersytetów Yale i Columbia. Wskaźnik EPI przedstawia efektywność 178 krajów z całego świata podejmowanych w zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz sam jego stan. Pod uwagę bierze się 20 wskaźników w 9 różnych kategoriach, m.in. jakość powietrza, metody oczyszczania ścieków, obecność wody pitnej, udział węgla w produkcji energii czy przeżywalność dzieci do 5 roku życia. W rankingu z roku 2014 Polska znalazła się na 30. miejscu.
W klasyfikacji dotyczącej jakości powietrza od lat wygrywa Europa. Pierwsze miejsce, nieprzerwanie od momentu powstania rankingu, należy do Szwajcarii, która na 100 możliwych punktów, nigdy nie miała mniej niż 85 (w 2014 r. osiągnęła 87,67 pkt.). Ma na to wpływ powszechny dostęp do wody pitnej, bardzo niska śmiertelność noworodków i ogromna liczba obszarów zielonych chronionych. A mimo to, Szwajcaria nie najlepiej radzi sobie w kategorii Rolnictwo.
Szwajcarska postawa ekologiczna bierze się z dwóch powodów: ogromnego szacunku do środowiska obywateli tego kraju i do własnych portfeli. Szwajcarzy są świadomi, że w ich kraju o niewielkiej powierzchni, bez segregacji śmieci, ograniczenia emisji spalin, czy wykorzystywania alternatywnych źródeł energii zaczęliby się po prostu dusić. Bardzo cenią sobie czyste powietrze i zielone otoczenie, więc dla tej sprawy są w stanie bardzo dużo zrobić. Na czym polega ekologia Szwajcarii:
Już w przedszkolu dzieci uczą się jak segregować śmieci.
Butelki segreguje się według kolorów (białe, zielone i brązowe).- Paragony ze sklepu wyrzuca się tylko do specjalnego pojemnika na papier.
- Do perfekcji opanowano też sztukę recyklingu.
- Aż 80 proc. plastikowych butelek z pochodzi z ponownego przetworzenia.
- Dzięki segregacji mogą oszczędzić kilkadziesiąt franków miesięcznie. Wszystkie kantony mają dokładnie opisane sposoby radzenia sobie z odpadami, których restrykcyjnie przestrzegają ich mieszkańcy. Do domowych worków na śmieci (jeden kosztuje ok. 4 franków) można wyrzucać wiele rodzajów śmieci, ale im mniej zapełnisz worków tym mniej zapłacisz za swoje śmieci.
- Rzuca się w oczy tutejsza dbałość o roślinność.
- Narodową rośliną Szwajcarii jest niepozorna szarotka, uważana tu za symbol czystości. Jej wizerunek można znaleźć na opakowaniach wielu produktów.
- Alpy szwajcarskie są w centrum ekologicznej uwagi. Większość alpejskiej flory i fauny, jest pod ścisłą ochroną.
- Samorządy szwajcarskie coraz więcej miejscowości uwalniają od ruchu samochodowego.
- To pierwszy kraj, który już w 1986 r. wprowadził obowiązek wyposażenia samochodów w katalizatory.
- Dla Szwajcarów ekologiczne muszą być też ich domy. Przykładowo, gdy przeciętny Amerykanin zużywa w ciągu roku 10 tys. kWh, to Szwajcarowi wystarczy połowa tego.
- Dzięki finansowemu wsparciu państwa architekci, konstruktorzy i budowlańcy stawiają domy i badają zużycie energii. Dążą do tego, by przeciętny jego mieszkaniec zużywał najwyżej 500 kWh rocznie.
W pierwszej dziesiątce najbardziej „zielonych” państw świata znalazły się też takie potęgi jak: Luksemburg (EPI 83,29), Australia (EPI 82,40), Singapur (EPI 81,78), Czechy (EPI 81,47), Niemcy (EPI 80,47), Hiszpania (EPI 79,79), Austria (EPI 78,32), Szwecja (EPI 78,09) i Norwegia (EPI 78,04). Warto odnotować 12. pozycję Wielkiej Brytanii, aż 24 miejsce Kanady i 33 lokatę Stanów Zjednoczonych. Polska na 100 możliwych punktów w tej kategorii zyskała 64. Ostatnie miejsce w rankingu EPI 2014 r. zajęła Somalia (EPI 15,47), głównie ze względu na dużą śmiertelność dzieci i praktycznie marginalny dostęp do wody pitnej. Kraje, w których jakość powietrza pozostawia wiele do życzenia to także: Afganistan, Mali, Lesotho i Haiti,
Miejsce 2. Luksemburg stawia na czystość i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. To kraj z niskim udziałem sektora przemysłowego, w związku z czym zużywa mało energii. W latach 1990-1998 zmniejszył emisję substancji zanieczyszczających środowisko o 58,4%. Luksemburg wprowadził kary pieniężne dla „śmieciarzy”, którzy w przypadku przyłapania ich na zanieczyszczaniu chodników zapłacą od 24 do 250 euro. Luksemburg jest na pierwszym miejscu pod względem czystości wód w Europie.
Miejsce 3. Australia stawia na ekologię. Jest znana na świecie ze swoich projektów inżynierskich oraz badań i rozwoju nowych technologii w obszarze energii słonecznej, geotermalnej i fal wodnych. Jest również światowej klasy dostawcą systemów słonecznych do ogrzewania wody, zdalnego zasilania i systemów hybrydowych.
Australia podpisując protokół z Kioto w 2007 r., zobowiązała się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 60 proc. do 2050 r. i do szerszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, potwierdzając tym samym swoje silne zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatycznymi oraz w restrukturyzację gospodarki.
Wśród kluczowych inicjatyw Australii na rzecz ochrony środowiska należy wymienić:
- Ratyfikację Protokołu z Kioto oraz ustalenie docelowego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 25% w 2020 r. i o 60% w 2050 r.
- Ustalenie docelowego krajowego zużycia energii odnawialnej na poziomie 20% zużycia energii elektrycznej.
- Zwiększenie środków z 4,5 do 5,1 mld USD na Clean Energy Initiative (CEI), ogłoszonej w majowym budżecie na 2010 rok. CEI to instytucja zajmująca się wspieraniem rozwoju, komercjalizacji i wdrażania odnawialnych źródeł energii i technologii wspierających oraz poprawa ich konkurencyjności; przyspieszeniem rozwoju i wprowadzenia technologii zmniejszających emisję zanieczyszczeń pochodzących ze spalania węgla; wsparciem budowy elektrowni słonecznych.
Miejsce 4. Singapur jest jednym z najbardziej rozwiniętych państw świata. Jednym z głównych zagrożeń dla środowiska naturalnego Singapuru jest zanieczyszczenie atmosfery spowodowane wielkimi pożarami leśnymi wzniecanymi w celu pozyskania ziemi pod uprawy na sąsiednich wyspach indonezyjskich, co jest przyczyną silnego zanieczyszczenia powietrza. Jako państwo prawa restrykcyjnie walczy z tym procederem. Pożary najczęściej występują między czerwcem a wrześniem. W 2013 r. smog w Singapurze był najbardziej dotkliwy od 997-1998 r., kiedy dym spowodował straty gospodarcze w Azji Południowo-Wschodniej szacowane na 4 mld USD. Mieszkańcom zalecano chodzić w specjalnych maskach ochronnych.
Singapur przoduje w regionie pod względem ochrony środowiska. Obowiązują tu bardzo surowe przepisy dotyczące odpadów i emisji zanieczyszczeń. Rząd kładzie nacisk na rozwój dobrego publicznego transportu i ograniczenie posiadania samochodów, czego skutkiem jest stosunkowo czyste powietrze, poza okresami, kiedy dociera dym podczas pożarów buszu w Indonezji.
Miejsce 5. Czechy. W trakcie negocjacji z Unią Europejską w obszarze „środowisko” w Republice Czeskiej dostosowano i wdrożono prawo z następujących dziedzin: ochrona przyrody, jakość wód i powietrza, zanieczyszczenia przemysłowe, gospodarka odpadami, bezpieczeństwo jądrowe i ochrona przed promieniowaniem, a także chemikalia oraz hałas z maszyn i urządzeń. Czechy duży nacisk kładą na:
ochronę naturalną akumulacji wód, zasobów wodnych,
- ochronę powietrza, przyrody i krajobrazu,
- ochronę środowiska geologicznego,
- kontrolowanie geologicznych prac terenowych i ekologiczny nadzór górnictwa,
- zarządzanie odpadami,
- działania związane z oceną wpływu odpadów na środowisko.
Miejsce 6. Niemcy są w awangardzie państw troszczących się o środowisko. Jego celem jest całkowita energetyczna czystość. Niemcy zawsze podpisywały się pod wszelkimi inicjatywami, które zmierzały do tego, by minimalizować zgubny wpływ cywilizacji na świat, by ograniczać oddziaływanie gazów cieplarnianych na ziemską atmosferę i ziemski klimat. A po katastrofie elektrowni jądrowej Fukuszima w Japonii w 2011 r. rząd niemiecki ogłosił natychmiastowe zamknięcie ośmiu najstarszych elektrowni jądrowych, a także ogłosił, że do 2022 r. zamkniętych zostanie kolejnych dziewięć. Mało tego, siłownie korzystające z węgla, gazu i ropy też będą wycofywane, systematycznie, jedna za drugą. W końcu, w 2050 r. aż 80 proc. energii dla tego wysoko uprzemysłowionego i ludnego (80 mln) państwa będzie pozyskiwane ze źródeł odnawialnych, głównie słońca i wiatru. W ten sposób Niemcy przyczynią się do ograniczenia niekorzystnego wpływu energetyki na środowisko.
Większość państw ujętych w rankingu EPI nie przejawia jakiejś szczególnej efektywności w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Zdarza się, że poziom zanieczyszczenia w najgęściej zaludnionych regionach świata (np. w Indiach) często przekracza normę ustanowioną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Za tragiczną jakość powietrza winę ponosi głównie transport i samochody, których liczba w rozwijających się państwach rośnie w zastraszającym tempie, a także przemysł oparty w głównej mierze na węglu. Warto, więc wziąć przykład z państw, których postawa ekologiczna jest godna pochwały i wdrażać podobne inicjatywy.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Źródło:
- A.C. Addison, Znikający świat, Warszawa 2009
- P. Berg, Niemcy stawiają świat na głowie. Rezygnują z atomu, węgla, gazu i ropy, [w:] „Polityka”, 14 maja 2013
- A. Dąbrowska, Bardzo ekologiczny kraj – Szwajcaria na zielono, [w:] „Polityka”, 15 maja 2013
- Najbardziej „zielone” państwa świata, www.gizmaniak.pl
- E. Symonides, Ochrona przyrody, Warszawa 2014
- epi.yale.edu
