Znakowanie żywności źródłem informacji o produkcie

Szczegóły
Kategoria: Wiadomości rolnicze

Znakowanie środków spożywczych jest nośnikiem wielu informacji mających wpływ na podejmowanie przez konsumentów decyzji o zakupie. Dla współczesnego odbiorcy treść etykiety stanowi podstawowe źródło wiedzy o produkcie i sposobie jego użytkowania oraz jest dokumentem odzwierciedlającym jego jakość. Obecnie to właśnie opakowanie jest najbardziej uderzającą cechą marki i determinuje ono zarówno właściwości, jak i sposób promocji produktów. Dlatego oprócz ciekawej grafiki i atrakcyjnej kolorystyki powinno ono zawierać rzetelne informacje o produkcie tak, aby konsument mógł dokonać świadomego wyboru spożywanej przez niego żywności. Przepisy dotyczące znakowania środków spożywczych mają na celu zapobieganie nieprawidłowym praktykom i fałszowaniu żywności.

Obowiązek szczegółowego informowania o cechach wprowadzanego na rynek towaru należy do producenta i wynika z podstawowych praw konsumenta: prawa do ochrony zdrowia i prawa do informacji produkcie. W krajach należących do Unii Europejskiej, możliwe jest zastosowanie zasady wzajemnego uznawania, która pozwala na swobodny przepływ bezpiecznej żywności. Wiąże się to jednak z wprowadzeniem w życie wielu regulacji prawych, które podlegają ciągłej modyfikacji. Obecnie w ramach Parlamentu Europejskiego i Rady Europy trwają prace końcowe nad rozporządzeniem w sprawie informowania konsumentów o żywności, które ma zastąpić dotychczas istniejące unijne akty prawne dotyczące tego zagadnienia. Dotyczyć one będą między innymi poprawy czytelności etykiet oraz wprowadzenia obowiązku podawania wartości odżywczej dla większości produktów żywnościowych.

Grupa ekspertów żywieniowych Konfederacji Przemysłu Żywności i Napojów UE w Brukseli opracowała system znakowania żywności GDA (Guideline Daily Amounts), określający zalecane dzienne ilości składników odżywczych, program do dobrowolnego stosowania przez przemysł żywnościowy w krajach członkowskich UE.

W Polsce do najważniejszych regulacji w zakresie znakowania środków spożywczych należą:

 

  • Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171, poz. 1225).
  • Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. Nr 187, poz. 1577 z późn.zm.).
  • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz.U. Nr 137, poz. 966 z późn.zm.)
  • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą (Dz.U. Nr 137, poz. 967).
  • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (Dz.U. Nr 196, poz. 1425).
  • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów opakowanych artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz.U. Nr 83, poz. 772).
  • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 maja 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania nieprzeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta finalnego niektórych grup i rodzajów opakowanych artykułów rolno-spożywczych lub artykułów rolno-spożywczych bez opakowań (Dz.U. Nr 92, poz. 758).
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących towarów paczkowanych (Dz.U. Nr 91, poz. 740).
  • Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz.U. Nr 91, poz. 740).

 

Na mocy obowiązujących w tym zakresie aktów prawnych producent jest zobowiązany do prawidłowego znakowania środków spożywczych, które wprowadza na rynek. Towar, którego etykieta zawiera nieprawdziwe informacje może zostać uznany za zafałszowany, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami finansowymi ze strony wytwórcy. Zgodnie z art. 3 pkt. 10 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zafałszowany jest produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych, albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany, w tym zmiany dotyczące oznakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości, jeśli niezgodności te lub zmiany w istotny sposób naruszają interesy konsumentów. Oznakowanie nie może wprowadzić nabywcy w błąd z zakresie charakterystyki środka spożywczego, w tym:

 

  • jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji,
  • przypisywania środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada,
  • sugerowania, że produkt ma szczególne właściwości, jeśli takie właściwości mają wszystkie pokrewne towary,
  • przyznawania środkowi spożywczemu właściwości leczniczych lub odwoływania się do nich.

 

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 roku w sprawie znakowania środków spożywczych, reguluje szczegółowy zakres informacji podawanych na opakowaniach środków spożywczych i środków spożywczych bez opakowań przeznaczonych bezpośrednio dla odbiorcy finalnego lub zakładów żywienia zbiorowego. Do informacji obowiązkowych należą:

 

  • nazwa produktu,
  • wykaz składników,
  • data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
  • dane o producencie,
  • waga netto lub liczba sztuk,
  • oznakowanie partii produkcyjnej,
  • miejsce i źródło pochodzenia, jeżeli brak tych danych może wprowadzić konsumenta w błąd,
  • warunki przechowywania, jeśli jakość towaru jest od nich zależna,
  • sposób przygotowania lub stosowania, jeśli brak tej informacji może spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym.

 

Wszelkie treści umieszczane na produktach powinny być czytelne i zrozumiałe dla ich potencjalnych odbiorców. Badania ankietowe przeprowadzone w 2009 roku, oceniające stan wiedzy konsumentów w zakresie odczytywania informacji z etykiet, umiejętności ich wykorzystania w procesie podejmowania decyzji zakupowych oraz określające czynniki socjologiczne wpływające na tę wiedzę dowiodły, że:

 

  • kupując żywność polscy konsumenci zwracają uwagę przede wszystkim na cenę, datę minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia oraz markę produktu,
  • zarówno mieszkańcy dużych miast, jak i małych miasteczek czy wsi mają podobną wiedzę w zakresie znakowania artykułów spożywczych,
  • sposób prezentacji informacji zawartych na opakowaniach jest zrozumiały przez większość respondentów, chociaż oczekują oni także pewnych modyfikacji, a w szczególności poprawy ich czytelności,
  • wzrastająca świadomość odbiorców odnośnie tzw. zdrowej żywności powoduje wzrost zainteresowania informacjami znajdującymi się na opakowaniach artykułów spożywczych, zwłaszcza dotyczącymi składu produktu i jego wartości odżywczej,
  • wiedza konsumentów na temat znakowania artykułów spożywczych jest ciągle zbyt mała, chociaż obserwuje się wzrost zainteresowania w tym zakresie, stąd potrzebna jest dobrze przygotowana kampania edukacyjna dotycząca rozumienia etykiet i napisów na opakowaniach, aby dokonywane zakupy były coraz bardziej świadome.

 

 

Oprac. Joanna Radziewicz

 

Literatura:

 

  1. Znaczenie jakości surowca w sukcesie ekonomicznym przedsiębiorstw zbożowo-młynarskich i piekarskich: XXXII Konferencja w Krynicy Morskiej, 25-28 maja 2011 /Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego. Warszawa: Wydawnictwo IBPRS, 2011.
  2. Krasnowska G., Salejda A.M.: Ocena wiedzy konsumentów na temat znakowania żywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2001 nr 1(74), s. 173-189.
  3. W trosce o konsumenta: aspekty prawne znakowania żywności. Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 2011 nr 1, s. 56.
  4. Kozłowska J.: Znakowanie – informacja o produkcie i opakowaniu. Opakowanie 2010 nr 3, s. 26-31.
  5. Górecka A.: Zasady znakowania żywności. Przemysł Spożywczy 2010 nr 7/8, s. 88, 90-91.
Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter