Biały domek w Laskowej

Szczegóły
Kategoria: W polskich dworach, dworkach...

W centrum małopolskiej wsi Laskowa, na niewielkim wzniesieniu, nieopodal kościoła, stoi niewielki parterowy dworek zbudowany w stylu barokowym. To najstarszy z zachowanych, polski dwór drewniany, znajdujący się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

Pierwsza wzmianka o wsi Laskowa pojawiła się w 1402 roku przy okazji jej kupna przez Jakusza z Lasocic. Rodzina Laskowskich była właścicielami wsi aż do 1688 r. Przypuszcza się, że drewniany dwór został wzniesiony pomiędzy 2 poł. XVI w., a 1 poł. XVII w. Z kolei na jednej z belek została wyryta data 1677 r., co pozwala sądzić, że w tymże roku budowa została ukończona. Chociaż zdaniem specjalistów data ta jest myląca. Biorąc pod uwagę konstrukcję budynku, a także przeprowadzoną inwentaryzację, stwierdzili oni, że wzniesiono go, między połowami XVI i XVII w. Obecny właściciel dworu Piotr Michałowski nie wyklucza, że nawet jeszcze wcześniej.

O budowli wspomina „Inwentarz wsi Dolney Laskowey” z 1687 r. (cytat): ...dwór iest ze wszystkim z iedney strony otyniony. Piekarnie dwie, staynie, stodół dwie, spichlerzów dwa, browar, w którym kocioł dobry do piwa warzenia... Inicjatorem tej budowy był prawdopodobnie Andrzej Laskowski.

Parterowy dwór zbudowano na kamiennych fundamentach, z modrzewiowych bali w konstrukcji zrębowej i otynkowano. Posiada czterospadowy dach łamany w stylu polskim. Wejście do dworu znajduje się na krótszej ścianie budynku. Wewnątrz, dwór został podzielony na trzy podłużne trakty, środkowy mieści sień, z której wiodą wejścia: na prawo – do pokoi mieszkalnych, na lewo – do dawnej kaplicy.

W 1688 r. zadłużone dobra Laskowa Górna i Dolna zostały zakupione przez biskupa krakowskiego Jana Małachowskiego. Rok później biskup przekazał Laskową krakowskiemu Zgromadzeniu Księży Misjonarzy, którzy przyczynili się do rozkwitu wsi. Pamiątka po księżach to kaplica Najświętszej Marii Panny, która powstała z dworskiego salonu i została ozdobiona polichromowym sufitem ze stiukami. Strop, ujęty w drewniane ramy, podzielony był na kilka pól. W centrum umieszczony był Chrystus Błogosławiący, cztery skrajne medaliony mieściły popiersia Ewangelistów. Między nimi znajdowały się motywy roślinne i geometryczne oraz główki aniołów. Dziś unikatowe malowidła na suficie poddane są renowacji. Obecnie kaplica jest najcenniejszą częścią dworu. W rękach misjonarzy  Laskowa pozostawała do lat 80. XVIII wieku, kiedy to obiekt uległ sekularyzacji.

W XIX w. dwór z zabudowaniami gospodarczymi i ziemią kupili Skrzyńscy, a od nich, w poł. XIX stulecia, Żochowscy. Ród Michałowskich pojawił się w Laskowie w 1924 r. i do dziś jest właścicielem posiadłości. Rodzina ta wywodzi się z wiślańskiego rodu Warszów, z Michałowa k. Wiślicy. Herb otrzymali w 1060 roku. To ród zasłużony dla kraju, z którego wywodzili się m.in.: Jan Kazimierz Michałowski zasłużony w bitwie pod Wiedniem w 1683 r., posłowie na Sejm Wielki, a także słynny malarz i wielbiciel koni Piotr Michałowski (1800-1855).

W 1945 roku dwór zajął radziecki marszałek Iwan Koniew - dowódca 1. Frontu Ukraińskiego - i uczynił siedzibą sztabu. Tu planowano przejęcie Krakowa. Po wojnie majątek odebrano właścicielom i mieściło się w nim schronisko oraz przedszkole. Budynek wrócił do rodziny Michałowskich dopiero w 1993 roku i od tego czasu jest systematycznie odnawiany. Z zabytków pozostało niewiele – niektóre meble, stuletni odkurzacz, oryginalny obraz Piotra Michałowskiego, jeden z fortepianów, których w Polsce znajduje się niewiele. Podczas zawieruchy powojennej wywieziono właścicieli na furmance, służący zdołał ocalić tylko trochę dokumentów rodowych. Dwór w Laskowej został odznaczony Laurem Roku 2008 roku, nagrodą przyznawaną zabytkom za prowadzoną działalność.

Posiadłość otaczają pozostałości dawnego parku krajobrazowego, którego najwspanialszym okazem jest stojąca przed wejściem lipa. W jego pobliżu znajduje się spichlerz i murowane stajnie. Obok dworu znajduje się kapliczka św. Jana Nepomucena. Obiekt można zwiedzać po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Źródło:

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter