Skarby w zbiorach CBR
- Szczegóły
- Kategoria: Skarby w zbiorach CBR
Hermann Schuhmacher
oprac. Marja Arct-Golczewska
“Kwiaty letnie i jesienne 162 barwne na 40 rozciąganych tablicach : gatunki ułożone według barw kwiatów i miejsc, w których rosną” - Warszawa 1913
Wiejskie ogródki przydomowe, pełne barwnych kwiatów i pachnących ziół, były kiedyś nie tylko miejscem odpoczynku po ciężkiej pracy, ale przede wszystkim stanowiły wizytówkę gospodarzy.
Barwne kwiaty wpływały zarówno na estetykę jak i nastrój ogrodnika - błękit uspokajał, żółty rozweselał, a czerwień pobudzała. Dzięki eksplozji barw samopoczucie znacznie się poprawiało, a każdy dzień nastrajał optymistycznie.
W ogródkach hodowano w większości obficie kwitnące, stosunkowo łatwe w uprawie, rośliny jednoroczne oraz byliny. Najokazalsze i najwyższe sadzono w części widocznej z drogi. Rośliny, które najczęściej sadzono w przydomowych ogródkach to: narcyzy, szafirki, irysy, niezapominajki, konwalie, tulipany, bratki, fiołki, piwonie, goździki brodate, floksy, kosmosy, ostróżki, lwie paszcze, aksamitki, cynie, dalie, gipsówka, lilie smolinosy, liliowce, łubiny, maciejka, malwy, miechunka rozdęta, mieczyki, orliki, rudbekie, słonecznik, złocienie, rozchodniki, astry, oraz chryzantemy.
Decydując się na założenie przydomowego ogródka inspirowano się i posiłkowano bogatą literaturą, wśród której niewątpliwie cenną pozycją jest przetłumaczony z języka niemieckiego atlas botaniczny znajdujący się w zbiorach Centralnej Biblioteki Rolniczej - Oddziału Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi w Puławach:
“Kwiaty letnie i jesienne 162 barwne ryciny na 40 rozciąganych tablicach : gatunki ułożone według barw kwiatów i miejsc, w których rosną” autorstwa Hermann Schuhmacher w polskim opracowaniu Marji Arct-Golczewskiej.
Książka ukazała się w Warszawie, w 1913 roku nakładem wydawnictwa Michała Arcta.
Publikacja zawiera 162 kolorowe ryciny kwiatów kwitnących latem i jesienią. Jest to kontynuacja części pierwszej: “Atlasiku Kwiatów Wiosennych spotykanych pospolicie w różnych środowiskach”.
Gatunki kwiatów, podobnie jak w części pierwszej, ułożone są na tablicach według barw, a zarazem rozdzielone według miejsc w których rosną.
W ten sposób łatwe jest odnalezienie szukanej rośliny na 40 tablicach.
Znalazłszy kwiat określamy jego barwę, szukamy na tablicach i odczytując jego nazwę z mieszczącego się na końcu książki skorowidza, otrzymujemy opis tej rośliny. Same opisy są powierzchowne, skrócone i niewyczerpujące, mimo to dają jakieś podstawowe wyobrażenie o danym gatunku.
Po szersze informacje, autorka odsyła Czytelnika do podręczników i większych atlasów botanicznych.
Opisywane kwiaty i rośliny w książce podzielone są na pięć kolorów:
- Kwiaty białe
- Kwiaty żółte
- Kwiaty czerwone
- Kwiaty niebieskie
- Kwiaty
Opisy gatunków obejmują rośliny:
Lasów, zagajników i zarośli,
Łąk, pastwisk i miedz,
Pól, ogrodów, ugorów, rumowisk i przydróż,
Suchych gruntów, polan górskich, skał i wrzosowisk,
Błot, bagien, torfowisk, przybrzeży i wód.
Same tablice to kolorowe karty wykonane techniką chromolitografii (barwnej litografii) – w której każdy kolor na wielobarwnej odbitce uzyskiwany był z innej płyty litograficznej. Wynaleziona w XIX wieku, w następnym stuleciu chromatografia została wyparta przez offset.
Autorką tłumaczenia książki była Maria Arct-Golczewska (1872-1913) – córka wydawcy i księgarza Michała Arcta - nauczycielka i popularyzatorka nauk przyrodniczych, tłumaczka.
Uczyła się prywatnie w Lublinie, a w latach 1895-1899 wieku 23 lat rozpoczęła w Krakowie studia przyrodnicze – jako jedna z pierwszych kobiet przyjętych na Uniwersytet Jagielloński. Możemy przypuszczać, że studiowała już z myślą o edukacji innych. Pracowała jako nauczycielka na warszawskiej pensji dla dziewcząt. Była typem aktywistki. Należała do tajnego Koła Kobiet Korony i Litwy, niepodległościowej organizacji Polek. W towarzystwach dobroczynnych zajmowała się edukacją biedniejszej młodzieży i organizacją kolonii letnich dla pracujących kobiet.
Wydawała książki i atlasy botaniczne oraz zoologiczne. Była autorką podręcznika botaniki dla szkół średnich oraz przekładów na język polski obcojęzycznych książek przyrodniczych.
Arct-Golczewska przetłumaczyła lub samodzielnie opracowała ponad 70 publikacji poświęconych przyrodzie. Ta liczba imponuje tym bardziej, jeśli zdamy sobie sprawę z tego, że przyrodniczka zmarła w 1913 roku, w wieku zaledwie 41 lat. Pracowała do końca życia, nie zważając na postępującą chorobę płuc.
Ulotne piękno kwiatów, które zachwycają swoim niebywałym urokiem i blaskiem, kuszą oczy kolorami, wabią bogactwem form i zapachów to eliksir, który koi naszą duszę…
Sięgnijmy zatem do książki Hermann Schuhmacher w opracowaniu Marji Arct-Golczewskiej “Kwiaty letnie i jesienne 162 barwne ryciny na 40 rozciąganych tablicach: gatunki ułożone według barw kwiatów i miejsc, w których rosną” z 1913 roku by za radą Luthera Burbanka - botanika, ogrodnika i hodowcy roślin ulec sugestii, -„Nie czekaj, aż ktoś przyniesie ci kwiaty. Zasadź swój ogród i udekoruj własną duszę”.
Polecamy to i szereg innych wydawnictw o kwiatach z bogatej kolekcji Centralnej Biblioteki Rolniczej na stronie:
oraz na stronie Rolniczej Biblioteki Cyfrowej:
Rolnicza Biblioteka Cyfrowa - Strona główna (cbr.edu.pl)
Fotografie ze zbiorów Polony i Wikipedii – domen publicznych
Oprac. Bogusław Wiśniewski
Red. A.S.
