Czerwiec – porady

Szczegóły

Kategoria: W ogrodzie i na działce

W czerwcu rośliny osiągają szczytowy punkt w swojej wegetacji. W tym czasie warzywa i truskawki  powinny być już gotowe do zbioru. Jeśli opady deszczu nie występują zbyt intensywnie, konieczne jest regularne podlewanie upraw. Należy też więcej czasu poświęcić na przycinanie trawnika oraz spulchnianie grządek, szczególnie po deszczu. Warto też pamiętać o ściółkowaniu gleby.

Rośliny ozdobne

Regularne koszenie, odchwaszczanie i ewentualne nawadnianie trawnika to zabiegi o których należy pamiętać właściwie przez cały sezon wegetacyjny. Warto też poświecić czas na regularne strzyżenie żywopłotu. Do cięcia przystępujemy gdy przyrosty osiągną przeciętną długość około 15 cm i skracamy je do połowy.

W przypadku bylin ważne jest możliwie wczesne ścięcie pędów po przekwitnieniu. Zabieg ten wpływa korzystnie na poprawę kondycji roślin, a także zmusza niektóre gatunki do powtórnego tworzenia się pąków kwiatowych. Szczególnie dobre wyniki daje usuwanie przekwitniętych kwiatostanów u takich roślin, jak słonecznik szorstki, rudbekia błyskotliwa i szałwia omszona. Z kolei sposobem na wydłużenie okresu kwitnienia płomyków wiechowatych i dzielżanu jest przycięcie wierzchołków pędów zanim na ich szczytach pojawią się pąki kwiatostanowe.

Czerwiec to ostatni termin wysiewu do gruntu niektórych roślin jednorocznych. Dotyczy to gatunków o bardzo szybkim wzroście, nie wymagających długiego czasu do rozpoczęcia kwitnienia, do których można zaliczyć: rezedę wonną, lobularię, nagietki, groszek pachnący i maciejkę dwurogą. Także w przypadku siewu roślin dwuletnich takich jak: bratki, stokrotki, niezapominajki jest to termin optymalny i najczęściej stosowany przez amatorów.

Szybko rosnące byliny można sadzić na rozsadniku (orliki, łyszczec, złocień różowy i wielki, słoneczniczek, goździk pierzasty). Termin ten jest szczególnie polecany dla gatunków, których nasiona wysiewane są zaraz po dojrzeniu, jak sasanka i dębik ośmiopłatkowy. Niektóre byliny można latem przesadzać, przy okazji rozdzielając starsze kępy, co wpływa korzystnie na odmłodzenie roślin. W czerwcu dzieli się też te, które już przekwitły i przeszły w stan spoczynku, zanim na nowo wkroczą w fazę wzrostu. Należą do nich: aster alpejski, pierwiosnek pruhonicki i zawciąg nadmorski. Można też dzielić rośliny kilku gatunków, które kwitną później. Są to niskie odmiany astrów, krwawnik kichawiec, płomyk wiechowaty, czyściec wełnisty i rozchodnik okazały. Po wykonaniu zabiegu dzielenia i posadzeniu roślin zaleca się ich bezwzględne cieniowanie, częste zraszanie i ewentualne skrócenie pędów do połowy.

W czerwcu  rozpoczyna się także rozmnażanie przez podział bylin, które kwitły wczesną wiosną. Zalicza się do nich: wczesnowiosenne odmiany pierwiosnka, omiegi, astry alpejskie i zawciągi. Wiele gatunków rozchodników kwitnie w czerwcu, ale rozdzielać można jeszcze późno kwitnące gatunki, takie jak rozchodnik Ewersa i rozchodnik kaukaski.

Latem trzeba również zadbać o odpowiednie nawilżenie gleby. Najlepsze efekty przynosi niezbyt częste nawadnianie powierzchni dużymi dawkami wody, ponieważ notoryczne zraszanie gleby niewiele daje głęboko korzeniącym się bylinom. Dlatego dla roślin typowych dla siedlisk nadwodnych najlepiej jest znaleźć miejsce mokre z natury,  aby uniknąć konieczności ich ciągłego podlewania. Przed rozpoczęciem ściółkowania należy wykonać nawożenie pogłówne.

W czerwcu pojawiają się na różach pierwsze objawy porażenia przez czarną plamistość. Początkowo są to jasnobrązowe, z czasem czerniejące plamy o średnicy 2-12 mm. Rozprzestrzenianiu się tej choroby sprzyjają częste deszcze oraz intensywne zraszanie liści. Pierwszym działaniem ochronnym powinno być w tym przypadku usunięcie zaatakowanych liści, a nawet zbieranie tych, które już opadły. Niestety najczęściej trzeba się uciec do zastosowania chemicznych środków ochrony roślin.

Zalecane jest też coroczne wykopywanie tulipanów. W tym okresie nadziemna część tulipana stopniowo zasycha, a nowo powstałe cebule wchodzą w okres letniego spoczynku. Cebule tulipanów wykopuje się gdy łuska okrywająca jest w 1/3 zbrązowiała. Opóźnienie tej czynności może spowodować pęknięcie i odpadnięcie łuski, co z kolei zwiększa ryzyko porażenia cebul przez choroby grzybowe – fuzariozę i szarą pleśń. Po wykopaniu i wstępnym oczyszczeniu cebule suszy się, najlepiej w przewiewnym i zacienionym miejscu, w temperaturze 25-30⁰C. Inne rośliny cebulowe i bulwiaste, jak krokusy, wykopuje się w momencie zaschnięcia części naziemnej. W przypadku narcyzów i hiacyntów z zabiegiem tym lepiej jest poczekać do lipca.

Kwiaty cięte od wieków są ozdobą naszych wnętrz. Jednak aby długo cieszyć się ich względami estetycznymi oraz jak najmniej osłabić roślinę trzeba przestrzegać kilku zasad postępowania. Przede wszystkim pędy należy ścinać jak najkrócej, pozostawiając kilka dolnych liści, które przyczyniają się do bujnego wzrostu całej rośliny i zapewniają obfite kwitnienie w przyszłym sezonie. Róże ścina się nad liściem, najlepiej w miejscu zapewniającym nowemu pędowi możliwość wzrostu na zewnątrz korony krzewu, a nie do środka. W zależności od gatunku kwiaty ścina się w różnym stadium ich rozwoju. Róże i piwonie, gdy ich pąki zaczynają się rozwijać i widoczne stają się wewnętrzne płatki, kosaćce bródowe i syberyjskie, gdy ściśle zwinięte płatki wysuwają się spod zielonych podkwiatków, natomiast kwiatostan łyszczyca, gdy większość pąków jest już rozwinięta, ale nie ma jeszcze objawów przekwitania.

Najlepszą porą na cięcie kwiatów jest wczesny ranek, gdy rośliny są w pełnym turgorze po zwykle chłodniejszej i wilgotniejszej nocy. Po usunięciu zbędnych liści dobrze jest potem wstawić do głębokiego naczynia z zimną wodą. Warto też pamiętać, że im mniej jest liści na ściętym pędzie, tym dłużej kwiaty zachowają świeżość.

Gatunki, które tylko raz wydają kwiaty (maki, złocienie, ostróżki) wycina się bezpośrednio po kwitnieniu. Czasami usuwa się tylko przekwitłe kwiatostany, by na pozostawionych pędach, wyrosły nowe, z późniejszym terminem kwitnienia (firletka chalcedońska, płomyk wiechowaty, lwia paszcza, złocień wieńcowaty, ślazówka letnia, werbena, łubin, żeniszek, żółwia, tytoń, lobelia, emezja i smagliczka). Kwitnienie bylin późnoletnich czy jesiennych przedłuża się ścinając wierzchołkowe części pędów jeszcze przed pojawieniem się pąków kwiatostanowych. Także róże ścina się  bezpośrednio po zakończeniu kwitnienia.

Sadownictwo

W czerwcu na szczepionych wiosną drzewach należy poprzecinać folię, którą przywiązane były zrazy. W tym czasie zraz i podkładka grubieją, zaś wiązanie może wrzynać się w korę, hamując rozwój przeszczepionych konarów. Niekiedy młode pędy rosną bardzo intensywnie, osiągając długość 70-90 cm i w związku z tym są narażone na wyłamanie przez wiatr. Aby zapobiec takiej sytuacji należy zamocować specjalne podpórki zabezpieczające i w razie potrzeby dokonać podcięcia bardzo silnych pędów o 1/4 do 1/3 ich długości. Jeśli na grubym konarze występują po 2 lub 3 zrazy, tylko jeden z nich powinien się rozwijać w gałąź, zaś pozostałe pełnić funkcję pomocniczą przy gojeniu się rany na przeciętym konarze.

Jednym z ważniejszych czerwcowych zabiegów powinno być przerzedzanie zawiązków jabłoni, gruszy i śliwy, bowiem zapewnia ono wyrównaną wielkość owoców i korzystnie wpływa na regularność owocowania drzew. Zabieg ten należy przeprowadzić w ostatnich dniach miesiąca, gdy zawiązki są już stosunkowo duże. Pozostawia się tylko te, najlepiej wykształcone i w miarę możliwości osadzone w centralnej części krótkopędu, zaś usuwa mniej wyrośnięte, uszkodzone i zniekształcone. U odmian drobnoowocowych odległość między zawiązkami powinna wynosić około 20 cm, a u wielkoowocowych 25 cm, zaś w przypadku brzoskwiń 15 cm.

W czerwcu można już zbierać pierwsze plony truskawek, poziomek i czereśni. Niestety drzewa czereśniowe są często niszczone przez szpaki, kwiczoły, kawki, gawrony i wróble. Najprostszym sposobem odstraszania ptaków jest zawieszenie w kilku miejscach górnej części korony różnego rodzaju butelek, puszek czy innych przedmiotów, które poruszane przez wiatr powodują hałas i rzucają odblaski. Innym sposobem jest okrywanie drzew siatkami zabezpieczającymi.

W drugiej połowie miesiąca na zawiązkach jabłoni mogą pojawić się czarne plamy powodowane przez parcha jabłoni. Aby zminimalizować straty w plonach walkę z tą chorobą należy rozpocząć natychmiast, wykorzystując do tego celu dostępne na rynku środki ochrony roślin. W tym samym okresie mogą też wystąpić objawy porażenia mączniakiem jabłoni. Ochrona w tym przypadku polega na wycinaniu chorych pędów, zaś po opadnięciu zawiązków, spryskaniu drzew odpowiednimi preparatami. Jedną z groźniejszych chorób grzybowych powodujących przedwczesne opadanie liści wiśni i czereśni jest drobna plamistość liści drzew pestkowych, którą zwalcza się metodą chemiczną. Straty w plonach mogą być również spowodowane działalnością motyli owocówki jabłkóweczki oraz nasionnicy trześniówki.

Warzywnictwo

Przez cały miesiąc powinny być prowadzone zabiegi pielęgnacyjne, takie jak: odchwaszczanie, nawożenie pogłówne, nawadnianie oraz walka z chorobami i szkodnikami. Należy też zwrócić uwagę na duże wymagania wodne warzyw kapustnych, a zwłaszcza kalafiora. W razie potrzeby trzeba też przerzedzić marchew, pietruszkę i sałatę, a także podwiązać do palików podrośnięte rośliny pomidora.

Czerwiec to okres zbiorów rabarbaru, szparaga, szczawiu i szczypiorku, a także sałaty wiosennej i rzodkiewki. W pełni plonuje w tym czasie wczesna kapusta, brokuł, kalarepa, cebula z dymki i rozsady, dorasta wczesny ziemniak, młoda marchew i pietruszka oraz burak na botwinkę. Pod koniec miesiąca wypełniają się też strąki grochu i bobu.

W drugiej dekadzie miesiąca należy wysiać na rozsadniku nasiona kalafiora, brokułu, jarmużu i endywii, tak aby w drugiej połowie lipca rozsadza była gotowa do sadzenia w gruncie. Na opróżnionych grządkach można też wysiać nasiona lub rozsadę roślin na użytek letni lub jesienny (fasolę szparagową, buraki ćwikłowe, koper, sałatę kruchą, paprykę, oberżynę, melony, kawony, późną kapustę i brukselkę).

Wśród chorób i szkodników atakujących uprawy w tym okresie zaliczamy:

1. śmietkę kapuścianą (profilaktyka i zwalczanie: uprawa współrzędna z innymi warzywami, okrywanie włókniną, zakładanie kołnierzyków na szyjkę korzeniową rozsady, opryski),
2. niszczyka zjadliwego (profilaktyka i zwalczanie: wysiew aksamitka – rośliny oczyszczającej glebę z tego szkodnika, ograniczenie uprawy roślin żywicielskich, takich jak: cebula, czosnek, pietruszka, seler, groch, bób w miejscach występowania nicienia przez okres 5-8 lat),
3. pachówkę strąkóweczkę (profilaktyka i zwalczanie: wczesny wysiew grochu, po stwierdzeniu porażenia na strąkach tego warzywa zapobieganie przedostania się larw do gruntu, przekopanie gleby po zbiorach),
4. strąkowca (profilaktyka i zwalczanie: dbałość o jakość i zdrowie nasion przed siewem oraz przechowywanie ich w temperaturze poniżej 10⁰C., ujemne temperatury w ciągu kilku dni niszczą wszelkie stadia rozwojowe tego szkodnika),
5. kanciastą plamistość ogórka (profilaktyka i zwalczanie: usunięcie porażonych liści i owoców, opryski),
6. antraknozę fasoli, grochu i bobu (profilaktyka i zwalczanie: wybór odmian odpornych na tę chorobę, uprawa na przewiewnych i niezbyt wilgotnych stanowiskach, niszczenie porażonych liści, opryski),
7. rdzę fasoli, grochu, bobu (profilaktyka i zwalczanie: niszczenie resztek roślinnych po zbiorach, odpowiednie zmianowanie),
8. mączniaka rzekomego krzyżowych (profilaktyka i zwalczanie: usunięcie i zniszczenie porażonych liści, usuwanie chwastów, stosowanie odpowiedniej zaprawy, a w razie masowego porażenia zaniechanie upraw warzyw kapustnych przez okres 4 lat).

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Cztery pory roku na działce i w ogrodzie. Praca zbiorowa. Warszawa 2006.
2. Ogród przez cały rok: poradnik Działkowca. Tł. Ratajczyk S. Warszawa 1993.
3. Rok na działce. Praca zbiorowa. Warszawa 1991.
4. Rok w ogrodzie: ogród bez tajemnic przez cały rok. Praca zbiorowa. Warszawa 2009.

• Poprzedni artykuł