Greening – nowość dla polskich rolników

Szczegóły

Kategoria: Rolnictwo w Uni Europejskiej

Wraz z nowym programem PROW na lata 2014-2020 wszystkie gospodarstwa posiadające przynajmniej 15 h gruntów ornych mają obowiązek wprowadzenia do swojej struktury upraw zazielenienie, czyli tzw. greening. Uzyskanie dopłat bezpośrednich będzie wiązało się z wypełnieniem trzech podstawowych obowiązków.

Zasady greeningu

Wśród nowych regulacji zawartych w programie PROW na lata 2014-2020 znalazł się zapis dotyczący greeningu. Od tego roku uzyskanie dopłat bezpośrednich będzie uzależnione od przestrzegania zasad tzw. zazieleniania, na które składają się trzy rodzaje wymagań:

• dywersyfikacja upraw,
• zachowanie trwałych użytków zielonych,
• obszary proekologiczne.

Dywerstfikacja upraw

Z obowiązku dywersyfikacji zwolnione są gospodarstwa, których powierzchnia gruntów ornych nie przekracza 10 ha oraz gospodarstwa, w których przynajmniej 75 proc. powierzchni wykorzystywane jest jako trwałe użytki zielone, trawy lub inne pastewne rośliny zielne, grunty ugorowane pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha. W innych przypadkach istnieje konieczność dostosowania się do nowych reguł, i tak:

• gospodarstwa posiadające 10-30 ha gruntów ornych mają obowiązek wprowadzenia do swojej struktury 2 różnych upraw, przy czym uprawa główna nie będzie mogła zajmować więcej niż 75 proc. ich powierzchni.
• gospodarstwa posiadające więcej niż 30 ha gruntów ornych mają obowiązek wprowadzenia do swojej struktury 3 upraw, przy czym uprawa główna nie będzie mogła zajmować więcej niż 75 proc. ich powierzchni. W przypadku prowadzenia dwóch upraw głównych wartość ta nie będzie mogła być wyższa niż 95 proc.

Trwałe użytki zielone

Wymogi dotyczące trwałych użytków zielonych będą dotyczyły wszystkich gospodarstw ubiegających się o przyznanie płatności bezpośrednich. Z obowiązku tego będą zwolnione podmioty uczestniczące w systemie płatności dla małych gospodarstw. Program przewiduje konieczność spełnienia następujących wymagań:

• na obszarach Natura 2000 zostaną wyznaczone trwałe użytki zielone, cenne przyrodniczo, które nie mogą ulec żadnym modyfikacjom i przekształceniom,
• począwszy od 2015 roku zostanie wprowadzony wskaźnik referencyjny dla danego kraju (powierzchnia trwałych użytków zielonych zadeklarowana w 2012 roku/całkowitą powierzchnię użytków rolnych zadeklarowanych w 2015 roku). W latach następnych udział trwałych użytków zielonych nie będzie mógł się zmniejszyć o więcej niż 5 proc.

Obszary proekologiczne

Od 2015 roku gospodarstwa posiadające co najmniej 15 ha gruntów ornych muszą zagwarantować, że przynajmniej 5 proc. z nich stanowią obszary proekologiczne (EFA). Z tego obowiązku są zwolnione podmioty, w których przynajmniej 75 proc. powierzchni gruntów ornych jest wykorzystywanych pod uprawę traw lub innych pastewnych roślin zielnych, roślin strączkowych, jako grunt ugorowany oraz trwałe użytki zielone, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha.

Za obszary proekologiczne uznawane są:

• grunty ugorowe,
• cenne elementy krajobrazu chronione w ramach dobrej kultury rolnej: pomniki przyrody, oczka wodne o powierzchni mniejszej niż 100 m², rowy o szerokości nie przekraczającej 10 m,
• drzewa wolno stojące o średnicy korony minimum 4 m,
• zadrzewienie liniowe o średnicy korony minimum 4 m, gdy odległość między koronami nie przekracza 5 m,
• zadrzewienia grupowe, których korony drzew zachodzą na siebie oraz zagajniki śródpolne o maksymalnej powierzchni do 0,3 ha,
• oczka wodne o powierzchni do 0,1 ha, z wyłączeniem zbiorników zawierających elementy betonowe i plastikowe,
• rowy o maksymalnej szerokości 6 m, w tym otwarte cieki wodne do celów nawadniania lub odwadniania, z wyłączeniem kanałów wykonanych z betonu,
• strefy buforowe o szerokości nie mniejszej niż 1 m, usytuowane na lub przylegające do gruntu ornego. Mogą one obejmować pasy z nadbrzeżną roślinnością, występujące wzdłuż cieku wodnego o szerokości do 10 m,
• pasy gruntów wzdłuż obrzeży lasu o szerokości od 1 m do 10 m,
• obszary z zagajnikami o krótkiej rotacji gatunków: wierzba, brzoza, topola czarna,
• obszary zalesione po 2008 roku w ramach programu PROW 2007-2013 oraz PROW 2014-2020, które kwalifikowały się  do płatności obszarowej w 2008 roku,
• obszary z międzyplonami lub pokrywą zieloną,
• obszary objęte uprawami wiążącymi azot – rośliny motylkowe drobnonasienne uprawiane w plonie głównym oraz rośliny strączkowe.

Do przeliczania faktycznej powierzchni gruntów na „powierzchnię proekologiczną”  służą dwa rodzaje przeliczników – współczynnik przekształcenia i współczynnik ważenia.

Międzyplony, jako składnik obszarów proekologicznych

Jednym ze sposobów na spełnienie wymogów dotyczących zazielenienia może być umiejętny dobór poplonów. Obecnie proponuje się dwa warianty rozwiązań w tym zakresie:

• międzyplony ścierniskowe, które muszą być wysiane nie wcześniej niż 1 lipca i nie później niż do 20 sierpnia i utrzymane przynajmniej do 1 października danego roku,
• międzyplony ozime, które muszą być wysiane nie wcześniej niż 1 lipca i nie później niż do 1 października i utrzymane na polu przynajmniej do 15 lutego następnego roku.

Właściwie dobrany międzyplon powinien się obejmować co najmniej dwa gatunki roślin, przy czym nie mogą to być mieszanki składające się wyłącznie ze zbóż. Mogą to być jeszcze: rośliny oleiste, pastewne, miododajne oraz bobowate grubo- i drobnonasienne.

W przypadku wysiewu międzyplonów konieczne jest zastosowanie niezbyt korzystnego współczynnika ważenia, wynoszącego zaledwie 0,3, co w praktyce oznacza, że 1 ha zasianego poplonu zastępuje 0,3 ha obszaru proekologicznego.

Rośliny wiążące azot, jako sposób na zazielenienie

Uprawa roślin wiążących azot nie tylko pozytywnie wpływa na strukturę gleby, ale i pozwala na wywiązanie się z obowiązku dywersyfikacji upraw. Zgodnie z przepisami gatunki należące do tej grupy, aby mogły być zaliczone do obszarów proekologicznych muszą znajdować się na polu od 15 maja do 15 lipca danego roku. Najprawdopodobniej nie będzie ich można wysiewać w mieszance ze zbożem jako rośliną podporową, bowiem warunkiem kwalifikowania upraw do zazielenienia jest utrzymanie ich w czystości gatunkowej. Współczynnik ważenia dla tej grupy roślin wynosi 0,7.

Do grupy roślin wiążących azot zalicza się: bób, bobik, ciecierzycę, esparcetę siewną, fasolę wielokwiatową, fasolę zwykłą, groch siewny, groch siewny cukrowy, komonicę zwyczajną, koniczynę białą, koniczynę białoróżową, koniczynę czerwoną, koniczynę krwistoczerwoną, koniczynę perską, lędźwian, lucernę chmielową, lucernę mieszańcową, lucernę siewną, łubin biały, łubin wąskolistny, łubin żółty, nostrzyk, peluszka, seradela uprawna, soczewica jadalna, soja zwyczajna, wyka kosmata i wyka siewna.

Oprac. Joanna Radziewicz

Oprac.  na podstawie broszury Greening : tak zrobisz to najlepiej : zasady greeningu, lista gatunków roślin, agrotechnika strączkowych. Poznań: Polskie Wydawnictwo Rolnicze, 2015

• Następny artykuł