Ochrona kukurydzy
- Szczegóły
- Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej
Ochrona kukurydzy przed chorobami w 2013 roku / Katarzyna Pado
(Wieś Jutra 2013 nr 2, s.37-40)
Kukurydzę może zasiedlać nawet 400 gatunków patogenów, które są odpowiedzialne za rozwój m.in. zgorzeli siewek, fuzariozy kolb, drobnej plamistości liści, głowni pylącej, zgnilizny korzeni i podstawy łodygi, drobnej plamistości liści i żółtej plamistości liści. Do najważniejszych chorób zalicza się:
Zgorzel siewek – patogeny atakują roślinę w okresie kiełkowania i wschodów. Wzmożonej zachorowalności sprzyjają złe warunki atmosferyczne oraz stosowanie niewłaściwej agrotechniki. Zgorzel siewek na początku objawia się brunatnymi, ciemniejącymi plamami. Porażone rośliny żółkną, a w miejscu zwężenia na szyjce korzeniowej dochodzi do łamania się łodygi. W konsekwencji silnie zaatakowane siewki zamierają.
Rdza kukurydzy – porażeniu roślin i rozwojowi choroby sprzyja ciepła pogoda, duża wilgotność powietrza i obfite rosy. Pierwsze ogniska rdzy można zaobserwować na dolnych liściach już pod koniec czerwca, niekiedy w lipcu, a najczęściej w sierpniu. Na liściach pojawiają się poduszeczki, z których wydobywa się szarobrunatny proszek. Grzyb atakuje liście, które zasychają i zwijają się. Ogniskowe zamieranie pojedynczych liści nie wywiera większego wpływu na plon ziarna. Natomiast przedwczesne zasychanie znacznej liczby liści, a później i całych roślin, może prowadzić do wcześniejszego dojrzewania i obniżenia plonów nawet o 10 proc.
Fuzarioza kukurydzy – to kompleks chorób o dużym znaczeniu w uprawie tej rośliny. W fazie siewek wyróżnia się zgorzel przedwschodową, gdzie porażeniu ulegają kiełki, które ciemnieją i gniją nie wydostając się na powierzchnię gleby – i powschodową, kiedy dochodzi do porażenia siewek po ich skiełkowaniu. Szczególną szkodliwością wyróżnia się zgorzel łodyg i fuzarioza kolb. Ta pierwsza prowadzi do zniszczenia tkanek mechanicznych pędów roślin, ich załamywania i wywracania, natomiast druga powoduje zniszczenie ziarniaków. Czynnikami ograniczającymi występowanie choroby są zabiegi agrotechniczne – podorywka oraz głęboka orka.
Drobna plamistość liści kukurydzy – na blaszkach i pochwach liściowych oraz na liściach okrywających kolby pojawiają się drobne, jasne, przeświecające plamy z czerwonobrunatną obwódką i chlorotycznym pierścieniem wokoło. Z czasem środkowa część plam brunatnieje i wykrusza się. Silne porażenie prowadzi do przedwczesnego zamierania liści lub całych roślin. Patogen zimuje w postaci grzybni w nasionach oraz we fragmentach porażonych roślin pozostających w polu. Masowemu rozprzestrzenianiu choroby sprzyjają okresy niskich temperatur i deszczowej pogody.
Helmitosporioza – objawia się owalnymi, szarobrunatnymi plamami z bordową obwódką. Początkowo dochodzi do porażenia dolnych liści, z czasem infekcja przechodzi na liście okrywowe kolb. Intensywny rozwój choroby prowadzi do gorszego rozwoju roślin.
Głownia pyląca kukurydzy – fragmenty lub całe powstające wiechy i kolby zostają zmienione w skupiska brunatnoczarnych teliospor. Zakażeniu siewek sprzyjają temperatury od 21 do 280C i stosunkowo mała wilgotność ziemi wynosząca od 15 do 25 proc. pełnej pojemności wodnej. Istotnymi czynnikami ograniczającymi występowanie infekcji są: przestrzeganie kilkuletniego zmianowania oraz używanie dobrej jakości materiału siewnego zaprawionego fungicydami.
Głownia kukurydzy – na wszystkich naziemnych częściach roślin pojawiają się guzy o różnym kształcie i wielkości, pokryte srebrzystą błoną, która z czasem wysycha i pęka. Każdy guz jest wynikiem osobnej infekcji. Kukurydza jest podatna na patogenna od wschodów do pełni kwitnienia. Okresy suszy i temperatury w granicach 26-340C sprzyjają występowaniu choroby. Aby zapobiec ewentualnemu porażeniu należy stosować zaprawiony materiał siewny, przeorywać resztki roślin pozostające po zbiorze i przestrzegać 3-4 letnich przerw w uprawie kukurydzy na tym samym polu.
Szalone wiechy – choroba występuje na okresowo podtapianych polach. Zainfekowane rośliny ulegają deformacjom, a w kolbach następuje brak ziarniaków. Patogeny zimują w zainfekowanym materiale siewnym, w roślinach ozimych, dziko rosnących.
Wśród niechemicznych metod ochrony zapobiegających rozwojowi tych chorób wymienia się m.in: stosowanie odpowiedniego materiału siewnego, zmianowanie, zachowanie okresu karencji w uprawie kukurydzy, dobór odmian do warunków klimatycznych panujących na danym obszarze, przestrzeganie terminu siewu, właściwa obsada roślin w polu i usuwanie z pola resztek porażonych roślin. Ochrona chemiczna powinna być stosowana w przypadku braku innych metod ochrony i zagrożenia plonu, tylko za pomocą dopuszczalnych środków, zgodnie z etykietą podaną przez producenta.
Oprac. Joanna Radziewicz
Ochrona kukurydzy przed szkodnikami w 2013 roku / Paweł K. Bereś
(Wieś Jutra 2013 nr 2, s.41-45)
Na plantacjach kukurydzy w Polsce stwierdzono obecnie żerowanie ponad 50 gatunków szkodników, niemniej poważne zagrożenie dla roślin stanowi jedynie kilka z nich. Do powszechnie występujących zalicza się: omacnicę prosowiankę, ploniarkę zbożówkę, mszyce i wciornastki, natomiast lokalnie mogą występować: drutowce, pędraki, rolnice, piętnówki, stonka, ptaki i zwierzyna łowna.
W celu ochrony plonów przed stratami powodowanymi przez szkodniki zaleca się stosowanie integrowanej ochrony roślin (IO), która preferuje najpierw zastosowanie metod niechemicznych, a dopiero w ostateczności preparatów chemicznych.
W IO kukurydzy ważne miejsce zajmuje płodozmian. Aby był on bardziej skuteczny wskazana jest przestrzenna izolacja nowych zasiewów od ubiegłorocznych resztek pożniwnych, pól żywicielskich oraz pól prowadzonych w monokulturze. W przypadku zagrożenia ze strony szkodników glebowych konieczne jest wykonanie mechanicznych zabiegów uprawy gleby, a w razie potrzeby także zwiększenie normy wysiewu, o co najmniej 10 proc. oraz wykonanie wczesnego siewu.
W metodach agrotechnicznych istotny jest również terminowy zbiór plonów oraz zastosowanie na ściernisko rozdrabniacza resztek, który może zniszczyć nawet do 60 proc. populacji niektórych szkodników. Zaleca się także wykonanie orki zimowej, a niekiedy zastosowanie nawozu azotowego. W ekstremalnych sytuacjach można jednorazowo dokonać zbioru resztek pożniwnych.
Profilaktyczną formą zabezpieczenia upraw przed szkodnikami jest dobór odmian mniej podatnych na żerowanie poszczególnych gatunków. W zasiewach kukurydzy możliwe jest także zastosowanie metody biologicznej polegającej na użyciu preparatów zawierających pasożyta jaj omacnicy prosowianki.
W sytuacji, gdy sposoby niechemiczne okażą się niewystarczające zaleca się wykorzystanie metod chemicznych, które aktualnie obejmują zabiegi zaprawiania ziarna insektycydem oraz opryskiwanie roślin. Należy jednak pamiętać, że tego typu ochrona musi być wykonana w sposób racjonalny, na podstawie progów ekonomicznych szkodliwości. Przy podejmowaniu decyzji o użyciu konkretnego fungicydu należy też uwzględnić m.in.: aktualne zagęszczenie organizmu szkodliwego, fazę rozwojową rośliny, prognozę pogody, zdrowotność populacji agrofaga i występowanie wrogów naturalnych. Niektóre gatunki szkodników wymagają wykorzystania dwóch zabiegów ochronnych, przy czym należy pamiętać o naprzemiennym stosowaniu insektycydów z różnych grup chemicznych.
Oprac. Joanna Radziewicz
Mało znane gatunki owadów występujące na kukurydzy / Paweł K. Bereś
(Wieś Jutra 2013 nr 2, s.46-50)
Obok, znanych już od kilkudziesięciu lat gatunków owadów, na plantacjach kukurydzy zaczęły pojawiać się nowe, które dotychczas były charakterystyczne dla innych roślin uprawnych lub dziko rosnących.
Do ważnych, z gospodarczego punku widzenia, szkodników zalicza się obecnie: drutowce, pędraki, rolnice, mszyce, ploniarkę zbożówkę i omacnicę prosowiankę. Systematycznie rośnie też zasięg występowania stonki kukurydzianej i wciornastków.
Bezpośrednio, na początku wegetacji kukurydzy, lokalnie i w większej liczebności, mogą pojawiać się na siewkach i młodych roślinach pchełki ziemne (pchełka smużkowata i pchełka falistosmuga). W tym samym czasie na plantacjach założonych na glebach mokrych i zasobnych w materię organiczną można zaobserwować uszkodzenia spowodowane przez larwy leniowatych.
W okresie, gdy rośliny rozwijają cztery i więcej liści może wystąpić lokalnie nowy gatunek gąsienic – Helotropha leucostigma. Podczas intensywnych opadów, w czerwcu na pola kukurydzy mogą nalatywać motyle blednicy butwicy. Do innych gatunków, coraz częściej żerujących na tych roślinach, można zaliczyć: skrzypionkę zbożową i skrzypionkę błękitek, pienika śliniankę, wieczornicę szczawiówkę, gąsienice włócznicy białożyłki, motyle słonecznicy orężówki, zmienika lucernowca, skoczka sześciorka, mszycę kukurydzianą i przędziorka chmielowca. W ostatnim czasie producenci kukurydzy sygnalizują liczną obecność w zasiewach pasikonika zielonego, który powoduje uszkodzenia liści.
Obok wymienionych szkodników, co roku notuje się obecność nowych owadów. Dużego znaczenia nabiera, więc w tym przypadku monitoring występowania i szkodliwości zarówno tych poznanych, jak i nowych gatunków, które pojawiają się na zasiewach kukurydzy. Pozwala to odpowiednio wcześnie wykryć zagrożenie i wybrać stosowne metody ochrony.
Oprac. Joanna Radziewicz
