Odnawialne źródła energii – zastosowanie w rolnictwie
- Szczegóły
- Kategoria: Ekologia i środowisko
Coraz więcej rolników szuka sposobów na zwiększenie niezależności energetycznej, z obawy przed negatywnymi skutkami spowodowanymi zanikami napięcia i przerwami w dostawach energii. Rozwiązaniem tych problemów może być zastosowanie instalacji wytwarzających energię elektryczną i cieplną z odnawialnych źródeł energii (OZE).
Niski poziom usług energetycznych na wsi spowodowany nieoczekiwanymi przerwami w dostawie prądu, problemami z poziomem napięć u odbiorców końcowych i uzyskaniem mocy przyłączeniowej niezbędnej do prowadzania działalności rolniczej, brakiem umów jakości dostawy gwarantujących niezawodność dostaw dla obiektów wrażliwych, a także przekroczonym dopuszczalnym poziomem wartości wyższych harmonicznych wpływa na podejmowanie przez rolników decyzji o instalacji urządzeń wytwarzających energię elektryczną i cieplną z odnawialnych źródeł energii. Pojęcie mikroinstalacji, czyli instalacji OZE o mocy do 40 kWe i 70 kWt wytwarzającej energię lokalnie jest ściśle związane z koncepcją prosumenta. Jest to aktywny konsument i jednocześnie producent energii, który wykorzystuje ją przede wszystkim na własne potrzeby, ograniczając tym samym zużycie energii z sieci. Według zapisów prawa polskiego nie może on prowadzić działalności gospodarczej. Szacuje się, że obecnie w Polsce funkcjonuje już około 220 tysięcy prosumentów, produkujących głównie ciepło, w mikroinstalacjach odnawialnych źródeł energii, wśród których dominują kolektory słoneczne i kotły na biomasę. Wśród innych dostępnych w naszym kraju rodzajów instalacji OZE wymienia się jeszcze: mikrobiogazownie, elektrownie wiatrowe, systemy fotowoltaiczne i gruntowe pompy ciepła.
W Polsce rolnicy zużywają około 6 procent całego bilansu energii. Wzrost świadomości w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich, może korzystnie wpłynąć na racjonalne zarządzanie gospodarstwem rolnym. Wykorzystanie chociażby jednego z dostępnych rodzajów instalacji OZE może skutkować obniżeniem kosztów bytowych i kosztów produkcji danego gospodarstwa oraz generować pewne zyski związane ze sprzedażą nadwyżek energii, jak również wpłynąć na poprawę stanu środowiska naturalnego. Korzyści te mogą ulec zwiększeniu, gdy pojedyncze jednostki zaczną funkcjonować w lokalnych systemach zintegrowanych. Stosowanie w gospodarstwach rolnych kilku różnych technologii energetyki odnawialnej (kolektorów słonecznych, pomp ciepła, mikrobiogazowni, małych elektrowni wiatrowych) sprzyja wzrostowi efektywności tych urządzeń oraz wpływa na bezpieczeństwo energetyczne lokalnych odbiorców energii. Dodatkową szansą na poprawę wydajności energetycznej na obszarach wiejskich jest współpraca pomiędzy poszczególnymi gospodarstwami w zakresie tworzenia mikrosieci. W jej skład mogą wchodzić zarówno urządzenia wytwarzające jak i pobierające energię elektryczną. Dużą rolę odgrywa tutaj prawidłowa komunikacja między wytwórcami i odbiorcami (Internet, GSM). Możliwość porównywania rzeczywistych mocy wytwórczych z aktualnym zapotrzebowaniem stwarza, bowiem możliwość optymalnego zarządzania energią. Użytkownicy tego typu instalacji zyskują wówczas niezależne zasilanie na wypadek przerwy w dostawie energii, a dzięki własnym źródłom mogą racjonalnie wykorzystywać taryfy energetyczne. Przepływy energii elektrycznej nie ograniczają się tylko do mikrosieci. Przyłączenie tego typu urządzeń do krajowej sieci energetycznej pozwala na sprzedaż energii (w przypadku jej nadmiaru) lub jej zakup (w przypadku niedoborów energetycznych).
Jednak samo zastosowanie technologii wykorzystującej OZE nie daje gwarancji na oszczędność zużycia energii w gospodarstwie rolnym. Najważniejszą sprawą jest dobór odpowiednich urządzeń do profilu gospodarstwa tak, aby w jak najlepszy sposób wykorzystać walory pogodowe charakterystyczne dla danego obszaru. Równie ważna jest wiedza i świadomość tego, na jakie cele zużywamy najwięcej energii w gospodarstwie rolnym, czy jest to ogrzewanie, oświetlenie, podgrzanie ciepłej wody użytkowej czy suszenie.
Tymczasem na podstawie badań przeprowadzonych przez doradców rolniczych, przy podejmowaniu decyzji o budowie konkretnej instalacji OZE rolnicy kierują się przede wszystkim kwestiami finansowymi. Najczęściej wybierają takie rozwiązania, które w ich opinii będą najbardziej opłacalne. W związku tym istotną rolę odgrywają tutaj wszelkiego rodzaju dotacje, które zmniejszają koszt inwestycji. Część rolników traktuje OZE jako dodatkowe źródło dochodu, dla części jest to sposób na zagospodarowanie odpadów. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego raczej schodzi na dalszy plan.
Kolektory słoneczne to urządzenia OZE najczęściej instalowane przez rolników. Do ich popularności przyczynia się fakt, że jest to inwestycja niskonakładowa, o małym stopniu ryzyka, z krótkim okresem zwrotu, na którą można pozyskać dotacje. Dużym zainteresowaniem cieszą się również kotły na biomasę. Taki wybór jest z pewnością związany z poszukiwaniem przez rolników taniego materiału opałowego, jak również niskimi kosztami przystosowania kotła do wsadu.
Ze względu na ekologiczny charakter odnawialnych źródeł energii, które przynoszą korzyści nie tylko gospodarstwu, ale i środowisku naturalnemu, wpisując się w realizację pakietu energetyczno-klimatycznego, są finansowane na specjalnych warunkach. Inwestycje OZE w gospodarstwie rolnym kwalifikują się, więc do programów związanych z rolnictwem, ochroną środowiska i energetyką.
Dostępne źródła finansowania można podzielić na dwie kategorie:
- Fundusze europejskie (fundusze unijne w ramach perspektywy finansowej 2014-2020)
- Fundusze krajowe (w ramach programów realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusze Wojewódzkie, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencję Rynku Rolnego i preferencyjne kredyty bankowe).
Pierwszym szeroko zakrojonym krajowym projektem, nastawionym na wsparcie inwestycji w mikroinstalacje jest program Prosument, zainicjowany przez NFOŚiGW, którego perspektywa czasowa przewidziana na lata 2014-2020. Zakłada on udzielenie dotacji i preferencyjnych pożyczek, inwestorom mikroźródeł OZE produkujących energię elektryczną oraz instalacji hybrydowych, łączących kilka odnawialnych źródeł energii elektrycznej lub energii elektrycznej i ciepła.
Najpopularniejszymi i najbardziej przydatnymi źródłami informacji wykorzystywanymi przez rolników w celu poszerzenia wiedzy na temat odnawialnych źródeł energii są szkolenia, wyjazdy studyjne, informatory rolnicze, dobre praktyki (zwłaszcza przykłady sąsiadów), targi, wystawy oraz spotkania z przedstawicielami firm. Istotną rolę w ogrywają tu również wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego, które zajmują się między innymi organizacją różnego rodzaju wydarzeń edukacyjno-informacyjnych oraz umożliwiają kontakt z wykwalifikowaną kadrą doradczą. Ważne jest, aby rolnicy mieli możliwość uzyskania rzetelnej i wyczerpującej informacji na temat różnych rodzajów instalacji OZE, aby w przyszłości mogli podjąć właściwą decyzję, zgodną z ich planami i oczekiwaniami.
O tych i innych problemach związanych z odnawialnymi źródłami energii dyskutowano na konferencji poświęconej inauguracji projektu „Gospodarz z energią”, która odbyła się 10.06.2014 r. Zorganizowana została przez Polski Klub Ekologiczny - Okręg Mazowiecki.
Oprac. Joanna Radziewicz
Literatura:
