Czesława Kaczyńska – artystka wielu talentów

Szczegóły

Kategoria: Kobiety Polskiej wsi - portrety

Czesława Kaczyńska, twórczyni ludowa z Dylewa to prawdziwa kobieta sukcesu, która od ponad 50 lat prezentuje swoje umiejętności artystyczne w wielu dziedzinach sztuki ludowej: śpiewie solowym, zdobnictwie wnętrz, hafciarstwie, tkactwie, plastyce obrzędowej i zdobniczej, wycinankarstwie i piekarnictwie obrzędowym. Pomimo wieku, swoją pasją wciąż chętnie dzieli się ze wszystkimi miłośnikami tej działalności artystycznej prowadząc warsztaty w muzeach, placówkach kultury, szkołach i przedszkolach.

Czesława Kaczyńska, wielka propagatorka kultury kurpiowskiej, zamiłowanie do twórczości ludowej wyssała niejako z mlekiem matki. Talent artystyczny rodziny Staśkiewiczów ze Strzałek był bowiem znany w całej okolicy, a kultywowanie tradycji regionalnych było tam autentycznie żywe i wszechobecne.

Specjalnością Czesławy Kaczyńskiej są wycinanki. Na szczególną uwagę zasługują przepiękne gwiazdy, leluje, kogutki o niepowtarzalnym, indywidualnym stylu i charakterze. Jej bibułkowe kwiaty o tradycyjnych wzorach są wyrazem niezwykłego artyzmu i precyzji. Pierwsze prace artystki powstawały pod okiem babci Antoniny Staśkiewicz. Już jako mała dziewczynka, doskonaliła swój warsztat wycinankarski, pilnie ćwicząc na gazetach. ”Początek był śmieszny, jak patrzę z perspektywy czasu, to były lata pięćdziesiąte i było bardzo duże zapotrzebowanie na wycinankę. […]. Cała rodzina skupiona była na robieniu wycinanek. Nie było nawet kiedy dostać nożyc do ręki. Pamiętam jako bardzo mała dziewczyna: moja mama poszła gdzieś coś robić, a ja nożyce wzięłam i kawałek gazety. Pamiętam dobrze, bo na wsi była tylko gazeta „Gromada. Rolnik Polski”, wzięłam kartkę z tej gazety i weszłam pod stół, więc musiałam być jeszcze mała. Schowałam się, bo nie wiedziałam jak mi wyjdzie ta wycinanka. Zrobiłam taką z kogutami z prostymi ogonami, bo to jest wzór mojej mamy. Rozłożyłam tą wycinankę pod stołem i stwierdziłam, że nawet to podobne do wycinanki. Nie pokazałam mamie tylko pobiegłam do babci, która mieszkała obok. Babcia popatrzyła na to i powiedziała do mamy: <Ty słuchaj, trzeba jej dać nożyce i kolorowy papier, bo ta wycinanka jest naprawdę  dobrze zrobiona>. No i tak się zaczęła moja przygoda z wycinanką” – wspomina Czesława Kaczyńska. Jej niewątpliwy talent został doceniony bardzo szybko, bowiem już w wieku czternastu lat zdobyła w Łomży swoją pierwsza nagrodę, za wycinanki i byśki (rodzaj pieczywa obrzędowego) i to z rąk znakomitego etnografa i znawcy kultury kurpiowskiej, Adama Chętnika. Z biegiem lat jej prace nabrały nowego wyrazu artystycznego poprzez stosowanie dużych formatów oraz wprowadzenie własnego wzornictwa. Pomimo pewnych oryginalnych modyfikacji, twórczyni nigdy nie zapomina o nawiązaniach do swoistych form kultury kurpiowskiej. Na temat techniki tworzenia tych wspaniałych dzieł wypowiada się następująco: „Na początku trzeba się zastanowić, czy chce się robić gwiazdę, czy leluję. Jak już wiem, to składam papier na połowę i wtedy myślę jakim wzorem zaczynam, listkami czy piórkami. Do końca jeszcze nie wiem jak to będzie wyglądało […], a także „Najlepiej się robi jednymi nożycami, bo się przyzwyczaja i ręka i te nożyce. Na początku pożyczałam, ale takie swoje dostałam od naszej dalszej kuzynki […]dzięki tym nożycom to wszystko… Każda wycinankarka ma swoje nożyce, bo one muszą się do jednej ręki przyzwyczaić”.

Oprócz najbardziej reprezentatywnej wycinanki Czesława Kaczyńska realizuje się także w innych dziedzinach sztuki ludowej - hafciarstwie, tkactwie, plastyce obrzędowej i zdobniczej, piekarnictwie obrzędowym, śpiewie solowym oraz zdobnictwie wnętrz. Jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum w Ostrołęce, Toruniu, Warszawie, Krakowie, Radomiu i Nowogrodzie. Oprócz tego, gromadząc dobra kultury materialnej, w 1999 roku utworzyła w swoim domu tradycyjną izbę kurpiowską, w której prezentowane są unikalne eksponaty związane z regionem pochodzące z okresu międzywojennego oraz prace rękodzielnicze artystki.

Czesława Kaczyńska jest wielką propagatorką folkloru kurpiowskiego. Szerzy kulturę swojego regionu, aktywnie uczestnicząc w licznych imprezach kulturalnych w kraju i za granicą, jak pokazy rękodzieła ludowego, targi i kiermasze sztuki ludowej. Bierze też udział w kursach dla twórców ludowych, sesjach popularnonaukowych, prowadzi wykłady w muzeach i lekcje dla dzieci i młodzieży w szkołach. Jest pomysłodawczynią i realizatorką warsztatów etnograficznych „Ginące Zawody” odbywających się w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle, które już od 2001 roku niezmiennie przyciągają uwagę kilku tysięcy uczestników. Założycielką i kierownikiem Zespołu Regionalnego działającego przy Kole Gospodyń Wiejskich w Dylewie oraz członkiem zespołu, „Kurpianka” w Kadzidle.

Niezwykła aktywność Czesławy Kaczyńskiej wyraża się poprzez udział w lokalnym życiu społecznym. Twórczyni pełni funkcje prezesa Oddziału Kurpiowskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych, członka Prezydium Zarządu Głównego Związku Kurpiów, członka Zarządu Rady Gminy w Kadzidle, członka Rady Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, członka Rady Programowej przy Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Kadzidle.

Działalność kulturalna i społeczna artystki została zauważona i doceniona przez najwyższe polskie gremia, czego efektem są liczne nagrody, wyróżnienia i odznaczenia. Czesława Kaczyńska była uhonorowana między innymi: medalem „Zasłużony dla Kultury Polskiej" i „Zasłużony Działacz Kultury", Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Brązowym Medalem Gloria Artis, Zasłużony dla Cepelii, Medalem 60-lecia Cepelii.
Otrzymała także wiele nagród, między innymi z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałka Województwa Mazowieckiego, Starosty Ostrołęckiego, Wojewody Ostrołęckiego, Prezesa Związku Kurpiów, Wójta Gminy Kadzidło. W 2005 roku była laureatką nagrody im. Oskara Kolberga.

Jej niespożyta energia życiowa oraz chęć pomocy innym jest godna podziwu i warto by w przyszłości znalazła swoich kontynuatorów.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Domurad R.: Z umiłowania kurpiowskiej kultury. Dokument dostępny w Word Wide Web: http://www.kobietynawsi.pl
2. http://www.muzeumsztukiludowej.otrebusy.pl
3. http://.kobietysukcesu.eu
4. http://www.regiony.kulturaludowa.pl
5. http://www.tenpieknyswiat.pl