Granat - owoc życia i miłości

Szczegóły

Kategoria: Ziołowy zakątek

Granatowiec właściwy (Punica granatum), nazywany także rajskim owocem jest jedną z najstarszych roślin hodowlanych. Pierwsze wzmianki na temat jego uprawy pochodzą z sumeryjskich glinianych tabliczek i egipskich papirusów. Wymieniany był również w Starym Testamencie. Dobroczynne działanie tego owocu było znane już w starożytności. Współczesne doniesienia potwierdzają jego wszechstronne właściwości prozdrowotne.

Granat – roślina z tradycjami

Motyw granatu był obecny w architekturze, malarstwie, rzeźbie, literaturze, legendach  i folklorze już od tysiącleci. Na Bliskim i Środkowym Wschodzie właściwie od zawsze był uważany za symbol zmysłowości i nieśmiertelności, natomiast w Starym Testamencie postrzegano go jako znak pełnego rozkwitu natury. Był także jedną z ulubionych potraw greckich bogów. W Rzymie  granat umieszczony w dłoni bogini Junony symbolizował małżeństwo. W tradycji judaizmu wierzono, że każdy jego owoc posiada 613 ziarenek, tyle ile jest przykazań w Torze. Starożytni Persowie twierdzili, że soczysty miąższ granatu czyni ich wojowników niepokonanymi. Z kolei w islamie uważano, że przynosi fizyczne i emocjonalne ukojenie. W chrześcijaństwie granat był symbolem zmartwychwstania i życia wiecznego. Materiały ikonograficzne pokazują wizerunek Dzieciątka Jezus niosącego w dłoni jego owoc – znak nowego życia. Wielu biblistów zakłada, że to nie jabłko a granat był zakazanym rajskim owocem. Owoc granatu był pierwowzorem królewskiego berła oraz korony europejskich władców. Ze względu na wszechstronne właściwości lecznicze wizerunek tej rośliny znajdował się na herbach związków lekarzy w całej Europie. Do dnia dzisiejszego zdobi herb Brytyjskiego Stowarzyszenia Medycznego.

Granatowce były doskonale znane tradycyjnej medycynie ludowej na obszarach jego występowania. W medycynie azjatyckiej i śródziemnomorskiej kora była wykorzystywana jako środek przeciw pasożytom układu pokarmowego, wywar z kwiatów – jako lek przy biegunce, natomiast wszystkie części drzewa – od owoców, przez korzenie i skórkę, aż po nasiona były stosowane w leczeniu infekcji, ran oraz zapaleń.

Wiele ludów używało skórek granatu przeciwko biegunce, wrzodom, próchnicy, w zapaleniach jamy ustnej i gardła. Kora i korzenie były wykorzystywane do sporządzania środków na czerwonkę pełzakowatą i pasożyty. Z kolei w Persji wywar z kwiatów granatowca miał pomagać w leczeniu cukrzycy typu 2. W medycynie ludowej Chin picie soku z owoców granatowca miało być gwarancją długowieczności. Pogląd ten funkcjonował także w średniowieczu.

Współczesne doniesienia naukowe potwierdzają właściwości lecznicze Punica granatum. Zarówno w przeprowadzonych badaniach na koloniach komórkowych, jak i w badaniach klinicznych wykazano, że sok z granatu pomaga w neutralizacji wolnych rodników, leczeniu stanów zapalnych, chorób serca i układu krążenia o podłożu miażdżycowym. Ponadto wpływa na zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi, zapobiega procesom starzenia i spowalnia postęp demencji wywołanej chorobą Alzheimera, redukuje zaburzenia erekcji, chroni płód przed uszkodzeniami mózgu. Inne badania wyraźnie wskazywały na działanie opóźniające rozwój zmian nowotworowych prostaty, płuc, jelita, skóry i piersi.

Granat i jego cenne składniki

Bogactwo składników odżywczych występujących w owocach granatu decyduje o ich właściwościach prozdrowotnych. Należą do nich:

• wapń i fosfor,
• potas,
• prowitamina A,
• witaminy z grupy B (B₁- tiamina, B₂ – ryboflawina, B₃ – niacyna, B₅ –kwas pantotenowy, B₉ – kwas foliowy)
• witamina C,
• witam E,
• żelazo,
• błonnik,
• przeciwutleniające polofenole.

Ponadto skład granatu wzbogacają antocyjany, odpowiedzialne za charakterystyczną czerwoną barwę owoców, taniny, które nadają nie tylko kolor, ale i lekko cierpki smak, elagitaniny oraz kwas elagowy, hamujący mutację komórek w organizmie. Obecność fitoestrogenów pomaga w łagodzeniu przykrych dolegliwości związanych z menopauzą.

Granat i jego właściwości lecznicze

Działanie na układ sercowo-naczyniowy

Owoce granatu mają bardzo korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, wzmacniają pracę serca, wpływają na obniżenie ciśnienia tętniczego oraz wyrównują poziom cukru we krwi. Zawarte w nich naturalne substancje roślinne przeciwdziałają rozwojowi miażdżycy poprzez regulacje procesów komórkowych, działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Systematyczne picie soku z granatów wyraźnie wpływa na poprawę ukrwienia i przepływ krwi w mięśniu sercowym oraz redukcję złogów cholesterolowych zgromadzonych w naczyniach krwionośnych.

Produkty z granatu nie powinny być traktowane jako alternatywa dla konwencjonalnej terapii medycznej, chociaż ich spożywanie w dużym stopniu może przyczynić się do utrzymania organizmu w dobrej kondycji i zdrowiu.

Działanie na mózg i układ nerwowy

Dzięki właściwościom przeciwutleniającym polifenole zawarte w granatach przeciwdziałają występowaniu wielu chorób kojarzonych z uszkodzeniami oksydacyjnymi, jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, a także spowalniają postęp demencji wywołanej chorobą Alzheimera. Sok z granatu może chronić mózg i układ nerwowy przed działaniem wolnych rodników. Ponadto zawarte w nim składniki pozytywnie wpływają na ścieżkę sygnałową komórki, układy enzymatyczne, a także zarządzanie informacją genetyczną.

Uszkodzenia mózgu u ludzkich płodów spowodowane ograniczonym transportem tlenu są uważane za istotną przyczynę śmiertelności niemowląt. Badania in vitro przeprowadzone w 2005 roku wykazały, że regularne spożywanie soku z granatu przez kobiety ciężarne nawet o 60 procent zmniejszają ryzyko wystąpienia tego typu powikłań.

Granat dla diabetyków

Mimo, że sok z granatu zawiera dość dużą ilość węglowodanów, z jego cennych właściwości mogą korzystać również diabetycy. W miąższu tych owoców część przeciwutleniających polifenoli jest związana z cząsteczkami cukru. Badania wykazały, że picie napojów na bazie granatu przez osoby chore na cukrzycę nie tylko nie wpłynęło na podwyższenie stężenia glukozy, cholesterolu, tłuszczów i kwasów tłuszczowych we krwi, ale doprowadziło do wyraźnego zmniejszenia stresu oksydacyjnego w naczyniach krwionośnych.

Mimo wyjątkowego charakteru soku z granatu, diabetycy powinni go jednak spożywać w umiarkowanych ilościach., czyli około 250 ml dziennie.

Działanie przeciwzapalne

Przeciwzapalne działanie soku z granatu i fermentujących esencji jest związane z zahamowaniem aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-_kB, który bierze udział w procesach zapalnych, immunologicznych i nowotworowych oraz modulowaniu przemiany materii eikozanoidowej, które odgrywa decydującą rolę w powstawaniu stanów zapalnych i procesach przednowotworowych. Ponadto sok z tego owocu hamuje działanie wirusów i bakterii.

Działanie odmładzające

Już przed tysiącami lat owoce granatowca były uważane za symbol wiecznej młodości. Współczesne badania naukowe potwierdzają, że występujące w nich duże ilości flawonoidów i innych cennych witamin, wykazują działanie przeciwutleniające. Przeciwutleniacze wychwytują, wiążą i unieszkodliwiają wolne rodniki, chroniąc tym samym komórki naszego organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez te agresywne molekuły. Olej zawarty w pestkach granatu posiada rzadko występujący w naturze, mocno skoncentrowany kwas punikowy, zaliczający się do kwasów tłuszczowych omega 5, który eliminuje wolne rodniki.

Substancje czynne zawarte w granacie wpływają na poprawę wyglądu skóry, ponieważ działają antyoksydacyjne, aktywują procesy jej regeneracji, stymulują fibroblasty do syntezy kolagenu i elastyny, wpływają na zwiększenie jędrności i elastyczności, działają przeciwzapalnie, odkażająco i bakteriostatycznie, wspomagają gojenie ran trądzikowych oraz poprawiają ukrwienie i koloryt skóry.

Działanie w okresie menopauzy i przy problemach z erekcją

Już od dawna owoc granatu był znany jako afrodyzjak i składnik wielu napojów miłosnych. Dzięki badaniom naukowym potwierdzono, że zawarte w granatach substancje czynne rzeczywiście mają pozytywny wpływ na potencję mężczyzn,  redukują zaburzenia erekcji,  pobudzają libido i podnoszą doznania erotyczne.

Prowadzone w Japonii badania wykazały, że dzięki wyjątkowemu bogactwu estrogenów roślinnych, jak kemferol, kwercetyna, naringenina i luteolina, owoce granatu mogą wpłynąć na złagodzenie przykrych dolegliwości związanych z menopauzą. W medycynie ludowej nasiona tego owocu były używane jako środek na zwiększenie płodności oraz w antykoncepcji. Liście granatowca zawierają flawonoidy – luteolinę i apigeninę, które wpływają na złagodzenie dolegliwości przedmenstruacyjnych.

Działanie przeciwnowotworowe

Badania nad ekstraktem z granatów wykazały, że zawarte w nich polifenole m.in. resweratrol, wykazują działanie przeciwnowotworowe, powodując zahamowanie rozrostu chorych komórek. Dotyczy to szczególnie nowotworów prostaty, płuc, jelit, skóry i piersi.

Owoc granatu ogranicza też rozprzestrzenianie się nowotworu, a tym samym tworzenie się kolejnych guzów, a trzeba wiedzieć, że około 90 procent chorych na raka nie umiera z powodu pierwotnego guza, ale w wyniku kolejnych przerzutów.

Kiedy owoc granatu poddawany jest specjalnemu procesowi fermentacji, jego przeciwutleniajace i powstrzymujące nowotwory działanie wzrasta. Do tej pory przyczyna tej dodatkowej bioaktywności nie została wyjaśniona.

Inne wykorzystanie granatu

Granat ma szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym. Sporządza się z niego soki, sałatki, galaretki. Owoce są wykorzystywane do produkcji wina i syropu. Zawarte w skórce garbniki służą jako surowiec w przemyśle farmaceutycznym i garbarstwie. Dzięki obecności w korze granatowca alkaloidów znajduje on również zastosowanie w weterynarii jako środek przeciw tasiemcowy. Owoce granatowca stanowią doskonały surowiec dla przemysłu kosmetycznego, natomiast z kwiatów uzyskuje się pigmenty używane do barwienia jedwabiu.

Podsumowując

Choć właściwości prozdrowotne owocu granatu, szczególnie w terapii chorób serca i krążenia oraz nowotworów, potwierdziło wiele badań, to nie można traktować go jako prawdziwego lekarstwa czy substytutu klasycznych form leczenia. W żaden sposób nie zastąpi on zdrowego stylu życia, ruchu i zrównoważonej diety – ważnych czynników mających wpływ na nasze zdrowie i dobrą kondycję. Bez wątpienia jest to jeden z najcenniejszych owoców na świecie - prawdziwy eliksir życia. Trzeba jednak pamiętać, że jego drogocenne właściwości ujawniają się tylko przy regularnym stosowaniu. Warto więc sięgnąć po ten smaczny i niezwykle zdrowy owoc.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Jacob K.O.:  Granat : owoc życia: chroni, leczy, smakuje. Wrocław: "Mayapur", 2008.
2. Bogacz K.: Granatowiec właściwy – tradycja, produkty i korzyści zdrowotne. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2009 nr 6, s.4-5.
3. Kulikowski T.: Owoce nieznane (cz.III). Magazyn Przemysłu Spożywczego 2001 nr 4, s. 22
4. Granat – cudowny owoc. Dokument dostępny w Word Wide Web: http://www.planetazdrowie.pl
5. Granat – owoc życia. Dokument dostępny w Word Wide Web: http://zdrowie-z-natury.com/granat