Dżakfrut

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Dżakfrut - obiecujący substytut mięsa

Jackfruit (dżakfrut) to największy owoc na świecie rosnący na drzewie. Wyrasta  prosto z pnia chlebowca różnolistnego. Jest niezwykle pożywny, zawiera wiele cennych witamin, składników mineralnych i przeciwutleniaczy, dzięki którym wykazuje działanie prozdrowotne. Po upieczeniu niesłychanie przypomina chleb, zarówno pod względem smaku jak i konsystencji. Poza tym według najnowszych trendów dżakfrut jest stosowany jako zamiennik mięsa, gdyż odpowiednio przygotowany przypomina jego smak i wygląd.

Chlebowce różnolistne, nazywane też drzewami bochenkowymi lub chlebowymi (Artocarpus heterophyllus) pochodzą znad Pacyfiku i z Indii, dziś spotykane są w Azji Południowej, Południowo-Wschodniej i Afryce. Po raz pierwszy zwrócili na nie uwagę XVI-wieczni podróżnicy i wkrótce potem przywieziono je do innych gorących regionów, ale nigdy nie zyskały prawdziwej popularności.

Drzewa bochenkowe osiągają wysokość od 10 do 30 metrów i rodzą największe owoce na świecie - dżakfruty. Liście są ciemnozielone i błyszczące, całobrzegie, długości do 15 cm. Drzewom tym odpowiada każda nienajgorsza ziemia i miejsce, byle w gorącym i wilgotnym klimacie. Można je uprawiać z nasion, ale najlepsze odmiany rozmnaża się przez odrosty korzeniowe lub kopczykowanie. Drzewa te nie wymagają przycinania, poza usuwaniem suchych i chorych gałęzi. Roślina zimozielona. W tkankach znajduje się sok mleczny.

Dżakfruty mają owalny kształt, mogą liczyć nawet do 50 kg wagi i do 1 metra długości. Te ogromne owoce wystrzeliwują w przedziwny sposób ze starszych gałęzi lub wprost z pnia drzewa. Pokryte są licznymi krótkimi i tępymi kolcami. Spożywa się je zarówno na surowo, jak i po poddaniu obróbce termicznej. Miąższ jest dość soczysty, ciemno-żółty, odznacza się intensywnym, upajającym zapachem dojrzałego melona. W kuchni indyjskiej wykorzystuje się również nasiona. Jeden owoc zawiera 100-600 nasion.

Dżakfrut należy do najbardziej kalorycznych owoców świata. Jest doskonałym źródłem błonnika pokarmowego. Dobrym źródłem protein są jadalne pestki dżakfrutów, co czyni je wartościowym substytutem mięsa w diecie wegetariańskiej. Same owoce dostarczają znaczących ilości witaminy A, witaminy C,  B1, B2 i niacyny, a także składników mineralnych: wapnia, żelaza, manganu, magnezu, potasu i cynku.  Jest jednym z nielicznych owoców, który zawiera więcej potasu niż banany.

Owoce drzewa chlebowego budzą zainteresowanie środowiska naukowego ze względu na bogaty skład bioaktywnych fitozwiązków, który odpowiada za jego potencjał prozdrowotny. Niektóre z przypisywanych mu walorów zdrowotnych wymagają dokładniejszych badań, jednak spożywanie dżakfrutów z pewnością może przynieść korzyści dla zdrowia. Już dziś wiadomo, że dzięki bogatemu składowi owoc ten wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i przeciwstarzeniowe, obniża ciśnienie krwi, reguluje poziom glukozy we krwi, wspomaga pracę układu krążenia, wspomaga trawienie i zapobiega zaparciom, może chronić przed osteoporozą, wspomagać zapobieganie anemii, wpływa pozytywnie na odporność.

Warto jednak pamiętać, że niedojrzałe dżakfruty zawierają inhibitory trypsyny - związki antyodżywcze, które mogą powodować trudności w trawieniu, wywoływać bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunkę. Obróbka termiczna unieczynnia te enzymy. Przy spożywaniu tych owoców powinny uważać osoby uczulone na pyłki brzozy, ponieważ owoc może wywołać u nich reakcję alergiczną.

Owoc drzewa bochenkowego ma  przede wszystkim zastosowanie w kuchni. Jest też niezwykle ceniony ze względu na drewno, które odgrywa podobną rolę jak mahoń, jest cenne i użyteczne. W Indiach i na Wschodzie wyrabia się z niego żółty barwnik do tkanin.

Dżakfrut zdobywa również coraz większą popularność jako zamiennik mięsa. Niedojrzały owoc, poddany obróbce termicznej oraz odpowiednio przyprawiony, konsystencją i smakiem przypomina mięso (szczególnie drobiu) - mielone, w kawałkach, nadziane na szaszłyki, poszarpane w paski. Stąd jest coraz chętniej wykorzystywany przez lokale podające np. wegańskie burgery. Wytwarza się z niego także różnego rodzaju kiełbaski i podaje jak sztukę mięsa w sosie. Kotlety z dżakfruta są z chęcią wybierane przez osoby, które nie mogą jeść mięsa, a nie potrafią zrezygnować z jego smaku. Trzeba jednak pamiętać, że miąższ dżakfruta prawie nie zawiera białka, dlatego nie może być traktowany jako jego źródło w diecie wegetariańskiej i wegańskiej.

A jak to się zaczęło? W 2011 roku Amerykanka Annie Ryu zainteresowała się zastosowaniem owocu chlebowca jako alternatywy dla mięsa. Ryu stworzyła The Jackfruit Company, organizację, która popularyzuje stosowanie tego owocu jako substytutu mięsa w kuchni wegańskiej i wegetariańskiej. Obecnie firma ta jest największym importerem dżakfruta w USA. W ofercie można znaleźć całe zestawy do wegetariańskich curry czy burgerów. Pierwszą restauracją, która włączyła do stałego menu burgery z owocem chlebowca była FüD z siedzibą w Kansas City w stanie Missouri. Dziś tamtejsze burgery z dżakfruta  w sosie BBQ są znane w całym kraju.

Warto dodać, że poza dżakfrutem istnieje wiele pożywnych zastępników mięsa, dzięki którym można przyrządzić wyśmienite potrawy. Są to np.

• Tofu i tempeh - produkty, których głównym składnikiem są ziarna soi.
• Grzyby ze względu na ich ziemisty smak i mięsistą strukturę, np. boczniaki.
• Bakłażan - np. klopsy z bakłażanów.
• Soczewica - można jej użyć do zastąpienia mielonej wołowiny.
• Fasola i rośliny strączkowe - dostarczają organizmowi białka, są pożywne i można je przyrządzić na wiele sposób. Między innymi tak, by smakowały jak mięso.

W Polsce, świeże dżakfruty są niedostępne i mało popularne. Mamy jedynie do wyboru owoce w puszce (najczęściej w cukrowej zalewie) i suszone, dostępne w sklepach internetowych. Warto jednak podać ten przykład, aby pokazać, że świat roślin jest pełen skarbów, które mogą zostać wykorzystane w naszej kuchni.

Oprac. Aleksandra Szymańska

• Lamer-Zarawska, Egzotyczne owoce, przyprawy, używki, Wrocław 2016
• Lehari, Owoce egzotyczne, Warszawa 2009
• Wielka księga warzyw, ziół i owoców, Warszawa 2007
• poradnikzdrowie.pl
• portalabczdrowie.pl

Drony w rolnictwie

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Drony w rolnictwie

Każdego roku pojawiają się nowe rozwiązania usprawniające poszczególne procesy produkcji rolnej. Sprawdzają się one zwłaszcza w przypadku dużych obszarowo gospodarstw, których szczegółowy monitoring wymaga czasu i nakładów finansowych. Wykorzystanie precyzyjnych urządzeń oceniających zasobność gleby i stan upraw jest w tym przypadku jak najbardziej  uzasadnione.  

Obecnie, osiągnięcie maksymalnej wydajności, przy zoptymalizowanych nakładach finansowych i roboczych, wymaga indywidualnego podejścia do prowadzonej działalności. Podstawę stanowi tu informacja. Im więcej wiemy o tym, co aktualnie dzieje się na polu czy w sadzie tym jesteśmy lepiej przygotowani na uruchomienie odpowiednich środków i zastosowanie właściwych zbiegów. Dlatego też, firmy z branży rolniczej, coraz większą uwagę przywiązują do rozwoju systemów umożliwiających zbieranie i analizę danych. Wiąże się to z coraz większym zapotrzebowaniem na technologie i urządzenia umożliwiające precyzyjne i nieinwazyjne badanie upraw.

Metody monitorowania upraw przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych, zwanych popularnie dronami stają się coraz bardziej popularne. Przyczynia się do tego stopniowy spadek cen tego typu urządzeń oraz coraz większa precyzja w pozyskiwaniu danych. Urządzenia te są stosunkowo proste w obsłudze, sprawdzają się praktycznie w każdych warunkach pogodowych, są wyposażone w specjalne funkcje bezpieczeństwa, charakteryzuje je niski koszt przelotu i stosunkowo niska waga w stosunku do rozmiarów, a do ich obsługi wystarczy tylko jedna osoba. Dzięki zamontowanym na statkach bezzałogowych kamerom i aparatom fotograficznym rolnicy mogą zdalnie monitorować nie tylko stan swoich upraw, ale również reagować na niepokojące zjawiska naturalne, jak pożary czy zalania.

Loty dronów odbywają się na niskim pułapie. Do sterowania wykorzystywana jest technika dokładnego satelitarnego pozycjonowania – RTK GPS. Zamontowane na specjalnych platformach sensory fotooptyczne zbierają dane o terenie, na podstawie których możliwe jest wykonanie dokładnych map terenu.

Rodzaje dronów

Ze względu na budowę i sposób poruszania się drony dzielą się na:

• wirnikowce (mogą poruszać się niezależnymi od siebie ruchami poziomym i pionowym, mogą nieruchomo zatrzymać się nad dowolnym punktem terenu),
• stałopłaty (w porównaniu do wirnikowców są szybsze, co umożliwia im zdobycie większej ilości danych. Urządzenia te mają różny kształt i masę. Najcięższy ze stałopłatów wykorzystywanych w rolnictwie precyzyjnym DT 26 X waży 15 kg, a rozpiętość jego skrzydeł wynosi 3,3 m. Jest on odporny na dużą prędkość wiatru i został zaprojektowany z myślą o pokonywaniu długich dystansów. Jest przystosowany do przenoszenia ładunków o maksymalnej masie do 4 kg. Najmniejszy ze stałopłatów to eBEE. Jest bardzo lekki. Jego korpus i skrzydła są wykonane z pianki EPP.

W skład wyposażenia dronów wchodzą: autopilot (umożliwia w pełni automatyczną nawigację i stabilizację lotu, dostępną w trzech trybach – automatycznym, półautomatycznym i ręcznym), czujniki żyroskopowe, czujniki przyspieszenia i czujniki ciśnienia, które służą do pomiaru wysokości i prędkości powietrza.

Możliwość wykorzystania dronów w monitoringu upraw

Do zbierania danych w bezzałogowych statkach powietrznych najczęściej są wykorzystywane multispektralne kamery, chociaż prowadzone są też badania nad użyciem do tego celu laserów. Opracowanie informacji odbywa się w oparciu o analizę pojedynczych obrazów, bądź grupy fotografii, z użyciem specjalnych programów komputerowych. Analiza multispektralna światła odbitego z uzyskanych obrazów pozwala wyodrębnić takie cechy roślin, jak: morfologia, taksonomia, układ łanu, masa liści, rodzaj i orientacja liści, dojrzałość, wybarwienie, ocenę deficytu składników pokarmowych i wody, występowanie agrofagów. Umożliwia również zbadanie składu i zasobności gleby w substancje organiczne i mineralne, zawartość wody, frakcję i właściwości powierzchni gleby. Fotografie pól, plantacji czy lasów pochodzące z kamer wielospektralnych, które są wykonane w paśmie czerwieni i podczerwieni dają możliwość wyznaczenia znormalizowanego wskaźnika wegetacji NDVI (ang. Normalized Difference Vegetation Index), według którego można dokonać oceny stanu roślinności na fotomapach terenu. Wskaźnik ten pokazuje obszary o intensywnej i słabej wegetacji oraz aktualny stan roślinności na danym terenie. Szczegółowa analiza danych pozwala również na  ocenę poziomu nawożenia i nawodnienia upraw, poziomu chlorofilu i występowania szkodników.

Drony mogą być wykorzystane do sporządzenia trójwymiarowych map upraw, które pozwalają na zmierzenie powierzchni zasiewów oraz diagnozę intensywności wzrostu roślin poprzez pomiar ich wysokości z uwzględnieniem zmian wysokości gruntu, na którym się znajdują.

Mapy przestrzenne można też opracować wykorzystując do tego celu laser LIDAR (Light Detection and Ranking). Eliminuje on wiązkę światła, a po jej odbiciu od obiektywu zostaje określona odległość punktu na obiekcie, w którym nastąpiło odbicie promienia od lasera.

Wysoki potencjał zgromadzonych przez bezzałogowe statki powietrzne informacji pozwala rolnikowi na ich wykorzystanie do wykonania niektórych zabiegów polowych, takich jak opryski. Maszyny te nadają się również do odstraszania dzikich zwierząt niszczących uprawy. Wystarczy aby były wyposażone w sygnalizację dźwiękową lub wizualną. W przypadku pojawienia się szkód wykonane przez urządzenia latające zdjęcia mogą służyć jako materiał dokumentacyjny w procesie ubiegania się odszkodowania z tytułu poniesionych strat. Jest to szczególnie przydatne przy szkodach obejmujących duże powierzchnie.

W dużych agroprzedsiębiorstwach zastosowanie dronów umożliwia ocenę stanu upraw tuż przed zbiorami oraz monitorowanie pracy osób zatrudnionych w gospodarstwie, co pozwala na bardziej efektywne rozplanowanie pracy oraz realną oszczędność czasu i pieniędzy.

Bezzałogowe statki powietrzne pozwalają na zdobycie wyczerpujących informacji o stanie upraw, a wykorzystane w odpowiedni sposób przekładają się na wyniki ekonomiczne produkcji rolniczej. Dane zapisane w formacie umożliwiającym ich odczytywanie przez systemy automatycznego sterowania maszyn stosowanych do pielęgnacji, nawożenia, ochrony i zbioru plonów, przyczyniają się do oszczędności środków chemicznych, nakładów pracy i energii, jak również do osiągnięcia wyższych plonów. Szerokie możliwości zastosowania dronów w rolnictwie sprawią, że już za kilkanaście lat staną się bardzo powszechne i nikogo nie będzie dziwić widok maszyn latających nad polami.

Literatura:

1. Grabczyński R.: Drony w rolnictwie. AGRO 2016, nr 2
2. Berner B., Chojnacki J.: Wykorzystanie dronów w rolnictwie precyzyjnym. Technika Rolnicza, Ogrodnicza i Leśna 2016, nr 3.
3. Hołownia K.: Drony nad polem. Dokument dostępny w Word Wide Web: http://www.farmer.pl/technika-rolnicza/maszyny-rolnicze/drony-nad-polem,44899.html