Dżakfrut
- Szczegóły
- Kategoria: Wiadomości rolnicze
Dżakfrut - obiecujący substytut mięsa
Jackfruit (dżakfrut) to największy owoc na świecie rosnący na drzewie. Wyrasta prosto z pnia chlebowca różnolistnego. Jest niezwykle pożywny, zawiera wiele cennych witamin, składników mineralnych i przeciwutleniaczy, dzięki którym wykazuje działanie prozdrowotne. Po upieczeniu niesłychanie przypomina chleb, zarówno pod względem smaku jak i konsystencji. Poza tym według najnowszych trendów dżakfrut jest stosowany jako zamiennik mięsa, gdyż odpowiednio przygotowany przypomina jego smak i wygląd.
Chlebowce różnolistne, nazywane też drzewami bochenkowymi lub chlebowymi (Artocarpus heterophyllus) pochodzą znad Pacyfiku i z Indii, dziś spotykane są w Azji Południowej, Południowo-Wschodniej i Afryce. Po raz pierwszy zwrócili na nie uwagę XVI-wieczni podróżnicy i wkrótce potem przywieziono je do innych gorących regionów, ale nigdy nie zyskały prawdziwej popularności.
Drzewa bochenkowe osiągają wysokość od 10 do 30 metrów i rodzą największe owoce na świecie - dżakfruty. Liście są ciemnozielone i błyszczące, całobrzegie, długości do 15 cm. Drzewom tym odpowiada każda nienajgorsza ziemia i miejsce, byle w gorącym i wilgotnym klimacie. Można je uprawiać z nasion, ale najlepsze odmiany rozmnaża się przez odrosty korzeniowe lub kopczykowanie. Drzewa te nie wymagają przycinania, poza usuwaniem suchych i chorych gałęzi. Roślina zimozielona. W tkankach znajduje się sok mleczny.
Dżakfruty mają owalny kształt, mogą liczyć nawet do 50 kg wagi i do 1 metra długości. Te ogromne owoce wystrzeliwują w przedziwny sposób ze starszych gałęzi lub wprost z pnia drzewa. Pokryte są licznymi krótkimi i tępymi kolcami. Spożywa się je zarówno na surowo, jak i po poddaniu obróbce termicznej. Miąższ jest dość soczysty, ciemno-żółty, odznacza się intensywnym, upajającym zapachem dojrzałego melona. W kuchni indyjskiej wykorzystuje się również nasiona. Jeden owoc zawiera 100-600 nasion.
Dżakfrut należy do najbardziej kalorycznych owoców świata. Jest doskonałym źródłem błonnika pokarmowego. Dobrym źródłem protein są jadalne pestki dżakfrutów, co czyni je wartościowym substytutem mięsa w diecie wegetariańskiej. Same owoce dostarczają znaczących ilości witaminy A, witaminy C, B1, B2 i niacyny, a także składników mineralnych: wapnia, żelaza, manganu, magnezu, potasu i cynku. Jest jednym z nielicznych owoców, który zawiera więcej potasu niż banany.
Owoce drzewa chlebowego budzą zainteresowanie środowiska naukowego ze względu na bogaty skład bioaktywnych fitozwiązków, który odpowiada za jego potencjał prozdrowotny. Niektóre z przypisywanych mu walorów zdrowotnych wymagają dokładniejszych badań, jednak spożywanie dżakfrutów z pewnością może przynieść korzyści dla zdrowia. Już dziś wiadomo, że dzięki bogatemu składowi owoc ten wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i przeciwstarzeniowe, obniża ciśnienie krwi, reguluje poziom glukozy we krwi, wspomaga pracę układu krążenia, wspomaga trawienie i zapobiega zaparciom, może chronić przed osteoporozą, wspomagać zapobieganie anemii, wpływa pozytywnie na odporność.
Warto jednak pamiętać, że niedojrzałe dżakfruty zawierają inhibitory trypsyny - związki antyodżywcze, które mogą powodować trudności w trawieniu, wywoływać bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunkę. Obróbka termiczna unieczynnia te enzymy. Przy spożywaniu tych owoców powinny uważać osoby uczulone na pyłki brzozy, ponieważ owoc może wywołać u nich reakcję alergiczną.
Owoc drzewa bochenkowego ma przede wszystkim zastosowanie w kuchni. Jest też niezwykle ceniony ze względu na drewno, które odgrywa podobną rolę jak mahoń, jest cenne i użyteczne. W Indiach i na Wschodzie wyrabia się z niego żółty barwnik do tkanin.
Dżakfrut zdobywa również coraz większą popularność jako zamiennik mięsa. Niedojrzały owoc, poddany obróbce termicznej oraz odpowiednio przyprawiony, konsystencją i smakiem przypomina mięso (szczególnie drobiu) - mielone, w kawałkach, nadziane na szaszłyki, poszarpane w paski. Stąd jest coraz chętniej wykorzystywany przez lokale podające np. wegańskie burgery. Wytwarza się z niego także różnego rodzaju kiełbaski i podaje jak sztukę mięsa w sosie. Kotlety z dżakfruta są z chęcią wybierane przez osoby, które nie mogą jeść mięsa, a nie potrafią zrezygnować z jego smaku. Trzeba jednak pamiętać, że miąższ dżakfruta prawie nie zawiera białka, dlatego nie może być traktowany jako jego źródło w diecie wegetariańskiej i wegańskiej.
A jak to się zaczęło? W 2011 roku Amerykanka Annie Ryu zainteresowała się zastosowaniem owocu chlebowca jako alternatywy dla mięsa. Ryu stworzyła The Jackfruit Company, organizację, która popularyzuje stosowanie tego owocu jako substytutu mięsa w kuchni wegańskiej i wegetariańskiej. Obecnie firma ta jest największym importerem dżakfruta w USA. W ofercie można znaleźć całe zestawy do wegetariańskich curry czy burgerów. Pierwszą restauracją, która włączyła do stałego menu burgery z owocem chlebowca była FüD z siedzibą w Kansas City w stanie Missouri. Dziś tamtejsze burgery z dżakfruta w sosie BBQ są znane w całym kraju.
Warto dodać, że poza dżakfrutem istnieje wiele pożywnych zastępników mięsa, dzięki którym można przyrządzić wyśmienite potrawy. Są to np.
- Tofu i tempeh - produkty, których głównym składnikiem są ziarna soi.
- Grzyby ze względu na ich ziemisty smak i mięsistą strukturę, np. boczniaki.
- Bakłażan - np. klopsy z bakłażanów.
- Soczewica - można jej użyć do zastąpienia mielonej wołowiny.
- Fasola i rośliny strączkowe - dostarczają organizmowi białka, są pożywne i można je przyrządzić na wiele sposób. Między innymi tak, by smakowały jak mięso.
W Polsce, świeże dżakfruty są niedostępne i mało popularne. Mamy jedynie do wyboru owoce w puszce (najczęściej w cukrowej zalewie) i suszone, dostępne w sklepach internetowych. Warto jednak podać ten przykład, aby pokazać, że świat roślin jest pełen skarbów, które mogą zostać wykorzystane w naszej kuchni.
Oprac. Aleksandra Szymańska
- Lamer-Zarawska, Egzotyczne owoce, przyprawy, używki, Wrocław 2016
- Lehari, Owoce egzotyczne, Warszawa 2009
- Wielka księga warzyw, ziół i owoców, Warszawa 2007
- poradnikzdrowie.pl
- portalabczdrowie.pl
