Skarby w zbiorach CBR

Szczegóły

Kategoria: Skarby w zbiorach CBR

Stroje dawnej Rzeczpospolitej

Żubka-Chmielewska, Zuzanna

Warszawa 2016

Publikacja została przygotowana na podstawie unikatowego albumu pt. „Les costumes du peuple polonais”, wydanego w 1841 r. w Paryżu autorstwa Leona Zienkowicza, znanego publicysty, przebywającego od 1831 r. na emigracji. Twórcą ręcznie kolorowanych litografii jest Jan Lewicki. Wysoka klasa rysunków pozwala do dzisiaj cieszyć oko bogactwem i szczegółowością detalu. Uwiecznione zostały stroje m.in. huculskie, kujawskie, kurpiowskie, wielkopolskie, wołyńskie, żmudzińskie. Kilka litografii zostało poświęconych także umundurowaniu wojska polskiego z 1831 r. Pozycja zawiera 39 litografii.

Folklor : tradycja i współczesność

pod red. R. Sitniewskiej, E. Wilczyńskiej i V. Wróblewskiej

Toruń 2016

Niniejszy tom studiów monograficznych, poświęcony szeroko pojętym zjawiskom folkloru, ma uzmysłowić czytelnikom, że badania folklorystyczne są potrzebną i ważną częścią antropologii kulturowej, ogarniającej różne okresy, nurty, środowiska i działania. W jej obszarze jest miejsce na tradycję i współczesność, na dawne obyczaje, obrzędy i wierzenia, ginące formy folkloru, jak też współczesne działania i przekonania, których naturalnym środowiskiem popularyzacji staje się Internet. Póki w człowieku istnieje potrzeba przynależności do jakiejś grupy, która będzie z nim dzielić pasje i poglądy o świecie, nierzadko wbrew oficjalnym sądom, dopóty istnieje w kulturze przestrzeń na folklor; folklor rozumiany jako zespół powtarzalnych wzorców komunikacyjnych – werbalnych, wizualnych, audialnych czy mieszanych, o określonej tematyce i zakresie funkcji społecznych. W tym kontekście za Stefanem Czarnowskim można powiedzieć, że „Folklor nie jest tylko tradycją”, lecz stałym, integralnym składnikiem kultury współczesnej.

Zaczęło się w Jeziornie … O wycinance i jej obecności we współczesnym projektowaniu

Śledziewski Antoni

Konstancin – Jeziorna 2015

W roku 2011 znany i ceniony kolekcjoner ludowych wycinanek Antoni Śledziewski, przekazał swe zbiory Konstancińskiemu Domowi Kultury. Album zawiera ich odwzorowanie, świadcząc o ponad półwiecznej fascynacji autora wycinankami ludowymi, które pozwoliło na zachowanie dla przyszłych pokoleń tej niezwykłej twórczości. Wprowadzenie autora przedstawia nam zresztą historię i genezę obecnie bardzo rzadko spotykanej tradycji, wycinania niesamowitych wzorów z papieru. Opublikowane wycinanki wykraczają poza obszar tutejszych okolic, bowiem znajdują się tu wycinanki kurpiowskie, garwolińskie, czy łowickie.

W kręgu polskiej tradycji i zwyczajowości

Rosiński Franciszek M. (red.)

Lublin 2015

Książka „W kręgu polskiej tradycji i zwyczajowości” wpisuje się w ważny obszar badań nad dziedzictwem kulturowym i rozwojem cywilizacyjnym. Jest wielowątkowym opracowaniem dotyczącym naszych zwyczajów, obyczajów i różnorodnych tradycji. Został w niej pokazany z jednej strony aspekt historyczny, z drugiej - wartości mogące stanowić oparcie dla współczesnego człowieka. Monografia stara się poszerzać dorobek naukowy o nową refleksję nad bogactwem i wielobarwnością polskiej tradycji i zwyczajowości.

Dlaczego wąż nie ma nóg? Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych

Bartmiński Jerzy

Lublin 2015

Publikacja ta jest drugim tomikiem serii „Materiały etnolingwistyczne” i podobnie jak pierwszy, który dotyczył roślin, jest tematycznie związany ze Słownikiem stereotypów i symboli ludowych (SSiSL). Niniejszy zbiór oryginalnych zapisów terenowych stanowi jedno z jego źródeł. Szeroką formułą tematyczną „zwierzęta” obejmują tu zarówno zwierzęta domowe i dzikie, jak też ptaki, płazy, gady, ryby, a nawet owady, czyli to, co w ludowej wizji świata jest najczęściej określane mianem stworzenia. W zbiorze dokumentowane są teksty zróżnicowane gatunkowo, ułożone w bloki – generalnie zgodnie z konwencją przyjętą w dokumentacyjnej części artykułów hasłowych w SSiSL – od małych form gatunkowych, przez pieśni, prozę ludową do zapisów etnograficznych. Są to: zagadki, przysłowia, przepowiednie i wróżby, sennik, rymowanki, powinszowania noworoczne, kolędy bożonarodzeniowe i pastorałki, kolędy życzące, pieśni dożynkowe, pieśni i przyśpiewki weselne, pieśni miłosne i zalotne, pieśni rekruckie, sieroce, żartobliwe, ballady, pieśni pasterskie, kołysanki, legendy, podania, bajki, opowieści wierzeniowe i wspomnieniowe, opowieści żartobliwe, opowieści o snach, relacje potoczne, zapisy wierzeń i opisy praktyk, na koniec gry i zabawy.

Skanseny. Przewodnik turystyczny

Osip-Pokrywka Mirosław, Osip-Pokrywka Magdalena

Warszawa 2014

Powrót do tradycji staje się znakiem naszych czasów. A dzisiejsze skanseny to miejsca czarodziejskie. Starszym przypominają świat młodzieńczych lat, młodszym odkrywają nieznaną rzeczywistość przodków. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu przewodników i ich doskonałemu przygotowaniu zwiedzanie muzeów na wolnym powietrzu jest dziś przyjemnością. A gdy odwiedzimy taką placówkę podczas jakiegoś wydarzenia, choćby żniw, dożynek czy jarmarku, to może to być prawdziwa uczta dla ciała i dla ducha...

Elementy dawnych dekoracji: wycinanki, hafty, meble, ozdoby ze słomy są wykorzystywane w nowoczesnym wzornictwie (znakomitym przykładem na to był choćby Pawilon Polski na Expo 2010 w Szanghaju). Staropolskie potrawy, zwyczaje i obrzędy są dziś doceniane znacznie bardziej niż kilkanaście lat temu, a w skansenach tętni życie. W kuźniach kuje się żelazo, w piecach chlebowych piecze się chleb według tradycyjnych przepisów, a w muzealnych kościółkach odprawiane są nabożeństwa. Warto ulec czarowi skansenów, zatrzymać się nad ocalonymi od zagłady, często w ostatniej chwili, eksponatami: dziecięcą kołyską, skrzynią posażną czy barwną wycinanką. To przecież część naszej tradycji.

Ziemiańskie święta i zabawy. Tradycje karnawałowe, ślubne, dożynkowe i inne

Pruszak Tomasz Adam

Warszawa 2012

Polacy słyną z zamiłowania do świętowania oraz z bogatych obyczajów. Źródłem wielu z nich jest kultura polskiego ziemiaństwa i arystokracji, a okazją są zwykle ważne daty roku liturgicznego oraz okoliczności życia rodzinnego. Autor niezwykle obrazowo opisuje jak obchodzono w przeszłości święta kościelne, szczególnie Zielone Świątki i Boże Ciało. Wiele uwagi poświęca również barwnym tradycjom świeckim i rodzinnym, wśród nich wystawnym ślubom, weselom, rozmaitym rocznicom, czy imieninom. Pasjonujące tradycje karnawałowe z hucznymi balami i zabawami w pałacach, dworach, a przede wszystkim w miejskich salonach obudzą niejedną tęsknotę za przeszłością. Opisy imponujących zwyczajów sylwestrowych, a także dożynek czy inauguracji jesiennych polowań oddadzą zatracony dziś, a wyjątkowy wówczas charakter świąt istniejących współcześnie. Wspaniałe zdjęcia wprowadzą czytelnika w nastrój tamtych czasów. Tomasz Adam Pruszak jest doktorem nauk humanistycznych, historykiem sztuki i kustoszem. Jego zainteresowania badawcze to głównie malarstwo polskie, dzieje rezydencji, kultura materialna oraz obyczaje ziemiaństwa i arystokracji polskiej XIX i 1. połowy XX w. Jest autorem artykułów i książek z dziedziny malarstwa polskiego oraz o tematyce szlachecko-ziemiańskiej.

Polskie hafty i koronki – zdobienia stroju ludowego

Piskorz-Branekova Elżbieta

Warszawa 2009

Kolejna publikacja z serii „Ocalić od zapomnienia”. Książka prezentuje hafty i koronki stanowiące element zdobniczy polskich strojów ludowych. Omówione one zostały w układzie regionalnym, w 25 dzielnicach historycznych naszego kraju.

Autorka, kustosz Muzeum Etnograficznego w Warszawie, opisuje tradycyjną kolorystykę, rodzaj używanych nici oraz surowiec, na którym haft wykonano. Znajdują się tu także informacje o stosowanych ściegach i profesjonalne rady dotyczące kompozycji haftów. Książka zawiera dwa słowniczki wyjaśniające pojęcia profesjonalne i określenia ludowe.

Publikacja jest bogato ilustrowana, Czytelnik znajdzie tu zarówno całe kompozycje jak i wybrane motywy czy też elementy większej całości. Staranna szata graficzna książki sprawia, że jest ona wprost bajecznie kolorowa, uświadamia nam niezwykłe bogactwo polskich zdobień.

Oprac. Aleksandra Szymańska