Zmiany w rolnictwie w 2018 roku
- Szczegóły
-
Kategoria: Rolnictwo w UE i na świecie
Elektroniczne wnioski, obowiązkowa dokumentacja, zakaz handlu w niedzielę, split payment – to tylko niektóre zmiany w rolnictwie jakie nastąpią w 2018 r. Poza tym minister rolnictwa zapowiedział ustawę o gospodarstwie rolnym tzw. Konstytucję dla rolnictwa, Pakt dla obszarów wiejskich oraz Ustawę finansową dotyczącą ubezpieczeń upraw i zwierząt.
W 2018 roku wnioski o płatności bezpośrednie i płatności obszarowe z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich będzie można składać elektronicznie. Ponadto, zamiast wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich wystarczy złożyć stosowne oświadczenie. Z tej opcji będą mogli skorzystać rolnicy z gospodarstw, w których nie nastąpiły żadne zmiany, które mogłyby wpłynąć na treść wniosku. Szacuje się, że z tego ułatwienia skorzysta kilkaset tysięcy rolników. Szczegółowe informacje o e-wnioskach można przeczytać w osobnym artykule RME.
Przy okazji wprowadzenia obowiązkowego wniosku w postaci elektronicznej, resort rolnictwa planuje także ułatwić życie samej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a mianowicie proponuje zwolnić ARiMR z obowiązku wystawienia decyzji do 1 marca. Teraz jeżeli Agencja nie wyrobiła się w tym terminie była zobowiązana powiadomić o tym rolnika na piśmie i podać planowaną datę załatwienia sprawy. Po nowelizacji, takiego obowiązku już nie będzie i jedyny ogranicznik będą stanowiły przepisy unijne mówiące, że do 30 czerwca agencja płatnicza musi przelać na konta rolników przynajmniej 95% należnych dopłat.
Od stycznia 2018 r. wszystkie gospodarstwa podlegają nowym przepisom, które dotyczą obowiązkowej dokumentacji oraz krótszych terminów stosowania nawozów, szczególnie obornika i gnojowicy. Między innymi takie przepisy wprowadza program ograniczania odpływu azotu przygotowany przez resort środowiska. Przedstawiony w grudniu 2017 r. projekt programu to pokłosie uchwalonej w tym samym roku nowej ustawy Prawo wodne, która m.in. uznaje cały obszar Polski za zagrożony zanieczyszczeniem wód przez związki azotu pochodzące z rolnictwa. Program ten szczegółowo określa dopuszczalne dawki i terminy stosowania nawozów, metody ich przechowywania – szczególnie dotyczy to gnojowicy i obornika oraz dokumentację, jaką rolnik zobowiązany jest prowadzić. Przestrzeganie wymagań jakie narzuca program będzie kontrolowane przez IOŚ (Inspekcję Ochrony Środowiska). W przypadku naruszenia przepisów, kontrolerzy będą mogli nałożyć na rolnika karę pieniężną lub nakazać usunięcie nieprawidłowości w wyznaczonym terminie.
Od stycznia tego roku weszło też w życie wiele zmian dotyczących VAT-u. Zaczął obowiązywać m.in. split payment, jednolity plik kontrolny i obowiązek składania deklaracji VAT-7 i VAT-7K elektronicznie. Urzędy skarbowe będą chciały mieć pełny wgląd w zdarzenia gospodarcze, w tym w gospodarstwach rolnych.
Zakaz handlu w niedzielę to kolejna zmiana, z jaką w tym roku wszyscy musimy się zmierzyć. Od marca będzie obowiązywał zakaz handlu w niedzielę. W 2018 r. będziemy mieli dwie niedziele handlowe w miesiącu, w 2019 r. jedną, a rok później już żadnej. Tak zakłada nowe prawo. Ustawa o zakazie handlu w niedzielę jest jednak pełna wyjątków, które będą dotyczyły także rolników.
Zakaz ma głównie dotyczyć centrów handlowych i dyskontów, aby dzięki temu małe sklepiki stały się bardziej rentowne. Zdaniem niektórych, takie wyjście jednak nie działa na korzyść samych pracowników.
W samej ustawie napisano, że piekarnie, cukiernie i lodziarnie mogą pozostać otwarte w niedziele. W takim przypadku przewiduje się możliwość, że duże markety, które wypiekają pieczywo na miejscu, w niedzielę też będą mogły pozostać otwarte.
Inny wyjątek, który przypuszczalnie pozwoli obejść zakaz to jest zezwolenie na handel na dworcach i innych punktach, gdzie często funkcjonują przeróżne sklepy.
Z perspektywy rolnika. Zakaz nie będzie obowiązywać na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych. Miejsca, gdzie przeważa tego typu handel, mogą pozostać otwarte w niedziele. Dotyczy to również podmiotów, które na takich rynkach nabywają swoje towary. Co szczególnie istotne dla rolników, otwarte pozostaną punkty skupu zbóż, warzyw, buraków cukrowych i mleka surowego. Ponadto, od 1 czerwca do 30 września (sezon żniw i zbiorów) każdego roku miejsca, gdzie można kupić maszyny rolnicze i części zamienne do tych maszyn mogą pozostać otwarte.
Od nowego roku zmieniły się także przepisy dotyczące wcześniejszych emerytur dla rolników. Mężczyźni, którzy do 31 grudnia 2017 ukończyli 60 lat i kobiety, które ukończyły 55 lat mogą ubiegać się o wcześniejsze świadczenia. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie KRUS-u: www.krus.gov.pl
Na spotkaniu z przedstawicielami Krajowej Rady Izb Rolniczych oraz z kierownictwem Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, w grudniu 2017 r., minister rolnictwa zapowiedział, że jednym z kluczowych wyzwań dla rolnictwa w 2018 r. będzie ustawa o gospodarstwie rolnym, czyli tzw. „Konstytucja dla rolników” regulująca pozycję rolnika oraz gospodarstwa rolnego w kraju; Pakt dla obszarów wiejskich, czyli strategia dotycząca rozwoju wsi i rolnictwa oraz sprawa ubezpieczeń upraw i zwierząt. W odniesieniu do „Konstytucji” resort liczy na zaangażowanie samych rolników, w kwestii identyfikacji najpilniejszych obszarów, które będą ujęte w ustawie.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Źródło:
Gospodarka o obiegu zamkniętym - nowa koncepcja UE
- Szczegóły
-
Kategoria: Rolnictwo w UE i na świecie
Gospodarka obiegu zamkniętego (gospodarka cyrkularna), to światowy trend, który w ostatnim okresie coraz bardziej zyskuje na znaczeniu. Koncepcja ta polega na racjonalnym i efektywnym wykorzystaniu zasobów i minimalizowaniu negatywnego wpływu wytwarzanych produktów na środowisko.
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) (circular economy) jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak to jest możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być ograniczone do minimum. Uwzględnia ona wszystkie etapy funkcjonowania produktu na rynku, począwszy od projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż do ich zagospodarowania. W gospodarce o obiegu zamkniętym ważne jest to, by odpady były traktowane jako surowce wtórne.
2 grudnia 2015 roku Komisja Europejska przedstawiła pakiet dotyczący budowania gospodarki o obiegu zamkniętym. Wśród planowanych działań wymieniono m.in.:
- opracowanie norm środowiskowych dla surowców wtórnych, w celu ułatwienia ich identyfikacji i zwiększenia możliwości ich wykorzystania na rynku,
- realizacja strategii dotyczącej tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, odnoszącej się do zagadnień recyklingu, biodegradowalności i obecności substancji niebezpiecznych w tworzywach sztucznych oraz celów zrównoważonego rozwoju ukierunkowanych na zmniejszenie ilości odpadów morskich,
- działania na rzecz ograniczenia odpadów spożywczych, w tym opracowanie wspólnej metodyki pomiarów, wprowadzenie zmian w zakresie oznaczania terminów ważności oraz wprowadzenie narzędzi pozwalających na realizację celu zrównoważonego rozwoju, tj. zmniejszenie ilości odpadów spożywczych o połowę do roku 2030,
- zmiana rozporządzenia w sprawie nawozów, w celu łatwiejszej identyfikacji nawozów organicznych i wytwarzanych z odpadów oraz wspieranie roli biologicznych składników pokarmowych,
- działania na rzecz wtórnego wykorzystywania wody, w tym wody ściekowej.
Zakłada się, że wdrożenie proponowanych rozwiązań przyczyni się do osiągnięcia do 2030 roku poziomu 65 proc. w zakresie recyklingu odpadów komunalnych oraz 75 proc. w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych. Strumień odpadów przeznaczonych do składowania ma wynieść do 2030 roku maksymalnie 10 proc. Mówi się również o zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych o 2-4 proc. rocznie oraz planuje się wprowadzenie zakazu składowania odpadów segregowanych.
Gospodarka o obiegu zamkniętym może wpłynąć na zmniejszenie ilości energii zużywanej do wydobycia zasobów pierwotnych oraz energii wykorzystywanej w procesie produkcji. Większa liczba produktów i materiałów trwałych oraz wielokrotnego użytku przyczyni się do dłuższych cykli życia i lepszego zachowania energii w nich zawartej. Zmniejszy to potrzebę wydobycia surowców oraz produkcji nowych materiałów i towarów, skutkując znacznymi oszczędnościami energii zużywanej w procesach ich wydobycia i produkcji.
Ograniczenie stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych zarówno w procesie produkcji, jak i w gotowych wyrobach, konsekwentnie obniży ich wpływ na ludzkie zdrowie, powodowany przez bezpośredni kontakt z nimi lub pośrednie narażenie na zanieczyszczenia powstające w trakcie ich emisji do środowiska.
Zamknięcie obiegu substancji odżywczych w rolnictwie pozwoliłoby aby składniki takie jak azot, fosfor i potas wracały do gleby pod postacią kompostu, skutecznie przechwytując węgiel i poprawiając odporność upraw oraz zdolność gleby do zatrzymywania wody.
GOZ może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności UE, poprzez ochronę przedsiębiorstw przed niedoborem zasobów i niestabilnością cen, dając nowe możliwości biznesowe i innowacyjne, wydajniejsze sposoby produkcji i konsumpcji. Realizacja tej koncepcji wpłynie również na powstanie nowych miejsc pracy oraz stworzy możliwości dla integracji i spójności społecznej.
W odpowiedzi na zalecenia Unii Europejskiej w Polsce trwają prace nad krajowym programem wdrażania GOZ. Ministerstwo Rozwoju powołało Zespół do spraw Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, natomiast Ministerstwo Środowiska równolegle opracowuje „Pilotażowy program priorytetowy GOZ”, zatwierdzony przez Zarząd Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który na początek ma objąć 5 gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Działania są realizowane w ramach Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju i Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2022.
W ocenie Komisji Europejskiej niektóre sektory borykają się ze szczególnymi wyzwaniami w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym, ze względu na charakterystykę ich produktów, ślad środowiskowy, a także zależność od materiałów spoza Europy. W efekcie w pakiecie GOZ wyszczególniono pięć obszarów priorytetowych wymagających szczególnego podejścia: Należą do nich:
- tworzywa sztuczne,
- odpady spożywcze,
- surowce krytyczne,
- odpady z budowy i rozbiórki,
- biomasa i bioprodukty.
Ostateczny kształt pakietu GOZ będzie zależał od przebiegu dalszych negocjacji pomiędzy Komisją, Parlamentem a Radą Unii Europejskiej. 18 grudnia 2017 roku instytucje te osiągnęły porozumienie polityczne nt. nowych celów recyklingu. W wypracowywaniu wspólnego stanowiska szczególne znaczenie mają interesy poszczególnych, 28 krajów Unii.
W Polsce powstaje projekt mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, który ma w szczególności pomóc w identyfikacji działań na rzecz zwiększenia wydajności wykorzystania zasobów, ograniczenia powstawania odpadów oraz ich zagospodarowania. Zgodnie z założeniami GOZ, jeżeli odpad już powstanie, powinien być przede wszystkim traktowany jak surowiec wtórny i wykorzystany do ponownej produkcji. Realizacji tego celu ma służyć nie tylko właściwe postępowanie z odpadem, ale przede wszystkim mechanizmy na wcześniejszych etapach cyklu życia. Wszystkie te elementy mają przyczynić się do wydłużenia czasu korzystania z produktów lub zastępowania ich materialnymi lub niematerialnymi substytutami, podniesienia innowacyjności polskich przedsiębiorców, wdrożenia nowych modeli biznesowych oraz do zmiany świadomości środowiskowej społeczeństwa.
GOZ jest zagadnieniem bardzo szerokim, obejmującym nie tylko wszystkie etapy cyklu życia, ale i odnoszącym się do wielu dziedzin życia społecznego i branż gospodarki. Celem mapy drogowej jest z jednej strony przygotowanie propozycji działań horyzontalnych, które obejmowałyby jak najszerszy krąg uczestników, zaś z drugiej próba priorytetyzacji obszarów, ze względu na ich perspektywiczny charakter lub istotne problemy pojawiające się już w naszej rzeczywistości.
Dlatego też projekt mapy drogowej obejmuje cztery obszary odzwierciedlające najistotniejsze zagadnienia GOZ z punktu widzenia naszej gospodarki.
- Zrównoważona produkcja przemysłowa
- Zrównoważona konsumpcja
- Biogospodarka
- Nowe modele biznesowe
Zrównoważona produkcja przemysłowa
Na podkreślenie zasługuje fakt, że ponad połowa odpadów generowanych w naszym kraju to odpady przemysłowe, w szczególności pochodzące z górnictwa i wydobycia, przetwórstwa przemysłowego oraz wytwarzania i zaopatrywania w energię. Istnieje zatem duży potencjał ich wykorzystania i zmniejszenia ich powstawania.
Warto również położyć nacisk na wzmocnienie roli klastrów gospodarczych, gdzie odpady jednego przedsiębiorcy mogą być wykorzystywane w procesie produkcji przez inne podmioty. Należy również wziąć pod uwagę znaczenie odpadów komunalnych, których dobra jakość powinna wspomagać wykorzystywanie ich jako surowców wtórnych w produkcji. Ponadto, wzmacnianie roli rozszerzonej odpowiedzialności producenta, mogłaby przyczynić się do zwiększenia dostępności surowców dla polskich producentów.
Zrównoważona konsumpcja
Edukacja społeczeństwa i zmiana stylu życia są niezbędnym elementem przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dlatego też w mapie drogowej planowane jest wyodrębnienie działań uświadamiających Polakom, jak odpowiednie odchodzenie się z odpadami może przyczynić się do polepszenia stanu środowiska naturalnego oraz do rozwoju polskich przedsiębiorstw poprzez zapewnienie im dobrej jakości surowców. Konkretne propozycje dotyczą sposobów postępowania z odpadami komunalnymi i przeciwdziałania marnotrawieniu żywności oraz edukacji.
Biogospodarka
Podstawowymi surowcami wykorzystywanymi przez sektor biogospodarki są biomasa, zarówno pochodząca z niewykorzystywanych zasobów w rolnictwie, jak i spożywcze odpady komunalne. Należy więc dołożyć wszelkich starań by ich wykorzystanie zostało zwiększone zarówno przez sektor rolno-spożywczy, jak i przemysł.
Nowe modele biznesowe
Narzędzia obejmujące nowe lub zapomniane obecnie sposoby prowadzenia działalności gospodarczej mogą przyczynić się zarówno do zmniejszenia powstawania odpadów, jak i do ich lepszego zagospodarowania. W szczególności należy uwzględnić możliwość zastępowania własności przez inne formy korzystania z produktów, gdzie przedsiębiorca będzie w większym stopniu udostępniał produkty i świadczył w ich zakresie usługi. Z innych form realizacji GOZ można też wymienić: współdzielenie, wypożyczanie oraz digitalizację. Dodatkowo, zwiększenie roli napraw oraz modernizacja produktów, także mogą przyczynić się do ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów i wypracowania lepszych sposobów ich zagospodarowania.
Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której wartość produktów, materiałów oraz surowców jest zachowana tak długo, jak jest to możliwe, przy jednoczesnej minimalizacji wytwarzania odpadów jest istotnym elementem stworzenia niskoemisyjnej, zasobooszczędnej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki. Intensywna eksploatacja surowców, wzrost ich cen oraz rosnąca zależność od dostawców z krajów trzecich stanowi poważne zagrożenie dla dalszego rozwoju gospodarczego oraz wyzwanie w zakresie ochrony środowiska. Dlatego konieczne jest podjęcie wszelkich działań zmierzających do kompleksowego zajęcia się produktami i usługami od etapu pozyskania surowca, przez projektowanie, produkcję, konsumpcję, aż po gospodarowanie odpadami.
Oprac. Joanna Radziewicz
Literatura:
- Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Komitetu Regionów. Zamknięcie obiegu - plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Bruksela, 2 grudnia 2015 r.
- mr.gov.pl
- Baran J.: Gospodarka o obiegu zamkniętym – nowe wytyczne Komisji Europejskiej. Dokument Dostępny w Word Wide Web: cp.org.pl
- mos.gov.pl
- Sosnowski Ł.: W kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Rzeczpostolita (online) Publikacja z dnia 30 listopada 2017 r.
