Pies w gospodarstwie rolnym

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Psy odgrywają bardzo ważną rolę w gospodarstwach rolnych. Towarzyszą swoim właścicielom w codziennej pracy, w domu i gospodarstwie. Często pełnią funkcję stróżów, są też opiekunami stad zwierząt. Należy jednak pamiętać, że posiadanie psa wiąże się z licznymi obowiązkami, które w wielu przypadkach znajdują swoje odzwierciedlenie w konkretnych przepisach prawnych.

Zgodnie z przepisem art. 431 § 1 k.c. kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.

Ubezpieczenie OC rolnika to jedno z trzech obowiązkowych ubezpieczeń rolnych. Zgodnie z przepisem art. 50 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2016.2060 t.j. z dnia 2016.12.19) odszkodowanie z ubezpieczenia OC rolników przysługuje, jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym, są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe odmawiały jednak pokrycia z OC rolnika szkód wyrządzonych przez psy. Nie traktowały ich jak zwierząt gospodarskich. Sądy również nie były w tej kwestii jednomyślne.

Jednak w związku z rosnącą liczbą wypadków z udziałem psów gospodarskich (pogryzień, wypadków samochodowych) oraz niechęcią ubezpieczycieli do pokrywania roszczeń poszkodowanych z ubezpieczenia OC rolników, w grudniu 2016 roku Rzecznik Finansowy złożył wniosek do Sądu Najwyższego o wydanie uchwały regulującej te kwestie. Sąd Najwyższy, w składzie siedmiu sędziów, podzielił punkt widzenia Rzecznika Finansowego i Prokuratury Krajowej. W sentencji orzeczenia ogłoszonej 20 czerwca 2017 roku stwierdził, że „przepis art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2060 ze zm.) ma zastosowanie do szkód wyrządzonych przez psa wykorzystywanego przez rolnika użytkowo w gospodarstwie rolnym."

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego odpowiedzialność ubezpieczyciela OC dotyczy wyłącznie szkód wyrządzonych przez psy wykorzystywane użytkowo w gospodarstwie rolnym. W przypadku zwierząt, którym nie można przypisać żadnej funkcji w gospodarstwie, np. stróżującej, ochrona ubezpieczeniowa nie obowiązuje. Ponadto SN uzależnił powstanie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone przez psy od istnienia przesłanek określonych w kodeksie cywilnym i ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. O tym, czy szkoda zostanie pokryta z OC, zdecyduje więc sąd po analizie danego przypadku.

Roszczenia przysługujące osobie, która została zaatakowana przez psa można podzielić na dwie kategorie - odszkodowanie i zadośćuczynienie. Zadośćuczynienie związane jest z rekompensatą za szkodę niematerialną, natomiast odszkodowanie - za szkodę materialną. Dodatkowo poszkodowany może domagać się zapłaty z tytułu kosztów leczenia związanych z danym incydentem. W przypadku, gdy obrażenia okazałby się na tyle poważne, że spowodowałyby u pogryzionego zwiększenie jego potrzeb w przyszłości, na przykład konieczność pozostawania pod stałą opieką lekarską bądź przyjmowania leków, zasadne może być również dochodzenie comiesięcznej renty.

Artykuł 9 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2017 r. poz. 1840, z 2018 roku poz. 650, 663) nakłada na każdego opiekuna wiele obowiązków. Podstawowym jest zapewnienie odpowiednich warunków bytowania, czyli pomieszczeń chroniących je przed zimnem i upałami, umożliwiających swobodną zmianę pozycji ciała oraz odpowiednią karmę i stały dostęp do wody. Zgodnie z przepisami zabrania się trzymania zwierząt domowych na uwięzi w sposób stały dłużej niż 12 godzin w ciągu doby lub powodujący u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz niezapewniający możliwości niezbędnego ruchu. Długość uwięzi nie może być krótsza niż 3 m. Prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną  (Rozporządzenie w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz. U. z dnia 8 maja 2003 roku) wymaga specjalnego zezwolenia.

Do ras szczególnie agresywnych należą:

• amerykański pit bull terrier,
• pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin),
• buldog amerykański,
• dog argentyński,
• pies kanaryjski (Perro de Presa Canario),
• tosa inu,
• rottweiler,
• akbash dog,
• anatolian karabash,
• aoskiewski stróżujący,
• owczarek kaukaski.

Każdy właściciel psa powinien pamiętać o obowiązkowych szczepieniach ochronnych. Prawo nakłada konieczność szczepień przeciwko wściekliźnie, które powinny być wykonane w terminie 30 dni od dnia ukończenia przez psa 3. miesiąca życia, a następnie nie rzadziej, niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia. Za niedopełnienie tego obowiązku grozi kara grzywny (20 – 500 zł), aresztu bądź pozbawienia wolności do lat 3.

Zachowanie psa nie powinno być uciążliwe dla otoczenia. Obowiązek zakładania kagańców i smyczy nie jest jednak ściśle regulowany przepisami. Wyjątkiem są tereny leśne. Artykuł 66 k.w. mówi: kto puszcza w lesie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem, podlega karze grzywny albo nagany”. Zabrania się natomiast puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna. Nie dotyczy on jednak terenu prywatnego, który jest ogrodzony w sposób uniemożliwiający zwierzęciu wydostanie się poza jego obrąb.

Chociaż nie ma ustawy, która szczegółowo określałaby, w jakim stopniu należy kontrolować psa, będąc z nim w miejscach publicznie dostępnych, nie oznacza to, że dozwolony jest zupełny brak kontroli nad zwierzęciem. Kwestie te reguluje kodeks wykroczeń. Artykuł 77 mówi: kto nie zachowuje zwykłych bądź nakazanych środków przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze grzywny do 250 zł albo karze nagany. Sprecyzowany obowiązek wyprowadzania psa na smyczy lub w kagańcu może zostać zawarty w uchwale rady gminy. Może też wynikać z wewnętrznych regulaminów przewoźników, centrów handlowych czy obiektów sportowych, przy czym nie jest wówczas możliwe pobieranie mandatów. Indywidualne ustalenia poszczególnych jednostek mogą przybrać formę osobnych sankcji za nieprzestrzeganie postanowień zawartych w regulaminie.

Każdy właściciel psa powinien się postarać by jego pupil nie zakłócał spokoju sąsiadom, poprzez głośnie szczekanie czy uporczywe wycie. Przepisy prawa znajdują zastosowanie i w tej kwestii. Odpowiednie postanowienia najczęściej przewidziane są aktami prawa miejscowego. Zastosowanie znajdują tu również zapisy zawarte w artykule 51 § 1 k.w. zgodnie z którym kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.  Osoby narażone na uporczywe szczekanie, mogą również skierować sprawę do sądu z powództwa cywilnego. Podstawą roszczeń może być artykuł 144 k.c., który stanowi, że właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Pies to ważny członek niemal każdej rodziny wiejskiej. Odpowiednie postępowanie i właściwe traktowanie tego czworonoga sprawi, że zyskamy nie tylko znakomitego pomocnika, ale i wiernego przyjaciela na całe życie. 

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Rosińska K.: Pieskie życie…w gospodarstwie. Hasło Ogrodnicze 2014 nr 8, s. 36-40.
2. Słowik P.: Hałaśliwy pies sąsiada. Co robić? Gazeta Prawna (online) z dnia 11.10.2014.
3. Suchorabski M.: Masz psa? Sprawdź, czy znasz swoje obowiązki. Niewiedza może drogo kosztować. Gazeta Prawna (online) z dnia 06.09.2013.
4. Domagalski M.: Z jakiego ubezpieczenia pokryć szkody wyrządzone przez psa rolnika. Rzeczpospolita (online) z dnia 20.06.2017.
5. Szweda-Bednarek P.: Odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek pogryzienia przez psa. Dokument dostępny w Word Wide Web: https://sp-legal.pl/odpowiedzialnosc-szkode-powstala-wskutek-pogryzienia-psa

• Następny artykuł