ROLNICTWO W POLSCE – 2017 ROK

Szczegóły

Kategoria: Rolnictwo w Unii Europejskiej i na świecie

W 2017 r. odnotowano wzrost globalnej produkcji rolniczej, który był wynikiem wzrostu produkcji zwierzęcej oraz produkcji roślinnej. W Polsce tempo wzrostu gospodarczego było najwyższe od sześciu lat, utrzymał się obserwowany od akcesji do UE wzrost obrotów polskiego handlu artykułami rolno-spożywczymi, zwiększyła się ogólna powierzchnia zasiewów pod zbiory, a w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą w Polsce (1405,7 tys.) utrzymywała się dominacja małych jednostek.

Wzrost globalnej produkcji rolniczej jaki odnotowano w 2017 roku wynosił 1,4% w porównaniu z rokiem poprzednim. Było to wynikiem wzrostu produkcji zwierzęcej (o 2,3%), który wynikał ze zwiększenia produkcji wszystkich podstawowych gatunków żywca, mleka i jaj  oraz produkcji roślinnej (o 0,4%), na co miało wpływ zwiększenie zbiorów zbóż, roślin oleistych oraz ziemniaków i buraków cukrowych.

Dla polskich owoców rok 2017 nie był łaskawy. Odnotowano 30-procentowy spadek zbiorów, co wynikało głównie z wiosennych przymrozków i niesprzyjającej pogody w okresie kwitnienia.

Powierzchnia użytków rolnych (UR) w użytkowaniu gospodarstw wyniosła 14,6 mln ha. Zwiększyła się ogólna powierzchnia zasiewów pod zbiory (wyniosła 10,8 mln ha) o 1,1% od powierzchni zasianej w 2016 r. Wzrosła także powierzchnia uprawy buraków cukrowych, zbóż, ziemniaków oraz rzepaku i rzepiku.

W ogólnej liczbie gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą w Polsce (1405,7 tys.) utrzymuje się dominacja małych jednostek. Gospodarstwa małe o powierzchni 1-10 ha UR stanowiły ponad 73% w ogólnej liczbie gospodarstw i użytkowały blisko 28% powierzchni UR.  W 2017 r. znacząco poprawiły się rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej. Wskaźnik relacji cen wynosił 110,0 wobec 99,0, w 2016 r.

Wzrosło zużycie nawozów mineralnych, w przeliczeniu na 1 ha UR o 7,6%, i wynosiło 140,2 kg w porównaniu z rokiem poprzednim.  W sezonie 2016/2017 ponad 674 tys. gospodarstw rolnych wykorzystało do nawożenia 55,2 mln ton obornika, 9,1 mln m³ gnojówki i 15,6 mln m³ gnojowicy. Sprzedaż środków ochrony roślin na potrzeby rolnictwa w przeliczeniu na substancję czynną, w porównaniu z rokiem poprzednim, zwiększyła się o 2,5%. Odnotowano ponad 10% wzrost sprzedaży pasz przemysłowych stosowanych w żywieniu zwierząt gospodarskich. Sprzedaż pasz wyniosła ogółem 10,5 mln t.

Według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) do 5 kwietnia 2018 r. wypłacono 11,87 mld zł, w ramach płatności bezpośrednich za 2017 r. W 2017 r. utrzymał się, obserwowany od akcesji Polski do UE, wzrost obrotów polskiego handlu artykułami rolno-spożywczymi. Eksport produktów rolno-spożywczych zwiększył się o ponad 12%, a import o 9,5%. Dodatnie saldo wyniosło 8,4 mln EURO.

Uwarunkowania produkcyjno-rynkowe w rolnictwie 

W roku 2017 tempo wzrostu gospodarczego w Polsce było najwyższe od sześciu lat. Produkt krajowy brutto w skali roku zwiększył się realnie o 4,6%. Spośród 28 państw Unii Europejskiej, wyższą niż w Polsce dynamikę wzrostu PKB wykazały: Słowenia, Irlandia, Rumunia, Malta i Estonia.

W 2017 r., po pięcioletnim okresie niekorzystnych uwarunkowań rynkowych dla producentów rolnych, koniunktura w rolnictwie poprawiła się. Szacuje się, że tempo zmian przeciętnych cen towarów i usług zakupywanych na cele bieżącej produkcji rolniczej i na cele inwestycyjne było niższe od dynamiki zmian cen produktów sprzedawanych przez gospodarstwa indywidualne. Na koniunkturę w rolnictwie (w 2017 r.) wpłynęły przede wszystkim wysokie plony, większa produkcja i wzrost cen na podstawowych rynkach rolnych. Sytuację w rolnictwie polskim w 2017 r. kształtowały następujące czynniki:

• ceny zbóż podstawowych konsumpcyjnych i paszowych, przy wysokiej krajowej podaży ziarna, wykazały w większości tendencję rosnącą,
• przy zwiększonej podaży, przeciętne ceny ziemniaków w skupie (ok. 37 zł/dt) w ciągu 12 miesięcy 2017 r. obniżyły się o 3,5%. Na poziom cen ziemniaków wpływają przede wszystkim: utrzymujący się niski popyt, odmiana oraz nienajlepsza jakość bulw,
• krajowe ceny żywca wieprzowego, silnie skorelowane z cenami na rynku unijnym, wykazywały w I półroczu 2017 r. tendencję wzrostową. W II połowie roku, w związku z nasilającym się wzrostem produkcji wieprzowiny w wielu krajach UE i spowolnieniem eksportu, notowany był ich spadek,
• na opłacalność tuczu trzody wpływały przede wszystkim zmiany cen żywca wieprzowego,
• obserwowany był dalszy wzrost importu młodych świń,
• na rynku wołowiny w 2017 r., przy zwiększonej krajowej podaży i rosnącym eksporcie, przeciętne ceny skupu żywca kształtowały się na poziomie wyższym niż w roku poprzednim,
• dynamika wzrostu produkcji żywca drobiowego w skali roku była wyraźnie niższa (3,3% wobec 12,7% przed rokiem), m.in. w wyniku spowolnienia eksportu w związku z restrykcjami importowymi wprowadzonymi przez wiele państw związanymi z wykryciem ognisk grypy ptaków,
• w warunkach dobrej koniunktury na światowym rynku mleka i wysokiego tempa wzrostu skupu surowca, cena 1 hl mleka w 2017 r. (ok. 139 zł) wzrosła w skali roku o 25,5%. Produkcja mleka stała się jednym z najbardziej opłacalnych kierunków produkcji,
• w obrocie targowiskowym średnia cena krowy dojnej (ok. 3042 zł) była niższa o 1,2% od notowanej przed rokiem, a jałówki jednorocznej (ok. 2263 zł) - o 13,1% wyższa,
• zachodzące zmiany uwarunkowań produkcyjno-rynkowych w rolnictwie sprzyjały wzrostowi nakładów na podstawowe środki produkcji i poprawę efektywności produkcji,
• w roku gospodarczym 2016/2017 zwiększone (o 7,6%) zużycie nawozów mineralnych (NPK), w korzystnych warunkach agrometeorologicznych w okresie wegetacji, wpłynęło na wzrost plonowania większości upraw,
• zwiększyło się również zużycie nawozów naturalnych, tj. obornika i gnojowicy,
• w sezonie 2016/2017 odnotowano spadek poziomu nawożenia wapniowego,
• warunki glebowo-klimatyczne i tradycje regionalne decydują o specjalizacji produkcji,
• sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych w zmieniających się uwarunkowaniach rynkowych, uzależniona była przede wszystkim od kierunku specjalizacji, efektywności intensyfikacji i skali produkcji,
• wyniki badań rolniczych wskazują na kontynuację procesu specjalizacji, intensyfikacji oraz koncentracji produkcji rolniczej,
• utrzymał się obserwowany od akcesji Polski do UE wzrost obrotów polskiego handlu artykułami rolno-spożywczymi,
• ceny skupu podstawowych produktów rolnych, przy zwiększonej podaży, były wyższe niż przed rokiem. Spadek cen odnotowano tylko w przypadku ziemniaków,
• w obrocie targowiskowym odnotowano również wzrost cen większości produktów rolnych.

Dochody z rolnictwa

Według wyników badania budżetów gospodarstw domowych, w 2017 r. wystąpił znaczny wzrost (34%) realnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę w gospodarstwach domowych rolników i osiągnął poziom 1576 PLN, co stanowiło 98% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę w gospodarstwach domowych ogółem. Na wzrost ten miał wpływ przede wszystkim realny wzrost dochodów z indywidualnego gospodarstwa rolnego o 47,1 % oraz w mniejszym stopniu ze świadczeń społecznych - o 17,4%. Na wzrost dochodów wpłynęło też znaczne zwiększenie wolumenu produkcji zbóż, mleka, żywca wieprzowego, wołowego, jaj, przy jednoczesnym wzroście cen produktów rolnych sprzedawanych przez gospodarstwa indywidualne oraz nieznacznym wzroście przeciętnych cen towarów i usług kupowanych na cele bieżącej produkcji rolniczej i na cele inwestycyjne. Dochody z gospodarstwa rolnego uzyskane przez rolników w 2017 r., w porównaniu do roku poprzedniego, wzrosły średnio o 30 proc. Było to głównie spowodowane dobrą koniunkturą na rynku żywności. W 2017 r. największe dochody uzyskiwano w bardzo dużych obszarowo gospodarstwach, położonych w północno-zachodniej i środkowo zachodniej części kraju.

W opinii rolników, w I półroczu 2018 r. należy spodziewać się pogorszenia opłacalności produkcji rolniczej i sytuacji ogólnej gospodarstw rolnych oraz w niewielkim stopniu popytu na produkty rolne. Wśród gospodarstw nastawionych na produkcję zwierzęcą, negatywne opinie o pogorszeniu ogólnej sytuacji gospodarstwa, opłacalności produkcji i popytu wyrażali rolnicy specjalizujący się w chowie świń. Wśród gospodarstw nastawionych na produkcję roślinną opinie o pogorszeniu sytuacji gospodarstwa, opłacalności produkcji i popytu wyrażali rolnicy prowadzący uprawy rzepaku i rzepiku. Przewagę opinii pozytywnych nad negatywnymi odnotowano w gospodarstwach zajmujących się uprawami pod osłonami, burakami cukrowymi oraz chowem drobiu nieśnego.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Źródła:

• Adamski, Ceny wybranych produktów rolniczych w 2017 r., [w:] „Poradnik Gospodarski” 2017 nr 4
• Bugała, Polski i światowy rynek wybranych owoców, warzyw i ich przetworów, z serii: „Monografie Programu Wieloletniego”, Warszawa 2017
• Rolnictwo w 2017 r. - analizy statystyczne, praca zbior., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2018
• Strojny, Produkcja rolna w Polsce a eksport rolno-spożywczy, [w:] „Wiadomości Statystyczne” 2018 nr 4

• Następny artykuł