Styl życia wg Zero Waste

Szczegóły
Kategoria: Ekologia i środowisko

Zero waste to jedno z najnowszych pojęć z dziedziny ekologii oznaczające styl życia propagujący brak marnowania śmieci, zgodnie z którym człowiek stara się generować jak najmniej odpadów, a tym samym nie zanieczyszczać środowiska. Prekursorką tej filozofii jest Bea Johnson, która od 2008 r. razem z 3 - osobową rodziną potrafi zmieścić się z roczną produkcją odpadów do zaledwie jednego słoika…

Za sukcesem zero waste (w dosłownym tłumaczeniu brak odpadów), stoi prosta zasada pięciu eRek (5R) - Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot (and only in that order), czyli odmawiaj, redukuj, używaj ponownie, odzyskaj/przetwórz, kompostuj (tylko w tej kolejności). Bezśmieciowe życie sprowadza się w praktyce do konsekwentnego stosowania tych zasad:

  • Refuse (odmawiaj) - nie godzić się na zbędne zanieczyszczenia, odmawiać jednorazowych opakowań, ulotek reklamowych, oraz innych produktów wyprodukowanych ze szkodą dla środowiska, generujących odpady i zanieczyszczenia.
  • Reduce (ograniczaj) - redukować liczbę przedmiotów, prowadzić możliwie minimalistyczne życie, otaczać się tylko tym, co jest nam niezbędne do życia.
  • Reuse (używaj ponownie) - nie stosować rozwiązań jednorazowych. Używać wielorazowych opakowań, termosów, naczyń, a nawet artykułów higienicznych. Używać ponownie także tego, co na pierwszy rzut oka jest już śmieciem (np. butelki, słoiki).
  • Recycle (segreguj i przetwarzaj) – zadbać o to, aby zbędne rzeczy przerobić na coś pożytecznego. Segregować śmieci (papier można przetwarzać 6-krotnie) i zanosić do stosownych punktów, przerabiać stare rzeczy w gospodarstwie domowym.
  • Rot (kompostuj) - kompostować odpadki organiczne, otrzymując z nich energię lub naturalny nawóz. Stosować to, co gdy się zużyje, może trafić na kompost (na przykład konopną myjkę do naczyń, drewnianą szczoteczkę do zębów).

Zwolennicy zero waste dodają jeszcze inne zasady, np.

  • Repair (naprawiaj) – łatać ubrania, nosić buty do szewca, spawać pękniętą ramę roweru itd.
  • Remember (pamiętaj) – uczyć się żyć świadomie, pamiętać, że własne wybory konsumenckie i to jak spędza się czas ma wpływ na środowisko.

W Polsce, życie zgodnie z filozofią zero waste propaguje powstałe w 2017 r. Polskie Stowarzyszenie Zero Waste. To grupa zrzeszająca tysiące osób pragnących żyć w zgodzie z naturą poprzez ograniczenie ilość produkowanych odpadów.

Zero waste na zakupach, w kuchni i łazience

Filozofię zero waste można stosować w każdej dziedzinie życia: na zakupach, w kuchni i łazience. W tym przypadku zaleca się:

  • Na zakupach nie kupować reklamówek. Statystyczny Polak każdego roku zużywa 466 sztuk reklamówek, w Europie zużywa się ich średnio 198 sztuk (Dania zeszła nawet do czterech sztuk). Dobrym sposobem jest posiadanie własnej torby szmacianej, wielokrotnego użytku.
  • Zrezygnować z foliówek, czyli z cienkich woreczków, w których zwykle są ważone owoce i warzywa. W tym celu poleca się noszenie własnych woreczków materiałowych, np. na pieczywo.
  • Sięgać po produkty bez opakowań (co tydzień wyrzucamy ok. 2 toreb po 20 litrów odpadów plastikowych).
  • Nie brać potwierdzenia płatności.
  • Nie kupować na zapas, co wiąże się z marnowaniem żywności. Każdego roku wyrzucamy tony jedzenia, dlatego zakupy warto przemyśleć i sensownie zaplanować.

Wykorzystywać jedzenie do końca. Resztki przechowywać w lodówce i wykorzystać je przy najbliższej okazji np. do przygotowywania innych potraw.

  • Robić użytek z resztek. O dziwo niektóre resztki, które na pozór do niczego się nie nadają, wciąż można wykorzystać.
  • Używać kompostownika, do którego mogą trafiać odpadki spożywcze. Powstanie z nich biohumus, doskonale nawożący kwiatki i rośliny domowe.
  • Kosmetyki robić samodzielnie, aby ograniczyć ilość śmieci opakowaniowych.
  • Postawić na wielorazowe płatki do demakijażu, np. z niepotrzebnego ręcznika,
  • Pampersy można zastąpić wielorazowymi pieluchami.

Filozofia zero waste w podróży:

  • Nie drukować biletu, wystarczy elektroniczny.
  • Unikać kupowania wody w butelkach plastikowych. Do przechowywania wody zakupić bidon wielkokrotnego użytku.
  • Korzystać z wielorazowych pojemników.
  • Na wypady za miasto zabierać koszyk do przechowywania żywności, zamiast reklamówek.

Prekursorka tego stylu życia Bea Johnson poprzez swój blog i książkę pt. „Zero Waste” (bestseller przetłumaczony na 12 języków), stała się inicjatorką globalnego ruchu zerośmieciowego. Popularność tej filozofii rośnie z roku na rok. Warto bliżej przyjrzeć się zasadom zero waste i próbować wprowadzić je w życie. To na pewno sprawi, że zadbamy o naturę, samych siebie i kolejne pokolenia.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter

Niezwykłe drzewa świata

Szczegóły
Kategoria: Ekologia i środowisko

Drzewa mogą zaskakiwać swoim kształtem, rozłożystością korony, wysokością czy wiekiem. Niekiedy, aż trudno uwierzyć, że niektóre okazy mogą pamiętać czasy epoki lodowcowej, czy sięgać 40. piętra wieżowca.

Historia ochrony starych drzew w Polsce i na świecie

Unikalne i wyjątkowe drzewa rosnące w różnych częściach świata były otaczane opieką i ochroną już od czasów starożytnych. Początkowo było to związane z wierzeniami i różnego rodzaju przesądami. Niektóre gatunki uważano za święte i traktowano w szczególny sposób. W kulturze europejskiej dużą estymą darzono dęby, które były uznawane na symbol długowieczności, siły i witalności. Z dużym poważeniem odnoszono się także do cyprysów, jesionów, jabłoni i cisów. Niektóre ze starych tradycji zachowały się do dzisiaj, zwłaszcza w kulturze chrześcijańskiej, jak wieszanie kapliczek na przydrożnych drzewach.

Wraz z nastaniem ery nowożytnej aspekty religijne zostały wyparte przez względy społeczne i naukowe. Za prekursora w dziedzinie ochrony drzew uważa się niemieckiego przyrodnika Alexandra von Humboldta. W 1816 toku, w czasie podróży do Ameryki Południowej miał on okazję podziwiać wielkie drzewa zamang, z rodziny mimozowatych. Urzeczony ich potęgą i wielkością, jako pierwszy na świecie, nazwał je „pomnikami przyrody”. Dzięki poważaniu jakim cieszył się naukowiec, określenie to szybko rozprzestrzeniło się na terytorium Europy.

W Polsce, w okresie międzywojennym, nie było podstawy legislacyjnej umożliwiającej przyznawanie statusu pomnika przyrody. Obowiązująca wówczas ustawa o ochronie przyrody z 1934 roku nie przewidywała nadawania takiej nomenklatury usankcjonowanej prawnie. Mimo to wyznaczano i katalogowano wyjątkowo cenne drzewa i krzewy. Do wybuchu II wojny światowej wskazano około 4500 egzemplarzy, które należałoby otoczyć szczególną ochroną.

Status „pomnika przyrody” w naszym kraju po raz pierwszy wprowadziła ustawa o ochronie przyrody z dnia 7 kwietnia 1949 roku, odnosząc się nie tylko do drzew, ale także jaskiń, głazów narzutowych czy źródlisk. W przypadku drzew mianem tym określa się zazwyczaj egzemplarze o okazałych gabarytach, a zwłaszcza o wyróżniającym się obwodzie pnia. Status ten otrzymują również okazy mające szczególne znaczenie historyczne i społeczne, czy charakteryzujące się oryginalnym pokrojem,

W Polsce zdecydowaną większość drzew pomnikowych stanowią dęby i lipy (ponad 60 proc.), w tym głównie dęby szypułkowe i lipy drobnolistne. Jednak trzeba zwrócić uwagę na fakt, że nie wszystkie okazałe drzewa posiadają status pomników przyrody. W sposób szczególny dotyczy to okazów znajdujących się na terenie parków narodowych, które już podlegają ochronie ze względu na teren na jakim występują. Takich drzew jest bardzo wiele, chociażby na terenie Białowieskiego Parku Narodowego, gdzie można naliczyć tysiące potencjalnie pomnikowych dębów, lip, jesionów, świerków i innych gatunków.

Najgrubsze żyjące drzewa świata

Jednym z najważniejszych parametrów dendrologicznych w przypadku drzew jest obwód pnia. Przy dokonywaniu pomiaru wykorzystuje się dwie metody. W pierwszym przypadku za obwód pnia przyjmuje się najmniejszą wartość obwodu, jaką uda się ustalić na odcinku pomiędzy najwyższym punktem gruntu stycznym z pniem, a punktem odległym od niego o 130 cm, mierząc w kierunku równoległym do osi pnia. Drugą metodą jest pomiar na wysokości 130 cm, bez poszukiwania najwęższej części.

Najgrubsze drzewo świata rośnie w Santa Maria del Tule w meksykańskim stanie Oaxaca. Jest to około 1500-letni cypryśnik meksykański (Taxodium mucronatum). Okaz ten zadziwia nie tylko swoim niezwykle potężnym pniem, ale także masą, którą szacuje się na 637 ton. Podobno piękno tego drzewa w 1519 roku docenił sam Ferdynand Cortez, jeden z najsłynniejszych hiszpańskich konkwistadorów. Obwód pnia cypryśnika z Tule wynosi około 44 m  (14 m średnicy). Objętość jego korony to 816,8 m3.

Swoją potęgą urzekają również dwa kalifornijskie mamutowce olbrzymie (Sequoiadendron giganteum) – „Generał Grant” i „Generał Sherman”. Pierwszy z nich rośnie na terenie  Parku Narodowego Kings Canyon w Stanach Zjednoczonych. Obwód jego pnia wynosi około 28 m, a objętość 1320 m3.  Z kolei ”General Sherman” znajduje się w Sequoia National Park w Stanach Zjednoczonych  i posiada najpotężniejszy pień o największej masie drewna. Drzewo to, przy około 84 m wysokości i 8,25 m pierśnicy, ma pień o objętości 1487 m3. W 1978 roku stracił jedną z gałęzi, która miała 45 m długości, średnicę blisko 2 m i była większa niż jakiekolwiek drzewo rosnące na wschód od rzeki Mississippi. Jego system korzeniowy zajmuje powierzchnię przekraczającą 1 hektar, a całe drzewo wraz z korzeniami waży 2030 ton.

W Polsce za najgrubsze drzewo jest uznawana lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) rosnąca w miejscowości Cielętniki w woj. śląskim. Jej wiek jest szacowany na około 540 lata, ma 24 m wysokości, a obwód pnia wynosi 10,77 m. Niestety przechodzący nad Polską w 2017 roku orkan Ksawery dokonał poważnych uszkodzeń i obecnie stan zdrowotny drzewa jest bardzo zły. Koleje miejsca zajmują platan klonolistny (Platanus x hispanica Mill. ex. Munchh. 'Acerifolia') „Olbrzym” o obwodzie pnia równym 10,66 m znajdujący się w miejscowości Chojna, platan klinolistny, zwany Konstytucyjnym, rosnący w Dobrzycy w województwie wielkopolskim oraz 750-letni dąb szypułkowy (Quercus robur L.) „Chrobry”, który jest jednocześnie trzecim, największym objętościowo drzewem w Europie (90 m3).  Obwód jego pnia wynosi 10,07 m.

* Podawane obwody pnia dotyczą pomiarów wykonywanych w odległości 130 cm (odmierzanej wzdłuż pnia) od najwyższego punktu podłoża stycznego z pniem, w płaszczyźnie prostopadłej do osi pnia w miejscu pomiaru.

Najwyższe żyjące drzewa świata

Najwyższym, współcześnie żyjącym drzewem jest, odkryty kilka lat temu w Redwood National Park, w Kalifornii, okaz sekwoi wieczniezielonej (Sequoia sempervirens) o nazwie „Hyperion”, liczący 115,6 m wysokości.  Rośnie on wraz z kilkoma innymi drzewami tego gatunku, o równie rekordowych rozmiarach - „Heliosem” (114,7 m), „Icarusem” (113,14 m)  i „Gigantem” (112,94 m).

Aby potwierdzić obecny rekord naukowcy wykonali kilka pomiarów za pomocą laserowego dalmierza. Ze względów bezpieczeństwa dokładna lokalizacja najwyższego drzewa na świecie jest owiana  tajemnicą. Nie chciano bowiem, by sekwoja stała się kolejną atrakcją masowo odwiedzaną przez turystów. Jednak dzięki naukowcom, którzy mieli wyjątkową okazję wejścia na Hyperiona, możemy zobaczyć jak wygląda ono w całości. Pełen obraz drzewa powstał poprzez stworzenie mozaiki ze zdjęć pokazujących jego fragmenty. Dostępny jest również film prezentujący wspinaczkę i widok z czubka najwyższego drzewa świata.

W Europie najwyższym drzewem jest obecnie eukaliptus różnobarwny (Eucalyptus diversicolor)  rosnący w Mata Nacional Vale de Canas w Portugalii, o wysokości 75 m. Drugie miejsce, z wysokością 65 m, zajmuje rosnący w Hiszpanii eukaliptus gałkowy (Eucalyptus globulus).

Obecnie najwyższymi drzewami w naszym kraju są daglezje zielone (Pseudotsuga menziesi), rosnące w Beskidzie Śląskim w okolicach Mesznej. Najwyższa ma wysokość 57,3 m. Kolejne mierzą 54,4 m i 54 m. Ich stan zdrowotny określany jest jako zadowalający. 

Najstarsze żyjące drzewa świata

Za najstarsze, nieklonalne drzewo żyjące na Ziemi uważa się sosnę długowieczną (Pinus longaeva) o nazwie „Methuselah” rosnącą w Ancient Bristlecone Pine Forest w kalifornijskich Górach Białych. Jej wiek jest szacowany na około 4800 lat. Oprócz niej, na terenie Stanów Zjednoczonych, rośnie jeszcze kilka innych sosen sędziwych przekraczających 4000 lat. Poważnym wiekiem może poszczycić się również znajdujący się w Chinach miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba), którego wiek jest określany  na 3400 lat.

Na naszym kontynencie do najstarszych drzew zalicza się cisy (Taxus baccata) – znane są zdrowe okazy przekraczające dwa tysiąclecia. Najstarszy jest, zapewne przeszło 2500-letni, osobnik rosnący obok kościoła w szkockiej miejscowości Fortingall. Wyjątkowo długowieczne są też platany wschodnie (Platanus occidentalis) oraz oliwki (Olea europaea). Wiek tych ostatnich również szacuje się na 2,5–3 tys. lat.

W Polsce najstarszym drzewem jest cis pospolity (Taxus baccata) z Henrykowa Lubańskiego, który liczy około 1270 lat. Jego historia sięga 1423 roku, czyli momentu, w którym król Władysław Jagiełło zabronił wycinania cisów. Prawo wydane przez monarchę mówiło: „Jeśliby kto wszedłszy w las, drzewa, które znajdują się być wielkiej ceny, jako jest cis albo im podobne, porąbał, ten może być przez pana albo dziedzica pojman, a na rąkojemstwo tym, którzy oń prosić będą, ma być dan”. Pień, niegdyś rozdzielający się na 3 strzały, został uszkodzony na początku XX wieku. Straty poczyniły też wichury, które przeszły nad Polską w latach 1988-1989. Obecny obwód cisu z Henrykowa wynosi 150 cm (wcześniej 5 m), a wysokość to około 15 m. W 2016 roku podjęto starania mające na celu poprawę stanu drzewa. Zmieniono stosunki wodne w jego pobliżu, dostarczając wodę prosto do korzeni, usunięto wierzchnią warstwę ziemi zastępując ją specjalnym humusem, poszerzono ogrodzenie by uniknąć zadeptywania gleby wokół drzewa, zabezpieczono przed działalnością gryzoni, a także zbudowano specjalne rusztowanie jako część konstrukcji do utrzymania właściwego klimatu wokół tego okazu.

Wśród drzew liściastych miejsce lidera zajmuje, liczący około 750 lat, dąb Chrobry z Piotrowic. Po dębach najbardziej długowiecznymi drzewami w Polsce są lipy. Wiek najstarszej z nich - rosnącej w Cielętnikach lipy drobnolistnej (Tilia cordata) jest szacowany na około 530 lat. Niewiele mniej, bo około 500 lat, liczy lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) znajdująca się w miejscowości Czarny Potok w woj. małopolskim.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

  1. Zarzycki P.: Leśne rekordy świata. Focus (online) z dnia 05.07.2016
  2. Zaraś-Januszkiewicz E.: Drzewo o najgrubszym pniu. Dokument dostępny w Word Wide Web: http://www.eduscience.pl
  3. Oraczewska A.: Gigantyczni spryciarze", czyli dzięki czemu drzewa odniosły sukces w środowisku? Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydz. Biologii.
  4. Zarzyński, P.: Drzewa Polski : najgrubsze, najstarsze, najsłynniejsze. Wydawnictwo Naukowe PWN: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2016.
Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter