Pomoc dla rolników borykających się z problemami finansowymi – nowe rozwiązania
- Szczegóły
- Kategoria: Wiadomości rolnicze
W ostatnich latach zauważalny jest wzrost zadłużenia mieszkańców wsi. Pomocą dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej ma być ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne, nad którą trwają obecnie prace w Sejmie.
Zadłużenie mieszkańców wsi
Rolnictwo to branża w dużym stopniu zależna od czynników, na które człowiek nie ma wpływu. Zadłużenie gospodarstw rolnych, wynikające z nawracających szkód powstałych na skutek oddziaływania niekorzystnych czynników atmosferycznych lub kryzysów na rynkach rolnych, uniemożliwia wielu rolnikom dalsze prowadzenie produkcji rolnej. Specyfiką tej branży są również wydłużone terminy płatności. Blisko 65 proc. rolniczego długu, to zobowiązania wobec banków, firm windykacyjnych i funduszy sekurytyzacyjnych, które nie tylko są konsekwencją złego zarządzania finansami, ale niejednokrotnie wiążą się ze wspomnianym wcześniej łańcuchem zależności.
Zgodnie z danymi opublikowanymi w raporcie Krajowego Rejestru Długów (KRD) Biura Informacji Gospodarczej we wrześniu 2018 roku, zadłużenie w sektorze rolniczym wynosi obecnie 412 526 476,19 zł. 40 proc. tej kwoty generuje działalność mieszana: uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt; 20 proc. - działalność usługowa wspomagająca rolnictwo i następująca po zbiorach; 18 proc. - uprawy rolne inne niż wieloletnie; 14 proc. - chów i hodowla zwierząt. Najmniej obciążone są podsektory związane z uprawą roślin wieloletnich i rozmnażaniem roślin.
Średni dług rolnika oscyluje w granicach 49 tys. zł, chociaż w rejestrze KRD znajdują się osoby zalegające ze spłatą dużo większych kwot. Z największymi problemami finansowymi borykają się mieszkańcy terenów wiejskich z województw: wielkopolskiego (około 57 mln zł), mazowieckiego (około 52 mln zł), śląskiego (około 37 mln zł), dolnośląskiego (ponad 34 mln zł) i kujawsko-pomorskiego (ponad 33 mln zł). Najmniej zadłużone są wsie województw: podkarpackiego (ponad 6 mln zł) i podlaskiego (około 7 mln zł). Najwięcej producentów rolnych, którzy zalegają ze spłatami swoich zobowiązań finansowych zamieszkuje województwa: mazowieckie (1358), wielkopolskie (997), śląskie (678), dolnośląskie (671) i łódzkie (588). Najmniej – województwa: podlaskie (199) i świętokrzyskie (205).
Patrząc na problem z nieco innej perspektywy trzeba zauważyć, że branża rolnicza ma do odzyskania od swoich dłużników blisko 91,43 mln zł. Największy procent tej kwoty stanowią długi generowane przez nią samą – 20,86 mln zł (przede wszystkim uprawy rolne inne niż wieloletnie oraz gospodarstwa mieszane – uprawa i hodowla). Znaczny udział w zadłużeniu wobec rolnictwa (ponad 19 mln złotych) mają też hurtownie spożywcze oraz firmy zajmujące się sprzedażą płodów rolnych i żywych zwierząt. Ponad 13 proc. zaległości powoduje przemysł (produkcja artykułów spożywczych czy wyrobów ze słomy). Wymienione blokady finansowe sprawiają, że polscy producenci rolni niejednokrotnie tracą szansę na pełny rozwój swoich gospodarstw lub są zmuszeni do ograniczenia czy wręcz zawieszenia prowadzonej przez siebie działalności. Podczas gdy, zamrożone fundusze można by przeznaczyć na inwestycje w nowoczesne technologie podnoszące konkurencyjność danego gospodarstwa na rynku, ubezpieczenia, na które obecnie decyduje się niewielka liczba rolników czy inne działania generujące potencjalne zyski.
Ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne
Projekt ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne określa zasady i warunki redukcji zobowiązań finansowych polskich rolników. Restrukturyzacją mają być objęte długi o charakterze pieniężnym, które powstały w związku z prowadzeniem działalności rolniczej obejmujące kapitał, odsetki i inne opłaty związane z obsługą zadłużenia. Mogą dotyczyć osób fizycznych (rolników) lub prawnych, które od co najmniej trzech lat prowadziły działalność rolniczą i są niewypłacalne w rozumieniu przepisów ustawy Prawo upadłościowe albo są zagrożone niewypłacalnością w rozumieniu przepisów ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Okres zadłużenia ma być liczony od momnetu powstania obowiązku zapłaty podatku rolnego od gruntów wchodzących w skład gospodarstwa dłużnika. Przepisy projektowanej ustawy nie mogą być jednak zastosowane do podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, znajdującego się w likwidacji czy upadłości, albo wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne.
W ramach pomocy dla zadłużonych rolników przewidziano cztery formy rozwiązań:
- dopłaty do oprocentowania bankowych kredytów restrukturyzacyjnych udzielane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- pożyczki na spłatę zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne znajdujące się w trudnej sytuacji ekonomicznej udzielanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- gwarancja spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych udzielana przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa;
- przejęcie zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
W przypadku, gdy przedsiębiorca podejmie decyzję o przejęciu zadłużenia przez KOWR i przekazaniu użytków rolnych do państwowego Zasobu będzie miał prawo korzystać z pierwszeństwa, w sytuacji:
- dzierżawy tej ziemi;
- dzierżawy tej ziemi z zapewnieniem dzierżawcy prawa kupna przedmiotu dzierżawy najpóźniej z upływem okresu, na jaki zawarto umowę dzierżawy;
- zakupu tej ziemi po upływie co najmniej 5 lat od przeniesienia jej własności na rzecz Skarbu Państwa, przy czym KOWR nie będzie mógł jej sprzedać przez 10 lat.
Łączna wysokość dopłat do kredytu restrukturyzacyjnego ma wynieść 40 proc., natomiast w przypadku młodych rolników lub dla gospodarstw położonych np. na terenach Natura 2000 - 60 proc. Kwota kredytu nie może przekroczyć 5 mln zł, a okres kredytowania nie może być dłuższy niż 10 lat. Oprocentowanie kredytu dla kredytobiorcy nie może być większe niż 2 proc. Kredytów będą udzielać banki współpracujące z ARiMR.
Pożyczka będzie udzielana na okres do 15 lat. Jej wysokość nie może być większa niż kwota zadłużenia konkretnego gospodarstwa, chociaż nie może przekroczyć 5 mln zł dla jednego podmiotu. Ich oprocentowanie będzie zmienne i zależne od stopy bazowej publikowanej przez KE w dniu jej udzielenia. Za obsługę pożyczek mają być odpowiedzialne biura powiatowe ARiMR.
Udzielana przez KOWR gwarancja będzie opiewała na okres 3 miesięcy. Prowizja z tego tytułu będzie wynosiła 0,5 proc. kwoty gwarancji.
W projekcie ustawy na pomoc dla zadłużonych rolników przewidziano 140 mln zł w 2018 roku, ponad 329 mln zł w 2019 roku i 129 mln zł w 2020 roku. Aby z niej skorzystać z konieczne będzie przedstawienie planu restrukturyzacji gospodarstwa rolnego zatwierdzonego przez właściwy wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego, w którym określona będzie kwota kredytu lub pożyczki, niezbędna do odzyskania płynności finansowej, umożliwiająca zapewnienie długotrwałej zdolności gospodarstwa rolnego do konkurowania na rynku rolnym
Program pomocy musi być notyfikowany Komisji Europejskiej na okres do końca 2020 roku. Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia.
Oprac. Joanna Radziewicz
Literatura:
- Projekt o oddłużaniu gospodarstw rolnych - do II czytania. Dokument dostępny w Word Wide Web: farmer.pl
- Rolnicy poczekają na oddłużenie gospodarstw? Dokument dostępny w Word Wide Web: topagrar.pl
- Szymańska M.: Pomoc dla zadłużonych rolników: Kredyty restrukturyzacyjne, pożyczki i gwarancje dla zadłużonych. Dokument dostępny w Word Wide Web: tygodnik-rolniczy.pl
- Wysoczańska A.: Projekt ustawy o oddłużaniu gospodarstw coraz bliżej uchwalenia. Dokument dostępny w Word Wide Web: agropolska.pl
- Posucha na wielu polach. Ogólnopolski Raport Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej, wrzesień 2018. I Edycja. Sytuacja finansowa w branży rolniczej
