Rekordy, żywność, oczekiwania…

Szczegóły

Kategoria: Rolnictwo w UE i na świecie

Od akcesji Polski (w 2004 r.) do UE utrzymuje się wzrostowa tendencja w eksporcie towarów rolno-spożywczych z Polski. W ostatnich latach rozwijamy się najszybciej z krajów Wspólnoty. Szacuje się, że wpływy z eksportu polskich produktów rolno-spożywczych w 2018 r. mają być rekordowe i  osiągnąć  nienotowany dotąd poziom blisko 30 mld euro.

W strukturze towarowej polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych znaczącą pozycję zajmuje mięso i jego przetwory. Od stycznia do sierpnia 2018 r. wywieziono z Polski 959 tys. ton mięsa czerwonego wraz z przetworami (wzrost o 3% w porównaniu z tym samym okresem  roku 2017), a jego wartość osiągnęła 1,5 mld euro (o 22% więcej). Eksport mięsa drobiowego wyniósł 852 tys. ton (wzrost o 15%), a jego wartość osiągnęła 15 mld euro. Odnotowano również wzrost wartości eksportu w przypadku: 

• tytoniu i wyrobów tytoniowych (o 13% do 2,2 mld euro),
• przetworów zbożowo-mącznych (o 3% do 1,7 mld euro),
• produktów mlecznych (o 1% do 1,5 mld euro),
• ryb i przetworów (o 10% do 1,3 mld euro),
• wyrobów cukierniczych,
• warzyw łącznie z przetworami,
• produktów paszowych,
• soków owocowo warzywnych,
• piwa.

Przez pierwsze osiem miesięcy 2018 r.  dostawy do krajów Unii Europejskiej wygenerowały 82% przychodów, uzyskanych z eksportu towarów rolno-spożywczych (15,6 mld euro). Głównym partnerem handlowym Polski pozostają Niemcy. Ważnymi odbiorcami są także: Wielka Brytania, Holandia, Włochy, Francja i Czechy.

Z Polski do krajów pozaunijnych (osiem miesięcy 2018 r.), wyeksportowano produkty rolno-spożywcze o wartości 3,3 mld euro (podobnie jak przed rokiem). Nasze produkty wywieziono m.in. do Federacji Rosyjskiej, na Ukrainę i Białoruś.  Znaczącym odbiorcą były także Stany Zjednoczone, do których sprzedano towary o wartości 330 mln euro.

Wieprzowina

Polska jest jednym z największych eksporterów wieprzowiny w Unii, znajduje się na piątym miejscu jeśli chodzi o wolumen eksportu żywca, mięsa i przetworów wieprzowych. Od dwóch lat utrzymuje się tendencja wzrostowa w krajowym pogłowiu świń. W czerwcu 2018 r, pogłowie trzody chlewnej liczyło ponad 11 tys. sztuk, i było większe niż rok wcześniej o 4,2%. Rosnącej populacji świń w kraju towarzyszy postępujący proces regionizacji produkcji. Największy udział w krajowym pogłowiu trzody chlewnej miały województwa: wielkopolskie (34,5%), mazowieckie (10,6%), kujawsko-pomorskie (10,5%) i łódzkie (10,2%). W wymienionych czterech województwach zlokalizowane jest około 66% krajowego pogłowia.

Wzrostowy trend w krajowym pogłowiu świń skutkuje zwiększeniem produkcji żywca wieprzowego, w 2018 r. zwiększy się prawdopodobnie o około 3% (w porównaniu z 2017 r.) do
2 504 tys. ton (1 957 tys. ton mpc.).

W ostatnim czasie coraz większym uznaniem wśród konsumentów cieszy się wieprzowina oznaczona certyfikatem PQS – Pork Quality System, uznanym przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi za krajowy system jakości żywności. Mięso z tym certyfikatem charakteryzuje się wysoką jakością, mniejszą zawartością tłuszczu, atrakcyjnym wyglądem oraz nieprzeciętnymi walorami smakowymi.

Wołowina

W Polsce z roku na rok zwiększa się udział żywca wołowego w krajowej strukturze towarowej produkcji rolniczej, a produkcja wołowiny, obok drobiu, jest najdynamiczniej rozwijającą się gałęzią produkcji zwierzęcej. Korzystne warunki naturalne do chowu bydła oraz potencjał do wzrostu produkcji, sprzyjają rozwojowi tej gałęzi rolnictwa. Największe zapotrzebowanie na polską wołowinę obserwuje się w krajach UE. W 2017 r., w porównaniu z 2004 r., wartość towarowej produkcji bydła (bez cieląt) wzrosła o 243%, podczas gdy drobiu – o 183%, mleka – o 102%, a trzody chlewnej – o 30%. Polska plasuje się obecnie na szóstym miejscu wśród krajów Unii pod względem wielkości pogłowia bydła oraz na siódmym miejscu w produkcji wołowiny. W czerwcu 2018 r. krajowe pogłowie bydła ogółem liczyło 6 201 tys. sztuk, o 0,9% więcej niż przed rokiem.

W 2017 r. produkcja żywca wołowego w Polsce wyniosła 1 090 tys. ton (562 tys. ton mpc.), o 12% więcej niż w roku 2016. Przewiduje się, że w 2018 r. produkcja wołowiny będzie o 3% większa i może wynieść około 1 125 tys. ton (580 tys. ton mpc.).

Chów bydła koncentruje się głównie w Polsce środkowo-wschodniej. Regionami, o największym udziale pogłowia, są województwa: mazowieckie (18,6%), wielkopolskie i podlaskie (po 16,5%), w których łącznie zlokalizowane jest 52% krajowego pogłowia bydła.

Ponadto, rośnie produkcja wołowiny opatrzonej znakiem jakości QMP (Quality Meat Program). Certyfikat QMP daje gwarancję, że wołowina pozyskiwana jest ze specjalnie wyselekcjonowanych ras bydła, przeznaczonych na mięso kulinarne i wytwarzana w oparciu o system ściśle określonych reguł.

Polska jest trzecim eksporterem wołowiny w UE. Każdego roku około 90% polskiej wołowiny kierowane jest na eksport. W 2017 r. z Polski wywieziono 490 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych (w ekwiwalencie tusz), o 12% więcej niż w 2016 r. Najwięcej mięsa wołowego wywieziono do Włoch (53 tys. ton; 20% wolumenu eksportu), Niemiec (34 tys. ton; 13%), Hiszpanii (22 tys. ton; 8%) i Holandii (21 tys. ton; 8%).

Warzywnictwo

Polskie warzywa są synonimem zdrowej i bezpiecznej żywności, dlatego cieszą się dużym uznaniem zarówno wśród konsumentów krajowych, jak i zagranicznych.

Na świecie znanych jest około 250 gatunków roślin warzywnych, z czego około 40 uprawianych jest w Polsce.

Warzywnictwo jest ważnym działem polskiego rolnictwa i jego znaczenie stopniowo rośnie. Wprawdzie uprawa warzyw w Polsce w 2017 r. zajmowała 1,6% powierzchni zasiewów, jednak udział warzyw w wartości towarowej produkcji rolniczej wynosił 8%.  Rozwojowi krajowego warzywnictwa sprzyjają: stosunkowo niskie koszty pracy, rosnąca siła nabywcza konsumentów, rozwinięty przemysł przetwórczy, dogodne położenie geograficzne do nawiązywania kontaktów handlowych, a także zmieniające się trendy żywieniowe.

Gospodarstwa rolne, produkujące warzywa gruntowe, zlokalizowane są na terenie całej Polski, ale produkcja towarowa prowadzona jest przede wszystkim w województwach: mazowieckim, kujawsko-pomorskim, wielkopolskim, małopolskim i łódzkim. Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych w Polsce wykazuje tendencję spadkową.  W latach 2004-2017 zmniejszyła się z 208 tys. ha do 178 tys. ha, tj. o około 14%. Spadek areału upraw warzyw rekompensowany był wzrostem plonów.

Polska jest czołowym unijnym producentem warzyw, po Hiszpanii i Włoszech. Roczna krajowa produkcja warzyw ogółem w latach 2004-2017 wynosiła od 4,8 mln ton do 5,7 mln ton i stanowiła około 9% zbiorów w Unii Europejskiej. Jesteśmy największym unijnym producentem kapusty i buraków ćwikłowych. Zajmujemy również silną pozycję w produkcji marchwi jadalnej, ogórków, cebuli, kalafiorów oraz pomidorów. Ważnym czynnikiem, stymulującym rozwój krajowej produkcji warzywniczej, jest eksport. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej notowano wzrost wolumenu wywozu większości warzyw. Jednak wprowadzone przez Federację Rosyjską (w 2014 r.) embargo na unijne warzywa, przyczyniło się do ograniczenia ich wywozu z Polski. W tej sytuacji krajowa administracja rządowa oraz producenci podjęli wysiłki, zmierzające do dywersyfikacji kierunków eksportu. Obecnie, nasze warzywa znajdują uznanie konsumentów w 55 krajach świata, a wolumen wywozu ponownie stopniowo rośnie. Głównymi odbiorcami naszych warzyw są kraje Unii Europejskiej, a także kraje Wspólnoty Niepodległych Państw.

W 2019 r. rolnictwo czeka kilka zmian, które będą miały wpływ na opłacalność prowadzonej produkcji roślinnej i zwierzęcej. Jednak jednoznaczna prognoza co do najbliższych miesięcy nie jest możliwa, z uwagi między innymi na problem z ASF, czy warunki atmosferyczne, które mają wpływ na uprawy, i które są nieprzewidywalne.

Oprac. Aleksandra Szymańska

• Apetyt na wołowinę, [w:] „Polish Food” 2018/2019
• Szykuje nam się rekord, [w:] „Polish Food” 2018/2019
• Polska wieprzowiną stoi, [w:] „Polish Food” 2018/2019
• Wilkanowska, Rolnictwo w 2019 roku - Polska i świat, tekst dostępny w Internecie: http://portalwysokichplonow.pl/rolnictwo-2019-roku-polska-swiat/
• Rekordowe wyniki w eksporcie produktów rolno-spożywczych, [w:] „ Biuletyn informacyjny” 2019 nr 1
• Rośnie polski rynek wołowiny, [w:] „ Biuletyn informacyjny” 2019 nr 1
• W produkcji warzyw jesteśmy na podium, [w:] „Polish Food” 2018/2019

Digital farming - rolnictwo przyszłości

Szczegóły

Kategoria: Rolnictwo w UE i na świecie

Przyszłość rolnictwa to nowoczesne technologie i Internet. Gospodarstwa rolne coraz częściej korzystają z innowacyjnych rozwiązań informatycznych, które pozytywnie wpływają na wydajność i usprawnienie produkcji. Rewolucja technologiczna to konieczność, prognozuje się bowiem, że do 2050 roku sektor ten będzie musiał znacząco zwiększyć wydajność, by wyżywić stale rosnącą liczbę ludności na świecie.

Nowe wyzwania dla rolnictwa

Komputeryzacja procesów produkcyjnych i zarządzania nimi dotyczy już nie tylko sfery produkcji i usług, ale również rolnictwa. Innowacje są niezbędne, by w zrównoważony sposób wytwarzać zdrowszą, bezpieczniejszą i bardziej przystępną żywność. Szacuje się, że korzyści płynące z cyfryzacji rolnictwa mogą wynieść 330 miliardów dolarów do 2025 roku. Równocześnie, dzięki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań, można osiągnąć zbiory wyższe o 25 proc.

Technologie cyfrowe pozwalają większej liczbie rolników na całym świecie lepiej zrozumieć współzależność czynników wpływających na wydajność ich gospodarstw rolnych. Odgrywają kluczową rolę w optymalizacji wykorzystania nasion, środków ochrony roślin i produktów biologicznych, dzięki czemu przyczyniają się do bardziej wydajnego zagospodarowania zasobów.

Cyfrowe rolnictwo opiera się na połączeniu informacji zebranych na podstawie obserwacji satelitarnej upraw, prognozy pogody i stanu pól oraz na sprawnym ich przetworzeniu dla rolnika, dzięki czemu może on szybko podjąć decyzję co do wykonania koniecznych zabiegów na polu.

Jednym z priorytetów UE jest położenie nacisku na inwestycje w restrukturyzację gospodarstw, modernizację, innowację, dywersyfikację, zastosowanie nowych technologii i rozwiązań cyfrowych z zakresu precyzyjnego rolnictwa czy wykorzystywania dużych zbiorów danych. Dostęp w czasie rzeczywistym do informacji o nasłonecznieniu czy wilgotności gleby, śledzenie lokalizacji stada, analiza historycznych plonów, mniejsze zużycie wody dzięki czujnikom w glebie i precyzyjniejszym prognozom pogody - to tylko niektóre korzyści płynące z inteligentnego rolnictwa. Jednym z działań Komisji Europejskiej jest koncepcja inteligentnych wsi (smart villages). Wspomina się również o inwestycjach w infrastrukturę, w tym łączność szerokopasmową, wspieranie innowacji, tworzenie sieci kontaktów, odpowiednie narzędzia finansowe.

Technologie satelitarne

Wśród nowoczesnych rozwiązań technologicznych, które mogą być wykorzystywane  w rolnictwie warto wspomnieć o teledetekcji, czyli metodzie zdalnej i nieinwazyjnej obserwacji obiektów. Pierwszym znaczącym krokiem w tym zakresie było umieszczenie aparatu na obiekcie latającym. Tak narodziła się teledetekcja lotnicza. W latach 50. XX wieku zaczęto wykorzystywać sztuczne satelity ziemi jako platformy obserwacyjne. Jednak przez długie lata teledetekcja satelitarna była zarezerwowana wyłącznie dla celów militarnych. Dopiero postępująca komputeryzacja pozwoliła naukowcom na prowadzenie badań przestrzennych, w tym również badań rolniczych.

Obserwacja ziemi z poziomu satelity daje olbrzymie możliwości. Na jednym zdjęciu można sfotografować dany obszar z dużą dokładnością odwzorowanych obiektów. Wykorzystywane są sensory o różnych zakresach spektralnych (np. zdjęcia radarowe, w paśmie widzialnym, podczerwieni, termalne). W rolnictwie oraz badaniach środowiskowych zdjęcia w podczerwieni są szczególnie ważne, ponieważ na ich podstawie można ocenić stan wegetacji oraz różnego rodzaju zagrożenia dla upraw.

Znaczenie diditalizacji

Rozwój digitalizacji rolnictwa jest na początkowym etapie. Możliwości zwiększenia wydajności i jakości pracy nowoczesnych maszyn rolniczych wymagają optymalizacji procesów roboczych oraz procesów zarządzania. Możliwe staje się przetwarzanie dużej ilości danych, nie tylko przez zwiększenie masy obliczeniowej komputerów, ale również przez zastosowanie specjalistycznych algorytmów i programów. Wymaga to jednak użycia odpowiednich sensorów zarówno w maszynach rolniczych, jak i w budynkach gospodarczych i na polu, oraz systemów umożliwiających gromadzenie i analizę danych.

Pojęcie „digitalizacja” można rozumieć jako: transfer informacji z formy analogowej do cyfrowej oraz automatyzację procesów i modeli biznesowych przez połączenie technologii cyfrowej, informacji i czynnika ludzkiego. W przypadku sektora rolnego ważne są oba te znaczenia, bowiem konieczne jest wcześniejsze zabranie i przetworzenie danych analogowych (np. o etapie wegetacji), a następnie, po odpowiedniej obróbce, informacje te mogą być wykorzystane do automatyzacji procesów i zarządzania na różnym poziome.  

Obecnie, rozwiązania oparte na digitalizacji są wykorzystywane w rolnictwie precyzyjnym, czy inaczej „Smart Farmingu” czy „Rolnictwie 4.0”, chociażby w systemie nawigacji satelitarnej GPS, obsłudze nowoczesnych maszyn rolniczych, obsłudze dronów i robotów. Na specjalistycznych programach komputerowych oparte są również, cieszące się coraz większą popularnością, aplikacje zainstalowane w telefonach komórkowych, ułatwiające ocenę zagrożeń upraw czy prognozowanie zjawisk atmosferycznych.

Podstawą procesów cyfryzacji są bazy danych, które mogą być dostosowane do potrzeb danego gospodarstwa. Są to informacje wewnętrzne dotyczące danego obiektu oraz dane dostępne publicznie (z satelitów, np. o pogodzie, stanie gleby czy ewentualnych zagrożeniach dla upraw). Przesył informacji pomiędzy gospodarstwem a współpracującymi dostawcami pozwala na polepszenie metod i technologii produkcji, uławia podział pracy, prowadzi do zmniejszenia kosztów. Informacje od wytwórców środków produkcji umożliwiają optymalny dobór parametrów procesów technologicznych oraz redukcję nakładów.

Digitalizacja w praktyce – opinie rolników

Jako, że digitalizacja rolnictwa jest jeszcze dość nowym kierunkiem spotyka się z różną opinią odbiorców. Młode pokolenie rolników raczej entuzjastycznie podchodzi do nowych rozwiązań technologicznych i wykorzystuje je w swojej pracy, natomiast starsi rolnicy odnoszą się do nich z pewnym dystansem. Wśród zalet digitalizacji producenci rolni wymieniają przede wszystkim wzrost efektywności produkcji, łatwiejsze prowadzenie niezbędnej dokumentacji oraz pomoc w podejmowaniu decyzji – w mniejszym stopniu – ułatwienia w wypełnianiu deklaracji niezbędnych do ubiegania się o różnego rodzaju dotacje. Nowoczesne rozwiązania technologiczne są wykorzystywane przede wszystkim w automatyce sterowania pojazdami i pracy w polu.

Wśród niedogodności wynikających z procesów cyfryzacji rolnicy wymieniają głównie obawy związane z konicznością udostępniania danych z własnego gospodarstwa. Brak prawidłowych danych lub złe informacje zwrotne mogą skutkować podjęciem niewłaściwych decyzji, co z kolei przekłada się na niezadowalające wyniki produkcyjne. Rolnicy wyrażają również dezaprobatę w związku z faktem, że ich własne dane są przekazywane do publicznego użytku, w tym także do konkurencji.

Na temat upowszechnienia prywatnych informacji toczy się dyskusja w Unii Europejskiej, w związku z koniecznością ujednolicenia zasad. Jednym z problemów jest odpowiedź na pytanie: Czy z osobistych danych bez ograniczeń  mogą korzystać producenci, serwisanci i dilerzy, a rolnik musi zapłacić za te informacje po przetworzeniu? Wiosną 2018 roku podpisano porozumienie pomiędzy europejskimi przedstawicielami organizacji usługodawców rolnych (CEETTAR), Europejską Radą Młodych Rolników (CEJA), reprezentantami przemysłu maszyn rolniczych (CEMA), organizacjami rolniczymi (Copa-Cogeca) i innymi zainteresowanymi europejskimi organizacjami zrzeszającymi m.in. hodowców bydła (EFFAB), producentów materiału siewnego (ESA), producentów pasz (FEFAC), producentów nawozów (Fertilizers Europe) i producentów środków ochrony roślin (ECPA), w którym ustalono zasady związane z dostępem, wymianą i wykorzystaniem danych.

Komisja Europejska docenia wpływ nowoczesnych technologii w rolnictwie. Podkreśla duże znaczenie cyfryzacji w dziedzinie efektywnego gospodarowania zasobami, a co za tym idzie, ograniczenia wpływu hodowli i upraw na klimat i środowisko, poprawy stanu gleb i zmniejszenia kosztów ponoszonych przez rolników. Zwraca uwagę na kwestie dostępu do innowacyjnych rozwiązań przez średnie i małe gospodarstwa rolne, które w większości wymagają wsparcia finansowego.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Lorentowicz E.: Cyfrowe rolnictwo – cyfrowe zarządzanie. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 2018 nr 4, s. 104-110.
2. Pudełko R.: Technologie satelitarne dla innowacyjności w rolnictwie. nowoczesnerolnictwo.info
3. Zacharuk K.: Potrzebujemy wyższej efektywności rolnictwa. Czas na digital farming. agropolska.pl
4. Wilkanowska A.: Cyfryzacja w rolnictwie.. portalwysokichplonow.pl