Żywność - zdrowie - zagrożenia

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Pyłek kwiatowy – bogactwo natury / Marek Gozdur

(Wiadomości Rolnicze 2019 nr 2, s. 32)

Pyłek kwiatowy jest dostępny do spożycia przez człowieka w trzech formach: jako bezpośrednio pozyskiwany z dojrzałych kwiatów, w postaci obnóży pyłkowych oraz w postaci pierzgi. Jest to zróżnicowany produkt roślinny, jego bogactwo zależy od składu botanicznego pszczelich pastwisk dostępnych w obrębie lotów pszczół. Jest źródłem azotu, aminokwasów i peptydów, witamin z grupy B, C, A, PP, E, D, K, H. Zawiera tłuszcze, kwasy tłuszczowe, sterole, mikroelementy i cukry.

Badania wykazały, że spożywanie pyłku kwiatowego obniża w surowicy krwi poziom trójglicerydów, lipidów całkowitych, cholesterolu całkowitego. Wykazuje właściwości odtruwające i przeciwzapalne. Jest polecany m.in. w stanach zapalnych, do leczenia miażdżycy, choroby niedokrwiennej, schorzeń wątroby, dwunastnicy, choroby wrzodowej żołądka, cukrzycy, chorób wzroku. Chroni układ naczyniowy mózgu. Pyłek kwiatowy znalazł również zastosowanie w psychiatrii. Można go spożywać w formie napoju z dodatkiem miodu, jako dodatek do herbaty i innych produktów spożywczych.

Oprac. Joanna Radziewicz

Kiełki dobre na wszystko / Agnieszka Rojewska

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 1, s. 53)

Codzienne, regularne spożywanie kiełków przeciwdziała wielu poważnym schorzeniom, wzmacnia system odpornościowy, uzupełnia niedobory witamin i składników mineralnych. Spożycie 50 g kiełków pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę C. Kiełki są bogatym źródłem wapnia, żelaza, potasu, siarki, jodu, manganu i selenu.

Wśród korzyści wynikających ze spożywania kiełków wymienia się:

• obniżenie poziomu cholesterolu,
• regulacja procesów trawiennych,
• przeciwdziałanie wirusom i nowotworom (kiełki brokułu),
• obniżenie poziomu cukru (kiełki rzeżuchy),
• wspomaganie leczenia anemii (kiełki rzodkiewki i rzodkwi),
• regeneracja organizmu.

Hodowlę kiełków można prowadzić samodzielnie w warunkach domowych. W zależności od gatunku są gotowe do spożycia już po 3-6 dniach po posadzeniu.

Oprac. Joanna Radziewicz

Mikroplastiki w tuńczykach, homarach, krewetkach a nawet w ciele człowieka / Krystyna Forowicz

(Eko i My 2018 nr 12, s. 6-11)

Na całym wiecie tworzywa sztuczne stanowią 85% odpadów – zaśmiecają plaże, pola i lasy. Jako mikrodrobiny czyli rozdrobnione włókna tworzyw sztucznych o średnicy 5 mm, są obecnie w powietrzu, wodzie i żywności. Szkodzą zarówno zwierzętom, jak i ludziom. Wszyscy nieświadomie spożywamy plastik wraz z rybami, owocami morza, z solą morską, a nawet z piwem, miodem i solą z plastikowych butelek.

Austriaccy naukowcy przebadali w tym celu grupę osób z różnych krajów i znaleźli w ich organizmach aż dziesięć różnych tworzyw. Najwięcej polipropylenu (PP), oraz politereftalanu etylenu (PET). Ich fragmenty miały  od 50 do 500 mikrometrów średnicy. Austriackie badania potwierdzają to, co od dawna podejrzewano,  że wszyscy jesteśmy narażeni na działanie tworzyw sztucznych.

Spożywanie mikroplastiku przez organizmy żywe może powadzić do zmian chorobowych przewodu pokarmowego, do zapalenia tkanek, problemów z wątrobą, do powstawania nowotworów i zaburzeń endokrynologicznych. Może on także ułatwiać przenoszenie toksycznych związków chemicznych i patogenów.

Zużycie plastiku na świecie wzrasta w błyskawicznym tempie od lat 50. XX w. Obecnie, wynosi około 400 mln ton rocznie.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Zagrożenia w uprawie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Nicienie w uprawie ziemniaka wciąż problemem / Aneta Chałasińska

(Farmer 2019 nr 1, s. 62-64)

Żerowanie nicieni w uprawie ziemniaka to przede wszystkim szkody wynikające z osłabienia roślin.  Szkodniki te mogą również roznosić choroby grzybowe, niektóre gatunki przenoszą wirusy. Żerowanie nicieni powoduje duże straty w plonie i jego jakości,  oraz straty w czasie przechowywania bulw. Nicienie zagrażające uprawie ziemniaka to m.in.

• mątwik ziemniaczany – żeruje w tkankach korzenia oraz na bulwach ziemniaka,
• guzak północy – nicień ten żeruje na korzeniach roślin, ogładza je i negatywnie wpływa na przewodzenie wody, co znacząco wpływa na ilość i jakość plonu,
• niszczyk zjadliwy i niszczyk ziemniaczak - pasożytują głównie na podziemnych częściach roślin ale także w ich częściach nadziemnych. Na porażonych bulwach widać zapadanie się tkanki, a następnie wtórne procesy gnilne,
• krępaki – żerują zarówno na roślinach jedno-, jak i dwuliściennych, powodując zamieranie i deformacje systemu korzeniowego,
• korzeniaki – mogą całkowicie wnikać do korzeni i żerować w ich wnętrzu.

Mając diagnozę z jakimi nicieniami musimy walczyć, należy zaplanować metody mające na celu ograniczenie strat wynikających z ich żerowania. Krok pierwszy to wprowadzenie prawidłowej agrotechniki (właściwy płodozmian), następnie biologiczne metody zwalczania nicieni (większość preparatów biologicznych zawiera organizmy antagonistyczne wobec nicieni), i na koniec metody chemiczne (uprawa ziemniaka jest jedną z nielicznych, gdzie do walki z nicieniami możliwe jest także zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin).

Oprac. Aleksandra Szymańska

Sposoby na przymrozki / Grażyna Michalak

(Wieś Mazowiecka 2019 nr 2, s. 7)

Do metod zapobiegania uszkodzeniom przymrozkowym można zaliczyć: stosowanie odpowiednich preparatów, nawadnianie nadkoronowe, ogrzewanie zamrożonego terenu, okrywanie upraw, wybór właściwego stanowiska i odpowiedni dobór odmian.

Najprostszą metodą jest wykorzystanie środków podwyższających tolerancję roślin na niskie temperatury. W metodzie zraszania nadkoronowego wykorzystuje się zjawisko wydzielania ciepła przez zamarzającą wodę, która jest podawana na rośliny. Skuteczność przynosi tylko podawanie wody w sposób ciągły, przy temperaturze 1-2⁰C.

Do nawadniania metodą kropelkową upraw sadowniczych nie potrzeba tak dużych ilości wody, jak do ochrony drzew w trakcie przymrozku. Przeciętne zużycie wynosi 20-45 m³ wody/godz/ha.

Nagrzewnice przeciwprzymrozkowe umożliwiają ochronę upraw na powierzchni 1-10 ha. Dostępne są dwa typy takich urządzeń – stacjonarne i mobilne (przyczepione do ciągnika).

Zamgławianie polega na wytworzeniu mgły z wody i nośnika w proporcji 1:1 lub 0,5:0,75. Ochronę tą metodą należy rozpocząć od przymrozku i prowadzić aż do jego ustąpienia.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rozpoznawanie chwastów / Katarzyna Szulc

(Farmer 2019 nr 1, s. 65-69)

Chwasty stanowią duży problem w uprawach rolnych. Powodują niższe plonowanie roślin uprawianych, oraz utrudniają uprawę roli. Im wcześniej prawidłowo zidentyfikujemy chwast i zastosujemy odpowiedni herbicyd tym skuteczniej pozbędziemy się ich z plantacji. Chwasty są najbardziej wrażliwe na preparaty zwalczające w fazie siewki, dlatego ich rozpoznanie na tym etapie ich wzrostu jest bardzo ważne. Najczęściej występujące w uprawach chwasty:

• jednoliścienne ozime lub jare:
  • miotła zbożowa (trawy),
  • perz właściwy (trawy),
  • wyczyniec polny (trawy),
• jednoliścienne jare:
• chwastnica jednostronna (trawy),
• palusznik krwawy (trawy),
• owies głuchy (trawy),
• włośnica zielona (trawy),
• włośnica sina (trawy),
• chwasty dwuliścienne:
• kąkol polny (goździkowate),
• bniec biały (goździkowate),
• czerwiec roczny (goździkowate),
• chaber bławatek (astrowate),
• maruna bezwonna (astrowate),
• iglica pospolita (bodziszkowate),
• dymnica pospolita (dymnicowate),
• szczaw zwyczajny (rdestowate),
• przetacznik perski (trędownikowate),
• rzodkiew świerzepa (krzyżowe),
• szczwół plamisty (baldaszkowate),
• kurzyślad polny (pierwiosnkowate).

Oprac. Aleksandra Szymańska

Bobik – jak uprawiać by zyskać satysfakcjonujące plony (cz.2) / Dorota Bučar

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 1, s. 20-22)

Wśród metod stosowanych w integrowanej ochronie bobiku przed chorobami ważną rolę pełnią metody agrotechniczne polegające na ograniczaniu obecności ich sprawców przede wszystkim przez prawidłowe i terminowe przeprowadzenie wszystkich czynności związanych  z przygotowaniem gleby i pielęgnacją roślin. Szczególnie ważne są zabiegi wykonywane we wczesnych fazach rozwoju, jak: zmianowanie i dobór stanowiska, prawidłowe przygotowanie gleby pod zasiew, unikanie  zjawiska stresu chłodno-wodnego i opóźnienie siewu.

Fungicydy powinny być odpowiednio dobrane i użyte, by nie zagrażać środowisku naturalnemu. Przed ich użyciem powinno się przeprowadzić lustrację polową.

Bobik jest podatny na choroby we wszystkich fazach rozwojowych. Szczególnym zagrożeniem upraw są choroby grzybowe, jak: askochytoza bobiku, czekoladowa plamistość bobiku, mączniak rzekomy bobiku, rak koniczyny na bobiku, rdza bobiku, rizoktoniza bobiku, szara pleśń, więdnięcie i sucha zgnilizna korzeni bobiku, zgnilizna Twardzikowa, zgorzel siewek i zgnilizna korzeni.

Wzrost i rozwój tej rośliny mogą też ograniczać wirusy, co jest szczególnie kłopotliwe ze względu na brak chemicznych środków ochrony roślin. Duży nacisk należy zatem położyć na profilaktykę  - stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego, dobór odmian odpornych na choroby wirusowe, zachowanie izolacji przestrzennej między uprawami różnych roślin bobowatych, zwalczanie wektorów (mszyce).

Boblik jest atakowany przez wiele szkodników, jak: oprzędziki, mszyce, wciornastki, strąkowiec bobowy, śmietka kiełkówka. Zakres szkodliwości jest uzależniony od warunków pogodowych, fazy rozwojowej, kondycji rośliny oraz  sposobu prowadzenia uprawy. Osobną grupę stanowią ślimaki, które uszkadzają rośliny podczas całego sezonu wegetacyjnego, jednak największe zagrożenie występuje wiosną w okresie ich kiełkowania i wzrostu. Najważniejsze zabiegi agrotechniczne ograniczające występowanie ślimaków w uprawach bobiku to głęboka orka. W przypadku stwierdzenia dużej ilości tych szkodników na polu przeznaczonym pod bobik należy wykonać zespół uprawek pożniwnych i zniszczyć samosiewy oraz chwasty. Głęboką orkę wykonuje się jesienią, natomiast wiosną po zwłókowaniu pola i usunięciu chwastów, powinno się glebę uprawiać kultywatorem na dużą głębokość i zabronować. W ograniczeniu szkód powodowanych przez ślimaku duże znaczenie mają: rotacja roślin w zmianowaniu, długi okres odłogowania pól, wczesny i głęboki siew oraz duży rozstaw roślin. Szkodniki te można też zwalczać metodami biologicznymi, polegającymi na stworzeniu warunków sprzyjających rozwojowi ich naturalnych wrogów, jak chrząszcze, żaby, jaszczurki, gryzonie, niektóre ssaki i ptaki.

Jednym z podstawowych zaleceń integrowanej ochrony bobiku przed szkodnikami są działania prewencyjne, oparte głównie na prawidłowej agrotechnice. Decyzję o zastosowaniu środków chemicznych przeprowadza się indywidulanie w oparciu o progi szkodliwości  dla danego szkodnika  z uwzględnieniem innych czynników, jak: aktualna faza rozwojowa rośliny, poziom nawożenia, stopień ochrony herbicydowej, warunki glebowe, ukształtowanie terenu, obecność pożytecznej entomofauny czy nasilenie występowania szkodnika w poprzednich latach.

W uprawie bobiku ważne jest wykonanie zespołu uprawek pożniwnych, których celem jest dokładne rozdrobnienie pozostałości roślinnych, ograniczenie nasion chwastów. Uprawę pożniwną powinna kończyć głęboka orka jesienna.

Oprac. Joanna Radziewicz

Uprawa i nawożenie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Topinambur – roślina przyszłości / Tomasz Szymański

(Poradnik Gospodarski 2019 nr 1, s. 8)

Topinambur to roślina pochodząca z Ameryki Północnej, gdzie był uprawiany jako roślina konsumpcyjna i lecznicza. Należy do rodziny astrowatych, osiąga 3 m wysokości, uprawiany jest z bulw, które można sadzić zarówno jesienią jak i wiosną. Roślina odznacza się dużą zdrowotnością i odpornością na mróz, rośliny zagłuszają chwasty, a plantacja może plonować do 10 lat. Ma niewielkie wymagania uprawowe, można ją sadzić nawet na terenach silnie zasolonych i zdegradowanych.

Topinambur ma wiele zastosowań, np. bulwy nadają się do gotowania i pieczenia, są bogate w wielocukier inulinę (polecany w diecie diabetyków). Jest także cenną rośliną pastewną, którą można wykorzystywać jako pokarm dla zwierząt w postaci kiszonki, suszu lub granulatu.

W polskich warunkach można osiągnąć plon topinamburu rzędu 70 t/ha zielonej masy i do 30-40 t/ha bulw. Może być wykorzystany jako roślina energetyczna – plon suchej masy z 1 ha uprawy tej rośliny pozwala na uzyskanie ok. 90 GJ energii.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Typy i rodzaje sadzonek truskawki (cz. I). Sadzonki gołokorzeniowe / Albert Zwierzyński

(Jagodnik 2018 nr 8, s. 24-27)

Materiał nasadzeniowy truskawek dzieli się na dwie podstawowe grupy. Jedną z nich stanowią sadzonki z gołymi korzeniami – typu frigo oraz sadzonki wykopywane, tzw. zielone, świeże, drugą grupą są sadzonki produkowane w wielodoniczkach np. plug plants, tray plants czy mini tray plants. Przy planowaniu uprawy i efektu jaki chcemy osiągnąć , ważna jest znajomość cech tych sadzonek.

Sadzonki z gołymi korzeniami. System korzeniowy tych sadzonek należy tak umieszczać w glebie lub podłożu, by w czasie sadzenia nie dochodziło do jego podwijania, zawijania lub zniekształcenia. Jeśli system korzeniowy nie będzie umieszczony w glebie pionowo, negatywnie przełoży się to na wzrost i rozwój zarówno samego systemu korzeniowego, jak i całych roślin.

Jeśli decydujemy się na wybór sadzonek doniczkowanych, upewnijmy się, w jakich warunkach termicznych i wilgotnościowych muszą być one przetrzymywane. Należy pamiętać, że bryła korzeniowa może przesychać, co ma wpływ na wzrost i rozwój roślin na początkowym etapie. Dlatego utrzymanie optymalnej wilgotności bryły korzeniowej jest kluczowym elementem w przypadku zakładania plantacji sadzonek doniczkowanych.

Świeże, wykopywane lub zielone (fresh plants) – jest to określenie materiału nasadzeniowego pozyskiwanego z mateczników jesienią i sadzonego wprost do gruntu we wrześniu lub październiku. W okresie wegetacyjnym rośliny należy chronić przed agrofagami, nawozić, podlewać oraz wykonywać odpowiednie zabiegi agrotechniczne. Wadą tego materiału jest to, że na właściwy plon trzeba czekać ok. 21 miesięcy, od założenia plantacji.

Typu frigo – jest to obecnie najpopularniejszy typ sadzonek przeznaczonych do zakładania plantacji truskawek. Sadzonki pozyskuje się z mateczników jesienią. Sadzonki tego typu można wykorzystywać do zakładania plantacji w polu i pod osłonami, na podwyższonych zagonach oraz w uprawie „na płasko”, w glebie lub w podłożach.

Wielkokoronowe zagonowe (waiting bed – wb) – cykl produkcyjny tego typu roślin rozpoczyna się od posadzenia na zagonach w dużym zagęszczeniu sadzonek frigo słabej klasy (od klasy B w dół).

Oprac. Aleksandra Szymańska

Korzyści z uprawy gryki / Teresa Wodzińska

(Rada 2019 nr 1, s. 12-13)

Nasiona gryki nie zawierają glutenu, mają dużo białka i odznaczają się dobrze zbilansowanym składem aminokwasów. Zawierają również skrobię, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy z grupy B, witaminę E, P, kwas foliowy, maleinowy, szczawiowy, cytrynowy, jabłkowy, błonnik oraz mikro- i makroelementy. Gryka jest rośliną o wszechstronnym wykorzystaniu.

Główne zalety gryki to: ochrona przed erozją oraz działanie fitosanitarne, Jest odporna na choroby i szkodniki. Ma wysoką zdolność przyswajania azotu i fosforu z podłoża, a dzięki kwasom organicznym zawartym w korzeniach jest zdolna zamienić trudno dostępne formy azotu i potasu w przyswajalne dla innych roślin. Wytwarza obfitą masę nadziemną, przez co jest ceniona w zmianowaniu jako roślina głusząca chwasty i oczyszczająca pole. Wpływa na ograniczenie chorób podstawy źdźbła. W uprawie na poplon, w mieszance z innymi roślinami, ogranicza przenikanie azotu do wód poziemnych i usuwa jego nadmiar w okresie jesiennym. Ponadto, sprzyja rozwojowi mikroorganizmów i znacznie poprawia strukturę gleby oraz zabezpiecza ją przed szkodliwym wpływem opadów.

Gryka, w połączeniu z innymi roślinami, może być przeznaczona na paszę dla bydła. Produkty uboczne z przerobu kaszy i mąki są wartościowym pokarmem dla trzody chlewnej i ptactwa.

Jest to jedna z lepszych roślin miododajnych. Łuski gryczane są wykorzystywane do wypełniania poduszek i materacy dla alergików, siedzisk, wkładek do butów oraz produkcji opakowań ekologicznych.

Ususzone liście stosuje się w leczeniu żylaków, nadciśnienia tętniczego, krwawienia z nosa i przewodu pokarmowego, a przede wszystkim do wzmocnienia naczyń włosowatych. Proszku z suszonych liści używa się jako zasypki przeciw oparzeniom oraz przyrządzania napoju leczniczego. Świeże liście przykłada się do trudno gojących się ran, na wrzody i czyraki. Odwar z łodyg, liści i kwiatów sprawdza się przy przeziębieniach jako środek przeciwkaszlowy i wykrztuśny. Miód gryczany jest wyjątkowo bogaty w enzymy, żelazo, magnez i inne cenne składniki mineralne. Ponadto wykazuje się silnymi właściwościami bakteriostatycznymi. Stosuje się go w profilaktyce chorób serca i układu krążenia o podłożu miażdżycowym.

Kasza gryczana jest produktem dietetycznym, źródłem węglowodanów złożonych i białka, a także wielu witamin i mikroelementów. Mąkę gryczaną wykorzystuje się do wypieku chleba, produkcji makaronów, płatków, wafli i kleików.

Oprac. Joanna Radziewicz

Lnianka – co to za roślina? / Kacper Dzuetczyk

(Wiadomości Rolnicze 2019 nr 2, s. 16-17)

Lnianka siewna należy do roślin kapustnych. Jej nasiona zawierają 30-40 proc. oleju, który ze względu na swój bogaty skład wyróżnia się korzystnymi właściwościami odżywczymi i zdrowotnymi. Może stanowić cenny dodatek do sałatek, śledzi, ziemniaków i chleba, przy czym powinno się go spożywać na zimno.

Lnianka najlepiej kiełkuje w temperaturze 10-12⁰C. Wschody roślin następują po 8-10 dniach. Należy do grupy roślin długiego dnia. Jej forma ozima jest bardziej wytrzymała na mróz niż rzepak, natomiast forma jara nie jest wrażliwa na wiosenne przymrozki. Nie ma dużych wymagań wodnych, więc może być uprawiana na terenach o mniejszych ilościach opadów. Jedynie w okresie kwitnienia i dojrzewania nasion niedostateczna ilość wilgoci może przyczynić się do zmniejszenia plonów.

Lnianka nie ma również dużych wymagań glebowych. Można ją sadzić na lżejszych gruntach, chociaż najlepiej rośnie na podłożu średnio zwięzłym z dostateczną ilością próchnicy.

Forma ozima jest uprawiana po tych samych przedplonach co rzepak. Powinno się ją wysiewać w drugiej dekadzie września. Roślina ma krótki okres wegetacji i małe potrzeby wodne, wiec może być wykorzystana do przesiewów po przemarzniętym rzepaku. Wymaga nawożenia mineralnego przed siewem.

Lnianka jara powinna być wysiewana w czasie początkowego siewu zbóż jarych, natomiast ozima – około 10-20 września. Plantacje wymagają regularnego odchwaszczania, ponieważ roślina do czasu zakończenia zakrycia międzyrzędzi charakteryzuje się powolnym wzrostem. Jest odporna na choroby i szkodniki. W przypadku porażenia przez bielika krzyżowych czy mączniaka rzekomego należy usunąć resztki pożniwne i chwasty z rodziny krzyżowych. Ze szkodników może być atakowana przez pchełki zimowe oraz chowacza lniankowca.

Zbiór nasion jest przeprowadzany najczęściej około 15 lipca za pomocą kombajnu zbożowego. Wydajność zbioru waha się od 5 do 25 dt/ha

Oprac. Joanna Radziewicz

Rynki rolne

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Krótkie podsumowanie sezonu / Jacek Piszczek

(Poradnik Plantatora Buraka Cukrowego 2018 nr 4, s. 20-23)

Rok 2018 był jednym z trudniejszych w drugiej dekadzie XXI w. Susza i gwałtowne opady w wielu regionach uprawy buraka cukrowego, nie ułatwiały pracy plantatorom.

Na plantacjach buraków zaobserwowano objawy zgorzeli siewek spowodowanej przez Aphanomyces cochlioides.

Rok 2018 to kolejny rok zmagań z szarkiem komośnikiem w rejonach Polski południowo-wschodniej. Według szacunków obszar zaatakowany przez tego owada przekroczył 1000 ha.

Długotrwała susza i wysokie temperatury spowodowały masowe pojawienie się w wielu rejonach kraju przędziorka chmielowca. Szkodnik ten najwięcej szkód wyrządził na Kujawach.

W 2018 r. ponownie dał o sobie znać chwościk. Wysokie temperatury i pojawiające się drobne opady powodowały, że grzyb ten znajdował bardzo dobre warunki do rozwoju. Zaatakował w całej Polsce, szczególnie w rejonach południowo-wschodnich.

Na terenie całego kraju na plantacjach buraka wystąpiły rolnice. Przez cały sezon na liściach można było obserwować mniejsze lub większe wygryzione otwory w blaszkach liściowych.

Pogoda sprzyjała także rozwojowi mątwika buraka.

Poza tym, ponownie pojawiła się guzowatość korzeni, która objawia się tym, że powyżej powierzchni gleby wyrastają z powierzchni bocznych, liczne, drobne  guzki. Dotychczas nie udało się ustalić co jest bezpośrednią przyczyną tego zjawiska. Przypuszczalnie sprawcami są bakterie. Korzenie chorych buraków zawierają bardzo mało cukru. Jak na razie, występowanie tej choroby stwierdzono tylko w Polsce.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Rynek ziemniaka 2018

(Agro Serwis 2018 nr 23-24, s. 47)

W 2018 r. w całej Unii Europejskiej areał uprawy ziemniaków wyniósł 1,74 mln ha i był o ok. 1% mniejszy niż w roku poprzednim. W Polsce powierzchnia uprawy ziemniaków wyniosła w 2018 r. 316 tys. ha i była mniejsza od ubiegłorocznej o ok. 4 proc. Plony szacuje się na 241 dt/ha, wobec 279 dt/ha w roku poprzednim. Zbiory wyniosły ok. 7,65 mln t i były o 1,5 mln ton mniejsze niż w 2017 r.

W 2018 r. sytuacja ekonomiczno-finansowa przemysłu ziemniaczanego była równie dobra jak w latach poprzednich. W sezonie 2017/2018 trwał spadkowy trend spożycia ziemniaków, który zmalał o ok. 1% do 96 kg, w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Nastąpił ok. 3% spadek konsumpcji ziemniaków nieprzetworzonych, który tylko częściowo zrekompensowano większym spożyciem przetworów ziemniaczanych. Przewiduje się, że w sezonie 2018/2019 konsumpcja ziemniaków i przetworów obniży się o ok. 4 kg, do 92 kg/mieszkańca, ale nadal będzie o ok. 50% większa niż w zdecydowanej większości krajów UE.

Ceny w handlu zagranicznym ziemniakami i przetworami przypuszczalnie będą wyższe niż w sezonie 2017/2018. W 2019 r. areał uprawy ziemniaków w Polsce przypuszczalnie wyniesie ok. 300 tys. ha i będzie mniejszy od zeszłorocznego o ok. 5%. przy przeciętnych warunkach pogodowych plony mogą wynieść ok. 295 dt/ha, a zbiory ok. 8,8 mln ton, tj. o ok. 15% więcej niż w roku 2018.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Rynek cukru po roku likwidacji kwotowania / Tadeusz Plichta

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 1, s. 9-10)

W lipcu 2018 roku średnia unijna cena cukru białego osiągnęła rekordowo niski poziom 346 euro za tonę (31 proc. mniej niż w 2017 roku). Obecna cena jest o 58 euro niższa niż próg referencyjny, który jest jedynym obiektywnym poziomem odniesień i służy monitorowaniu kondycji sektora.

Niskie ceny wiązały się z niskim poziomem produkcji. Większość producentów zwiększyła kontraktację buraka cukrowego. Szczególnie widoczne jest to w krajach takich jak: Polska, Wielka Brytania, Niemcy, Francja i Holandia.

Na rynkach światowych ceny cukru również kształtują się na niskim poziomie. Warto też zwrócić uwagę na problem niedostatecznej ochrony celnej rynku wspólnotowego. Co prawda stawki celne na import cukru do UE pozostały bez zmian, ale w przepisach pozostawiono szereg możliwości przywozu tego surowca na teren Europy chociażby za pośrednictwem obniżonych ceł importowych.

Zasiewy w sezonie 2018/2019, w wielu krajach unijnych, były opóźnione z powodu złych warunków atmosferycznych, co wpłynęło na wielkość plonów i zawartość cukru w burakach. Prognozuje się, że produkcja będzie o 10 proc niższa niż w ubiegłym sezonie.

W Polsce udział powierzchni zasiewów burków cukrowych w strukturze zasiewów wynosi około 2 proc. Opłacalność produkcji jest uzależniona od potencjału produkcyjnego cukrowni, a w dalszej konsekwencji od możliwości sprzedaży cukru. Dlatego konieczne są wszelkie działania zmierzające do zwiększenia mocy przerobowych tych przedsiębiorstw.

Obecny niski poziom cen cukru jest spowodowany dużą nadwyżką produkcji nad zapotrzebowaniem. W Polsce produkcja cukru w ostatniej kampanii przekroczyła 2,3 mln ton, przy spożyciu krajowym na poziomie 1,7 mln ton. W Europie kształtowała się na poziomie 21 mln ton, przy średnim spożyciu 17 mln ton.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rolniczy świat

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Rolniczy świat. Czy wiesz że?

(Top Agrar Polska 2018 nr 11, s. 18; nr 12, s. 20)

• Jeden rolnik produkuje żywność dla trzydziestu Polaków.
• W 2017 r. Polak przeznaczył 7 euro na produkty ekologiczne podczas gdy średnia europejska wynosiła 44 euro.
• 81,4 sztuk wynosiła obsada trzody chlewnej na 100 ha użytków rolnych w Polsce w grudniu 2017 r. Najwyższą obsadę świń odnotowano w województwie wielkopolskim – 240,8 sztuk.
• W 2017 r. powierzchnia zasiewów rzepaku wynosiła 914,3 tys. ha. Największą powierzchnię odnotowano w województwie dolnośląskim – 121,5 tys. ha, a najmniejszą w woj. świętokrzyskim 0 7,5 tys. ha.
• W 2017 r. wytworzono w Polsce 44 tony sera owczego podczas gdy w Unii wyprodukowano 329 621 ton.
• Polska w 2017 r. zajęła w Unii Europejskiej:
• miejsce w produkcji zbóż – 31,9 mln t,
• miejsce w pogłowiu trzody chlewnej - 11,9 mln szt.,
• miejsce w pogłowiu bydła – 6 mln szt.
• Średnia cena hektara ziemi rolnej w II kwartale 2018 r. w Polsce wynosiła 43 097 zł. Najwyższą cenę odnotowano w woj. wielkopolskim – 59,9 tys. zł, a najniższą w woj. podkarpackim – 24,3 tys. zł.
• W 2017 r. sprzedano w Polsce 10 468 tys. ton paszy przemysłowych.
• 3300 kg oleju palmowego powstaje średnio z jednego hektara uprawy, w przypadku oleju rzepakowego jest to 700 kg/ha, a oleju sojowego tylko 400 kg/ha.
• 13 305 mln litrów mleka wyprodukowali polscy mleczarze w 2017 r., a przeciętna wydajność mleka od jednej krowy wyniosła 5687 l. Spożycie mleka na 1 mieszkańca to 223 litry.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Lista Zalecanych Odmian -  groch siewny / Marek Kalinowski

(Tygodnik Poradnik Rolniczy 2019 nr 4, s. 20-21)

Obecnie, w Krajowym Rejestrze wpisane są 23 odmiany grochu siewnego. Wśród polecanych wymienia się:

Batuta – odmiana ogólnoużytkowa, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na konsumpcję i na paszę. Termin kwitnienia i dojrzewania średni do dość późnego, okres kwitnienia średni. Mało podatna na choroby. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Nasiona średniej wielkości o zawartości białka nieco mniejszej od średniej. Odpowiednia do uprawy na glebach pszennych. Optymalna obsada 110 szt./m².

Mecenas - odmiana ogólnoużytkowa, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na konsumpcję i na paszę. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Odporność na choroby duża, skłonność do wylegania w czasie kwitnienia średnia do małej, przed zbiorem – średnia do dużej. Dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada 110 szt./m².

Tarchalska - odmiana ogólnoużytkowa, przeznaczona do uprawy na suche nasiona, do wykorzystania na cele kulinarne i na paszę. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Wyleganie w początku kwitnienia nie występuje, a w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plonowanie w odniesieniu do  nasion i białka ogólnego bardzo duże do dużego. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada 110 szt./m².

Hubal – odmiana pastewna z przeznaczeniem na nasiona suche i paszowe. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Wyleganie przed zbiorem średnie. Łan dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Bardzo plenna, zarówno w plonie nasion, jak i białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego. Optymalna obsada 100 szt./m².

Oprac. Joanna Radziewicz

Melioracja łąk i pastwisk / Malwina Kłosiak

(Lubuskie Aktualności Rolnicze 2019 nr 2, s. 14-15)

Prawidłowa melioracja wodna na użytkach zielonych wpływa na intensyfikację jakości oraz produkcyjności siedliska. Corocznie zmniejsza się powierzchnia zmeliorowana o około 2%. Użytki zielone mają znaczenie nie tylko gospodarcze, ale też ekologiczne, hydrologiczne, biocenotyczne. W rolnictwie stanowią podstawową bazę przeżuwaczy. Uzyskanie wartościowych pasz jest możliwe m.in. poprzez utrzymanie odpowiedniego uwilgotnienia gleby, co można regulować poprzez sprawnie działające urządzenia melioracyjne, do których zalicza się:

• regulacje rzek i potoków oraz kanały odwadniające i nawadniające o szerokości regulacyjnej dna powyżej 1,5 m w ich dolnym biegu, jak też rurociągi o średnicy powyżej 1 m
• zbiorniki wodne do celów rolniczych
• obwałowanie urządzeń wymienionych powyżej
• budowle regulacyjne, piętrzące i komunikacyjne na urządzeniach wymienionych powyżej
• stałe stacje pomp

Zapotrzebowanie użytków zielonych waha się na poziomie około 600-700 mm rocznie. Należy zapewnić im nie tylko system odwadniający, ale też nawadniający. Współczesna melioracja zapewnia wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój środowiska. Pastwiska i łąki na terenach zmeliorowanych mają stabilne warunki wilgotnościowe.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Obowiązkowe plany nawożenia azotem od 1 stycznia 2019 r. / Halina Iwaniuch

(Lubuskie Aktualności Rolnicze 2018/2019 nr 12/1, s. 9-10)

Program azotanowy to program działań, który ma na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu. Nakłada on na większą część gospodarstw obowiązek sporządzania planu nawożenia azotem i ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem tym pierwiastkiem. Plan nawożenia, to jeden z wymogów programu azotanowego, który zaczął obowiązywać 1 stycznia 2019 r.

Z wymogu posiadania planu nawożenia zwolnione są małe gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych mniejszej niż 10 ha. W przypadku takich gospodarstw wymagane jest przede wszystkim przestrzeganie terminów oraz warunków składowania nawozów naturalnych.

W pozostałych gospodarstwach, w zależności od wielkości i intensywności produkcji, wymagane jest sporządzenie takiego planu. Gospodarstwa bardzo duże powinny posiadać plan nawożenia azotem opracowany zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb, uwzględniających stosowane odpady i nawozy. Gospodarstwa duże posiadające grunty rolne powyżej 100 ha użytków rolnych, lub uprawiające uprawy intensywne wymagające wysokiego nawożenia azotem opracowują plan  z uwzględnieniem sposobu obliczenia dawki nawozów azotowych mineralnych – uproszczonego bilansu azotu. Gospodarstwa średnie posiadające powierzchnię użytków rolnych większą lub równą 10 ha powinny posiadać plan nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu. Dodatkowo wymagana jest ewidencja zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Ogórki gruntowe w Polsce / Tomasz Smoleński

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Ogórki gruntowe w Polsce / Tomasz Smoleński

(Warzywa 2019 nr 1, s. 18-20)

W latach 2014-2018 ogórki gruntowe stanowiły 3,9-5,4 proc.  wszystkich warzyw uprawianych w gruncie. Na dobrze prowadzonych plantacjach plony wynoszą 20-30 t/ha, ale przy niekorzystnej pogodzie mogą spaść nawet do 10 t/ha. Największe plantacje ogórków gruntowych są zlokalizowane wokół dużych aglomeracji miejskich oraz zakładów przetwórczych w województwach: mazowieckim, łódzkim i lubelskim.

Ze względu na suszę, sezon 2018 był szczególnie trudny dla uprawy warzyw gruntowych, w tym ogórków. Mniejsza podaż wpłynęła na wzrost cen skupu, szczególnie tych przeznaczonych do konserwowania (średnio 2,30 zł/kg). Ceny ogórków z przeznaczeniem na rynek świeży kształtowały się na poziomie 2,20 zł/kg, natomiast w przypadku ogórków do kwaszenia cena była najniższa i wyniosła 1,50 zł/kg.

Średnie ceny na krajowych rynkach hurtowych w 2018 roku wyniosły 2,46 zł/kg i były o 2 proc. wyższe niż w roku poprzednim.

Eksport świeżych ogórków gruntowych nie przekracza 10 tys. ton rocznie. W 2017 roku największym odbiorcą polskiego surowca były Czechy, Niemcy i Słowacja. W przypadku ogórków konserwowych w latach 2014-2017 na rynki zagraniczne Polska dostarczyła od 23,6 do 28,7 tys. ton na ogólną wartość 19,7-22,9 mln euro. Import tych produktów kształtował się na poziomie 6,8-9,7 tys. ton o wartości 6,2-9,0 mln euro. Według danych GUS średnie roczne spożycie świeżych ogórków na jednego mieszkańca w 2017 roku wyniosło 6,10 kg.

Produkcja ogórków jest uważana za jedną z najbardziej pracochłonnych, a co za tym idzie najbardziej narażonych na niedostatek siły roboczej. Udział siły roboczej w produkcji ogórków gruntowych stanowi około 35-40 proc. kosztów bezpośrednich. Zdaniem specjalistów z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach nie można oczekiwać większego popytu na te warzywa. Szansą na zwiększenie plonów jest nawadnianie plantacji, uprawa nowych gatunków oraz zwiększenie mechanizacji zbioru. Stosowanie czarnej folii i nawadnianie kroplowe wpływa na prawie dwukrotne zwiększenie kosztów produkcji w porównaniu z uprawą tradycyjną i gwarantuje stałe plony, nawet w latach o niekorzystnych warunkach pogodowych. Wpływ na obniżenie kosztów ma montaż deszczowni.

Dominujący w naszym kraju jest model kilkudziesięciohektarowego gospodarstwa nastawionego na uprawę ogórków, głównie z przeznaczeniem do przetwórstwa, chociaż od kilku lat obserwuje się większe zainteresowanie producentów uprawą tych warzyw, na rynek świeży, w gruncie z zastosowaniem niskich osłon lub tylko z „przykrywaniem” na zbiór przyspieszony lub opóźniony. Ceny za ten surowiec są znacznie wyższe. Produkcja świeżych ogórków gruntowych jest nastawiona przede wszystkim na rynek krajowy. Przetworzone są też kierowane na rynki zagraniczne – do Niemiec, Holandii i Wielkiej Brytanii.

Oprac. Joanna Radziewicz