Ocet jabłkowy

Szczegóły

Kategoria: Natura i my

Zalety lecznicze octu jabłkowego znano już w starożytności. O jego dobroczynnym wpływie na ludzki organizm pisał w swoich dziełach Hipokrates. Ocet jabłkowy wykazuje działanie przeciwbakteryjne, obniża poziom glukozy we krwi, wpływa korzystnie na układ krążenia i może wspomagać proces odchudzania.

Ocet jabłkowy dawniej

Już na 5 tys. lat przed narodzeniem Chrystusa Babilończycy wykorzystywali lecznicze działanie octu jabłkowego, jak również jego właściwości konserwujące. Jeszcze wcześniej Asyryjczycy stosowali go na ból ucha. Ojciec medycyny, Hipokrates w swoich zapiskach chwalił chłodzące działanie octu i często zalecał go w połączeniu z miodem na kaszel i przeziębienie. Znana ze swej urody królowa Kleopatra dodawała ocet do kąpieli, a także serwowała go swoim gościom pod koniec uczt, na poprawę trawienia. Rzymscy legioniści pili wodę z octem by ugasić pragnienie i "zdezynfekować" organizm.

W okresie średniowiecza ocet jabłkowy był bardzo często wykorzystywany do łagodzenia dolegliwości trawiennych, po obfitych i ciężkich posiłkach oraz jako środek konserwujący żywność. Ponadto jego kwaśny aromat służył do cucenia omdlałych dam. We Francji stosowano go przy zwalczaniu zarazy i opatrywaniu rannych żołnierzy. Również Hildegarda z Bingen znała lecznicze działanie octu jabłkowego i zalecała go przede wszystkim z uwagi na pozytywne oddziaływanie na system trawienny. Jednocześnie radziła, by dawka dodawana do potraw była niewyczuwalna w smaku.

Jak powstaje ocet jabłkowy    

Ocet jabłkowy jest wodnym roztworem kwasu octowego powstającym przez proces fermentacji w obecności bakterii octowych. Ma żółto-brązową barwę i jest lekko mętny. Wyróżnia go charakterystyczny kwaśny octowy smak i zapach jabłek. Ocet w formie czystej lub w wysokim stężeniu jest silnie żrący i stosuje się go wyłącznie do czyszczenia lub do usuwania nalotów wapiennych. Do produkcji wysokiej jakości octu wykorzystuje się zdrowe, dojrzałe jabłka, najlepiej odmian słodko-winnych. Sam proces może przebiegać w różny sposób. Przy tzw. technologii orleańskiej leżące, dębowe beczki o pojemności 200-300 ml napełnia się mniej więcej do połowy moszczem jabłkowym i zaprawa porcją octu, który pełni rolę nosiciela bakterii. Konieczne do fermentacji powietrze napływa z otworów, wywierconych w górnych częściach beczek. Technologię tę stosowano już w XIV wieku we francuskim mieście Orlean. Inną, bardziej nowoczesną metodą jest tzw. fermentacja wgłębna, opracowana w latach 50. XX wieku. Odbywa się ona w pojemnikach ze stali szlachetnej (octwonikach). Mimo, że proces przebiega szybko, w celu osiągnięcia pełnego bukietu płyn musi leżakować co najmniej przez rok.

Piana powstająca na powierzchni moszczu jabłkowego podczas procesu fermentacji (ocet zarodowy) wykazuje bardzo silne działanie, wielokrotnie silniejsze od samego octu. Można nim skutecznie leczyć zaraźliwe wypryski, bóle stawowe i dolegliwości grzybiczne. 

Właściwości lecznicze

Ocet jabłkowy zawiera około 20 ważnych mikroelementów, jak wapń, potas, fosfor, miedź, żelazo, magnez, siarka krzem, bor i fluor. Znajdują się w nim enzymy, aminokwasy, pektyny, związki polifenolowe (kwas galusowy, katechiny, epikatechiny, kwasy: chlorogenowy, kawowy i kumarowy w łącznej ilości 400 – 1000 mg/l) oraz niewielkie ilości witamin i składników mineralnych: witamina B1, witamina B2, witamina B3, witamina B5, witamina B6, biotyna, kwas foliowy i witamina C. Dobry ocet jabłkowy powinien zawierać tzw. "matkę octu", czyli substancję złożoną z celulozy i bakterii kwasu octowego, która odpowiada za jego mętność.

Główny składnik octu jabłkowego, kwas octowy działa antybakteryjne i antyseptyczne. Dawniej surowiec ten wykorzystywano do czyszczenia i odkażania powierzchni, leczenia grzybicy paznokci, brodawek, infekcji ucha oraz wszawicy. Doskonale sprawdza się jako naturalny konserwant do żywności. Płukanie warzyw i owoców w 4-procentowym roztworze kwasu octowego chroni je przed działaniem drobnoustrojów chorobotwórczych.

Ocet jabłkowy wpływa pozytywnie na układ trawienny oraz wspomaga proces walki z otyłością. Pomaga pozbyć się zalegających złogów z organizmu, poprawia trawienie, hamuje apetyt i wspiera spalanie tłuszczu. Uznaje się go za jeden z najlepszych środków odtruwających organizm z metali ciężkich, toksyn i szkodliwych substancji przemiany materii. Reguluje pracę jelit, usuwa zaparcia, biegunkę i dokuczliwe wzdęcia. Ma dobroczynny wpływ na trzustkę i wątrobę.

Badania naukowe wykazały, że spożywanie octu jabłkowego obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów. Obecny w nim kwas chlorogenowy hamuje utlenianie cholesterolu LDL, co zmniejsza ryzyko miażdżycy. Z uwagi na obfitość łatwo przyswajalnego potasu okazuje się pomocny dla osób cierpiących na zaburzenia rytmu serca.

Ocet jabłkowy zmniejsza stężenie glukozy we krwi i zwiększa wrażliwość komórek na insulinę. Kwas octowy spowalnia wchłanianie cukru z pożywienia do krwi i rozkład skrobi do cukrów prostych, zmniejsza glikemię poposiłkową i zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, a przyjmowany przed snem obniża poziom glukozy na czczo. Dlatego ocet jabłkowy jest polecany w diecie osób ze stanem przedcukrzycowym, cukrzycą, insulinoopornością i z różnego rodzaju zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Ocet jabłkowy pobudzając wydalanie moczu, likwiduje złogi wody oraz obrzęki nóg spowodowane nieprawidłową pracą nerek. może być stosowany jako  kompres na żylaki, kontuzje, stłuczenia czy ukąszenia owadów (usuwa ból i obrzęk). Działa antyseptycznie, dlatego może być stosowany do płukania jamy ustnej w celach higienicznych, jak i przy pleśniawkach. Ponadto zapobiega stanom zapalnym dziąseł, próchnicy, wzmacnia szkliwo zębów. Zewnętrznie może być wykorzystywany do przemywania powierzchownych oparzeń, łagodzenia stanów zapalnych skóry i przy trądziku. 

Dla urody

Ocet jabłkowy bardzo korzystnie wpływa na urodę. Pobudza czynności skóry, poprawia jej ukrwienie i ma bardzo korzystne pH 5,5. Przyjmowany wewnętrznie wspiera nie tylko przemianę materii i procesy trawienne, ale zaopatruje organizm w cenne witaminy i minerały, jak potas. Stosowany zewnętrznie poprawia kondycję skóry, dzięki czemu staje się ona bardziej napięta i jędrna. Za sprawą swoich właściwości dezynfekujących i odtłuszczających doskonale nadaje się do pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej. Można go stosować zarówno do przemywania twarzy, jak i do różnego rodzaju zabiegów oczyszczających, jak peeling czy parowa kąpiel twarzy oraz maseczek pielęgnacyjnych. Ocet jabłkowy wpływa również na poprawę kondycji włosów, działa przeciwłupieżowo. Pomaga w pielęgnacji dłoni, stóp i paznokci.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Braak, Heike van.: Ocet jabłkowy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ABA,   2014.
2. Nowak, Z.T.: Dobroczynny ocet jabłkowy. Natura i Zdrowie. Dodatek do Przyrody Polskiej 2018 nr 9, s. 7.
3. Żyłowska, A.: Ocet jabłkowy: właściwości lecznicze. Dokument dostępny w Word Wide Web: poradnikzdrowie.pl