Uprawa i nawożenie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Gleba rozebrana na czynniki

(Rada – Rolnictwo, Aktualności, Doradztwo, Analizy 2019 nr 7/8, s. 12)

Gleba to dla roślin zasób składników pokarmowych, których często brakuje. Wskaźnikami, które mają wpływ na jej urodzajność to: odczyn oraz zasobność w przyswajalne dla roślin formy fosforu, potasu i magnezu. Rośliny do prawidłowego rozwoju potrzebują dostępu do wszystkich niezbędnych składników. Aby określić ich ilości, trzeba wykonać analizę chemiczną gleby.

Główne przyczyny niedoboru składników pokarmowych w glebie to m.in. zbyt mała jej zasobność w dany składnik, intensywna produkcja prowadząca do wyczerpania tych składników, zbyt małe nawożenie mineralne, jednostronna produkcja roślinna.

Do analizy chemicznej gleby należy pobrać jej próbkę, przy czym należy przestrzegać pewnych zasad:

• próbki gleby należy pobrać z głębokości do 25-30 cm (z całej warstwy ornej)
• aby uzyskać jedną próbkę średnią do analizy, należy pobrać próbki częściowe (ok. 20) z całej powierzchni pola, następnie dokładnie wymieszać i pobrać ok. 0,5 kg do analizy
• jedna próbka średnia może reprezentować powierzchnię pola do 2 ha
• termin pobierania próbek glebowych powinien przypadać na okres największego wyczerpania gleby ze składników pokarmowych (np. po żniwach)
• na użytkach zielonych należy odrzucić wierzchnią warstwę darni i pobrać próbki z głębokości 5-25 cm.

Przygotowaną próbkę gleby (najlepiej wcześniej podsuszonej) wraz z wypełnioną Kartą informacyjną należy dostarczyć do laboratorium Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. Badanie gleby na zawartość podstawowych składników pokarmowych określi: kategoria agronomiczna gleby, odczyn gleby, konieczność wapnowania, zawartość fosforu, potasu i magnezu.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Śliwy – odmianowe top 10 / Agnieszka Głowacka , Elżbieta Rozpara

(Sad nowoczesny 2019 nr 7, s. 18-25)

Według danych GUS w 2018 r. wyprodukowano ok. 120 tys. ton śliwek. Trafiają one zarówno na rynek owoców świeżych, jak i do przetwórstwa.

Śliwa domowa to gatunek dobrze dostosowany do warunków klimatyczno-glebowych Polski, choć problemem w jej uprawie bywają nagłe spadki temperatury zimą lub późnowiosenne przymrozki, które niszczą jej kwiaty lub zawiązki owocowe, znacząco obniżając plony. Największym jednak problemem utrudniającym uprawę śliw jest groźna choroba wirusowa, zwana ospowatością śliwy szarką. Poniżej 10 odmian z grupy śliw tolerancyjnych wobec wirusa szarki, które warto jeszcze wybierać do uprawy. Odmiany te charakteryzują: dobra jakość owoców i plenność. Śliwy te również nieźle radzą sobie z szarką. Są to:

Katinka - odmiana niemiecka, wytrzymała na mróz, o owocach tolerancyjnych na szarkę.

Kalipso - odmiana otrzymana w ISiK w Skierniewicach. Jej drzewa rosną średnio silnie, wcześnie wchodzą w okres owocowania, plonują regularnie i obficie.

Silvia - odmiana otrzymana w Rumunii. Jej drzewa rosną silnie i tworzą wyniosłe korony. Kwitną średnio wcześnie, dobrze plonują.

Cacanska Lepotica - odmiana wyhodowana w Serbii. Jest wartościową odmianą deserową

Toptaste – odmiana otrzymana w Niemczech. Jest tolerancyjna na szarkę i mało podatna na choroby grzybowe śliw.

Tophit - odmiana wyróżniająca się wyjątkowo późną porą dojrzewania owoców, wysoką ich jakością oraz atrakcyjnym wyglądem. Otrzymano ją w Niemczech.

Vision - odmiana kanadyjska, Kwitną późno, w owocowanie wchodzą wcześnie. Są wytrzymałe na mróz. Owoce osiągają dojrzałość zbiorczą zwykle w końcu września.

President – odmiana wyhodowana w Anglii. Drzewa plonują dobrze i niezawodnie w warunkach klimatycznych naszego kraju.

Presenta – odmiana otrzymana w Niemczech. Jest wytrzymała na mróz, mało podatna na choroby bakteryjne i grzybowe, o owocach tolerancyjnych na szarkę.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Odmiany gruszy i ich mutanty / Dorota Kruczyńska

(Sad 2019 nr 7, s. 22-25)

Grusza to ważny gatunek sadowniczy strefy umiarkowanej. W światowej produkcji owoców plasuje się na drugim miejscu, zaraz po jabłkach. Liderem w ich produkcji są Chiny. Większość gruszek pochodzi z odmian orientalnych, a odmiany gruszy europejskiej stanowią niewielki odsetek. W produkcji gruszek odmian europejskich największe znaczenie mają Włochy, USA, Hiszpania, Niemcy i Argentyna, a także Francja, Holandia, Belgia i Portugalia.

Jeśli chodzi o Polskę, to uprawa gruszy nie jest naszą mocną stroną. Gatunek ten jest traktowany jako małoobszarowy. Zdaniem sadowników jest trudny w uprawie, mniej wytrzymały na mróz niż jabłonie. Wczesne kwitnienie przypada często na okres z przymrozkami. W niektórych latach straty w plonie są bardzo duże.  Jednak w ostatnim czasie zaobserwowano wzrost zainteresowania tym gatunkiem.

Ważnym elementem w uprawie gruszy jest dobór odmian, który po części związany jest z rejonem uprawy. W produkcji światowej znaczenie ma kilka z nich: Bonkreta Williamsa, Konferencja, Bera Boska, Triumf Packhama, Komisówka, Lukasówka, Anjou, Abbe Fetel, Rocha, Blanqui/la, Santa Maria i Faworytka.

Grusze, tak jak jabłonie, podlegają mutowaniu. U wielu odmian pojawiają się liczne formy, odbiegające przede wszystkim wyglądem owoców. Są jednak również takie, u których trudno znaleźć mutanty. Należą do nich m.in.: Konferencja, Lukasówka czy Triumf Packhama.

Powszechność uprawy odmiany 'Bonkreta Williamsa' spowodowała, że pod wpływem naturalnych czynników mutagennych zaczęły pojawiać się mutanty, wśród których pojawiły się formy o owocach intensywnie ordzawionych oraz takie o czerwonej skórce. Jednym z pierwszych mutantów był 'Russet Bartlett', następne to 'Biehn', 'Bilou Red Bartlett', 'Bon Rouge', 'Eller', 'Homored', 'Johnson', 'Max Red Bartlett', 'Red Princess', 'Rosired Bartlett', 'Rubia', 'Sensation', 'Sophia's Pride', 'Sparttlet', 'Stark Jumbo', 'Stewart Bartlett', 'Striped Bose', 'Golden Russet Bose', ‘Wenatchi Gold Bose' i 'Tihbon'.

W Polsce najbardziej znany jest 'Williams Czerwony', który swego czasu był polecany do uprawy. Jednak większa wrażliwość drzew na mróz spowodowała, że zniknął z nasadzeń towarowych. Na świecie wprowadza się czerwone mutanty odmiany 'Bonkreta Williamsa', aby urozmaicić rynek gruszek. Konsumenci chętnie kupują ulepszone wersje znanych odmian o określonych i akceptowanych walorach smakowych.

Oprac. Aleksandra Szymańska 

Dokarmianie dolistne drzew owocowych / Marcin Oleszczak

(Sad 2019 nr 6, s. 63-67)

Dokarmianie dolistne już na stałe wpisało się w praktykę sadowniczą. Zgodnie ze statystykami producenci owoców wykonują średnio około
4 zabiegów nawozami dolistnych, używając często więcej niż jednego nawozu w zabiegu. Praktyka ta jest obecnie koniecznością, dzięki której można osiągnąć wysokie plony o pożądanej przez konsumentów jakości. Czynniki wskazujące na konieczność lub potrzebę stosowania dolistnego składników pokarmowych to:

• Ograniczona aktywność systemu korzeniowego drzew: ograniczenia wynikające
  z właściwości podkładek - nie wszystkie podkładki pobierają z taką samą intensywnością poszczególne składniki pokarmowe;  niedobór wody w glebie - susza; nadmiar wody w glebie - zalanie, brak tlenu; przemarznięcie lub nadmarznięcie systemu korzeniowego i in.
• Brak poszczególnych składników pokarmowych w glebie lub występowanie ich
  w formach trudno dostępnych.
• Antagonizm pomiędzy jonami: zjawisko to polega na ograniczaniu pobierania jednego składnika przez inny.
• Ograniczone możliwości przemieszczania składnika w roślinie: z tym zjawiskiem mamy do czynienia w przypadku uszkodzenia tkanek pni, konarów i pędów.
• Potrzeba wzmocnienia pąków kwiatowych i poprawa kondycji drzew po zbiorze owoców.
• Pojawienie się objawów niedoboru danego składnika.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Szkodniki roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Spodoptera frugiperda (Smith) - nowe zagrożenie nie tylko dla kukurydzy

(Doradca 2019 nr 7/8 s. 12)  

Każdego roku państwa członkowskie Unii Europejskiej zgłaszają do Komisji Europejskiej około 2000 przypadków wykrycia organizmów szkodliwych dla roślin w towarach importowanych spoza Unii. Dodatkowo każdego roku identyfikowanych jest na terytorium państw członkowskich Unii ponad 100 nowych agrofagów, które jak dotąd nie były znane z występowania na danym obszarze. Jednym z takich gatunków jest Spodopterafrugiperda (Smith), motyl z rodziny Sówkowate, występujący w strefie klimatu ciepłego w Ameryce Północnej,  Środkowej i Południowej oraz w Afryce. W Europie gatunek ten był notowany w 2000 r. w Niemczech na kukurydzy cukrowej.

Smith jest polifagiem, poraża wiele gatunków uprawnych i dziko rosnących roślin zielnych z różnych rodzin botanicznych. Szczególnie zagrożenie stanowi dla gatunków z rodziny wiechlinowatych, kapustowatych, dyniowatych i psiankowatych, wliczając w to kukurydzę, sorgo, pomidory, paprykę, oberżynę, soję i bawełnę oraz rośliny ozdobne.

Szkodliwym stadium są gąsienice. W wyniku ich żerowania powstają uszkodzenia zarówno organów wegetatywnych jak i generatywnych. Na kukurydzy gąsienice zjadają liście. Na roślinach psiankowatych uszkadzają pąki i stożki wzrostu oraz wgryzają się do owoców. Na kapuście wygryzają otwory w liściach tworzących główkę.

Młoda gąsienica jest zielona z ciemniejszymi liniami i plamami, dorasta do 35-40 mm długości. Wraz z rozwojem zabarwienie ciała zmienia się, od zielonego do brązowego, a nawet prawie czarnego. Na ciele znajdują się czarne linie.

Rozpoznanie tego szkodnika nie jest łatwe, ze względu na ich podobieństwo do gąsienic i osobników innych gatunków z rodzaju Spodoptera.

Szkodniki te są przenoszone wraz z dostawami świeżych owoców, warzyw i ozdobnych roślin. Za źródło stwarzające szczególne zagrożenie przedostanie się szkodnika do krajów UE uważa się owoce papryki, psianki podłużnej, bakłażana afrykańskiego, przepękli ogórkowatej oraz rośliny pochodzące z Afryki i Ameryki.

W Polsce Spodoptera frugiperda (Smith), podlega obowiązkowemu zwalczaniu. Wszystkie przypadki podejrzenia jego wystąpienia należy zgłaszać do Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin.

Oprac. Aleksandra Szymańska 

Owady minujące / Magdalena Hampel

(Działkowiec 2019 nr 8, s. 58-59)

Owady minujące żerują wewnątrz liści, uszkadzając skórki. Mogą przyczynić się do obniżenia wartości dekoracyjnej roślin lub owoców jabłek, w przypadku żerowania owocnicy jabłkowej. Jednak większość gatunków nie stanowi zagrożenia dla roślin, ze względu na krótki okres ich aktywności.

Do najczęściej spotykanych owadów minujących należą:

• toczyk gruszowiaczek
• pasynek jabłonik
• wystrój wężowiaczek
• pochwik plamaczek
• owocnica jabłkowa
• motyl z rodziny kibitnikowatych (Phyllonorycter leucographella)
• miniarki

Błonkówki z rodziny męczelkowatych takie jak: męczelka syberyjska lub wiechońka miniaturowa są wykorzystywane do zwalczania miniarek w uprawach pod osłonami. Podczas prac pielęgnacyjnych powinno się usuwać liście wraz z poczwarkami owadów oraz systematycznie grabić opadłe liście i zawiązki owoców. Zabiegi te wpłyną na ograniczenie liczebności szkodników roślin.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rynki rolne

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Rynek żywności w 2019 roku / Tadeusz Plichta

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 7/8 s. 16-17)

W 2019 roku spodziewany jest wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych. Analitycy sugerują, że inflacja w Polsce może wynieść 2,8 proc. w ujęciu rocznym, wobec 2,0 proc. w 2018 roku. Wzrostowi inflacji sprzyjać będzie stosunkowo wysokie tempo wzrostu gospodarczego podtrzymywane przez konsumpcję. Według szacunków NBP w 2019 roku średnie ceny roczne zwiększą się o 7,2 proc., co jest związane ze wzrostem cen paliw, kosztami wynikającymi z konieczności dostosowania infrastruktury energetycznej do wymogów UE  oraz wydatkami poniesionymi w związku z droższymi uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla.

W 2019 roku w Polsce spodziewany jest wzrost produkcji i podaży mleka, owoców, przetworów owocowych i warzyw, przy zbliżonej do ubiegłorocznej podaży tłuszczów roślinnych. Jednocześnie przewiduje się spadek produkcji i podaży mięsa, masła i innych tłuszczy zwierzęcych, produktów zbożowych, cukru i ziemniaków.

W związku ze spadkiem krajowych zasobów zbóż, wzrostem cen ziarna z importu, wzrostem cen paliw i energii ceny produktów zbożowych ulegną zwiększeniu. W pierwszej połowie roku było to najbardziej widoczne w przypadku chleba i innych wyrobów piekarskich. W dalszej perspektywie dotyczyć to może również makaronów.

Spadek produkcji podstawowych warzyw gruntowych jaki miał miejsce w 2018 roku skutkował silnym wzrostem cen detalicznych tych produktów. W 2019 roku spodziewany jest wzrost rocznej dynamiki cen warzyw wskutek obniżenia podaży tych produktów oraz  cen paliw, gazu, prądu.

Z powodu słabych zbiorów ziemniaków w 2018 roku, na początku b.r. ceny były wyższe niż w analogicznym okresie poprzedniego roku.

W pierwszym półroczu 2019 roku widoczny był spadek cen mięsa wieprzowego. Spodziewany wzrost eksportu wołowiny, w warunkach zmniejszenia krajowej produkcji będą stymulowały wzrost cen tego surowca. Przewidywany jest natomiast spadek cen mięsa drobiowego.

Wzrost krajowej produkcji i podaży mleka będzie sprzyjał obniżaniu się rocznej dynamiki cen detalicznych artykułów mleczarskich.

Ceny cukru będą niższe niż w poprzednim sezonie. Sytuacji tej będzie sprzyjać duża, przewyższająca zapotrzebowanie na ten surowiec podaż.

W wyniku przewidywanego znaczącego spadku eksportu jaj, w pierwszym półroczu 2019 roku w Polsce utrzymywać się będzie nadpodaż, co prowadzić będzie do dalszego spadu cen detalicznych.

Szacuje się, że w 2019 roku łączne ceny żywności i wyrobów alkoholowych będą wyższe o 3,0-3,5 proc. niż w grudniu 2018 roku oraz o 4,5-5,0 proc. niż w czerwcu ubiegłego roku. Według NBP ceny żywności wzrosną o 3,3 proc., w porównaniu z 2018 rokiem.

Oprac. Joanna Radziewicz

Handel zagraniczny suszonymi warzywami w Polsce / Anna Bugała

(Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2019 nr 7, s.9-12)

W Polsce susze warzywne są produkowane przede wszystkim z marchwi, cebuli, pomidorów, buraków, selera, pietruszki i pasternaku. Do suszenia przeznacza się także kukurydzę cukrową, paprykę, pory, czosnek, chrzan, koper, kalafiory, brokuły, kapustę, cukinię i szpinak.

Susz warzywny występuje w postaci całych warzyw, jak również w formie kostek, płatków, grysu, granulatu, proszku, łodyg i nasion. Jego produkcja w 2018 roku wyniosła 26 tys. ton  i była o 10 proc. mniejsza od notowanej średnio w latach 2015-2017, ale większa o 4 proc. niż w latach 2012-2014. Wśród surowców dominowała suszona marchew oraz mieszanki warzywne. Mniejszą popularnością cieszyły się cebula, pomidory i inne warzywa pojedyncze.

W 2017 roku światowym liderem w eksporcie suszonych warzyw (bez suszy grzybowych) były Chiny (45 proc. udziału), a następnie Stany Zjednoczone (9 proc.), Niemcy (7 proc.) i Indie (6 proc.). Polska z udziałem 3 proc. zajmowała 7 miejsce (w UE 3 miejsce po Niemczech i Holandii). Do największych importerów należą: Japonia, USA, Niemcy i Holandia.

W 2018 roku saldo polskiego handlu zagranicznego suszonymi warzywami (bez grzybów i ziemniaków wyniosło 26,1 mln EUR i było większe niż w poprzednich okresach.

Wartość eksportu krajowego w ubiegłym roku osiągnęła poziom 61,3 mln EUR, co stanowiło 11 proc. łącznego eksportu przetworzonych warzyw. Największe znaczenie miały mieszanki warzywne i pozostałe warzywa pojedyncze (57 proc. wartości sprzedaży).

W 2018 roku największym polskim odbiorcą suszu warzywnego były kraje UE (83 proc. wartości). Eksport na rynek niemiecki przekroczył 40 proc. Drugie miejsce zajmowała Chorwacja (12 proc.), a trzecie USA (10 proc.). Kraje te były zainteresowane kupnem przede wszystkim suszonej marchwi i mieszanek warzywnych.

Wartość importu suszonych warzyw w 2018 roku wyniosła 35,2 mln EUR, co stanowiło 12 proc. wartości przywozu przetworów warzywnych. Wolumen importu osiągnął poziom 14,4 tys. ton. W strukturze wartościowej dominowały mieszanki warzywne i pozostałe warzywa pojedyncze (56 proc). Mieszanki były sprowadzane głównie z Chin, Niemiec i Egiptu. Liczącymi się dostawcami były też Węgry, Dania i Indie.

Ubiegłoroczne ceny suszonych warzyw, zarówno w eksporcie, jaki i w imporcie były wyższe niż w poprzednich okresach. Średnia cena eksportowa suszu osiągnęła poziom 2,34 EUR/kg. Najbardziej podrożała suszona cebula (2,13 EUR/kg), suszone pomidory (6,01 EUR/kg i suszona marchew (2,01 EUR/kg). Wyższe były też ceny mieszanek warzywnych i pozostałych warzyw pojedynczych – 2,73 EUR/kg.

W imporcie najwyższe ceny osiągnęły suszone pomidory (2,98 EUR/kg). Zwiększyły się ceny importowe suszu cebulowego (1,64 EUR/kg), natomiast obniżyły się ceny suszonej marchwi (o 12 proc. - 1,35 EUR/kg) i suszonych mieszanek warzywnych (o 20 proc. – 2,62 EUR/kg).

Oprac. Joanna Radziewicz

Konopie – najbardziej uniwersalna roślina na świecie. Cz.2  / Krystyna Bogacz

(Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2019 nr 7, s.2-3)

CBD jest substancją psychoaktywną łagodzi skutki powodowane przez THC – zmniejsza stany niepokoju, działa lekko pobudzająco. W toku badań udowodniono jego skuteczność w zwalczaniu objawów epilepsji. Związek ten może zapobiegać przerzutom nowotworów i niszczyć komórki rakowe oszczędzając zdrowe, pomagać w leczeniu chorób Alzheimera, Parkinsona i autyzmu. Działa przeciwlękowo i antydepresyjnie, łagodzi ból, działa przeciwzapalnie, obniża ciśnienie krwi. Może być pomocny w walce z otyłością, w leczeniu stresu pourazowego oraz wychodzeniu z nałogów (alkoholowego, nikotynowego).

THC wykazuje właściwości psychoaktywne, jest odpowiedzialny za zmienne stany świadomości jakie towarzyszą paleniu marihuany. Działa przeciwwymiotne, nasennie, przeciwbólowo i przeciwzapalne. Pobudza apetyt, lekko zwiotcza mięśnie. 

Prawo dotyczące używania, dystrybucji i uprawy konopi indyjskich zależy od danego kraju. Uprawa konopi włóknistych we wszystkich krajach wymaga specjalnego pozwolenia. Największym producentem konopi siewnych jest Kanada, w dalszej kolejności Chiny, Stany Zjednoczone i Francja.

Rynek konopi siewnych rozwija się bardzo dynamicznie. Dąży się do uzyskania roślin o wyższym poziomie CBD i bez THC. Nasiona są początkowym surowcem dla szerokiej gamy produktów spożywczych np. oleju konopnego, granoli lub białka. Są bogate w wielonienasycone tłuszcze oraz charakteryzują się dobrym stosunkiem kwasów omega 6 do omega 3. W sprzedaży są: olej konopny, siemię konopne, mąka, herbata z liści, słodycze, alkohol, a nawet smaczki dla psów z dodatkiem CBD.

Legalny rynek marihuany na świecie rozwija się w szybkim tempie w regionach, gdzie jej używanie jest dozwolone prawem. Wielu producentów dodaje THC do rożnego rodzaju napojów: herbaty, kawy, wina, piwa, soku, napojów energetycznych, co wzbudza liczne kontrowersje.

W 2018 roku globalny rynek konopi indyjskich osiągnął wartość 12 mld USD. Według prognoz analityków w 2025 roku ma wzrosnąć do 166 mld USD. Spożycie legalnej marihuany do 2025 roku wzrośnie o ponad 2 proc. w skali światowej, w porównaniu z napojami alkoholowymi na poziomie 1.4 proc. i tytoniem na poziomie 1,2 proc. Konopie zdominują też rynek suplementów diety, a 2 proc. sprzedaży będzie pochodzić z THC i CBD. Natomiast światowa sprzedaż pakowanej żywności z CBD w ciągu najbliższych dwóch lat ma być dwukrotnie większa.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rośliny ozdobne

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Bajeczne irysy / Anna Matyszczak

(Wieś Mazowiecka 2019 nr 7/8 s. 35)

Kosaćce bródkowe dobrze rosną na stanowiskach słonecznych lub lekko ocienionych, w każdej przeciętnej glebie ogrodowej. Preferują jednak podłoża żyzne, luźne, przepuszczalne, o lekko kwaśnym odczynie. Należą do roślin mrozoodpornych.

Przed sadzeniem warto wzbogacić podłoże kompostem i dokładnie oczyścić z chwastów. Wiosną należy usunąć stare liście i nanieść niewielką ilość wieloskładnikowego nawozu mineralnego.

Dla obfitego kwitnienia dobrze jest odmładzać rabaty co 3-4 lata, najlepiej 6 tygodni po zakończeniu kwitnienia.

Irysy bródkowe można też sadzić w pojemnikach. Gleba powinna być przepuszczalna i żyzna, o odczynie lekko kwaśnym. Na dno układa się warstwę drenażu. Ważne jest też przygotowanie otworów odpływowych. Rośliny należy podlewać umiarkowanie.

Kosaćce syberyjskie wymagają gleby umiarkowanie wilgotnej, żyznej, o lekko kwaśnym odczynie. Kwitną bardzo obficie w pełnym słońcu, ale również w półcieniu. Kwiaty nadają się do cięcia, ale nie są zbyt trwałe. Najlepiej rozmnażać je przez podział kłączy po przekwitnięciu. Należy je przesadzać co 5 lat.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rośliny rozłogowe / Marta Monder

(Działkowiec 2019 nr 8, s. 12-13) 

Rozłogi to zmodyfikowane pędy, za pomocą których rośliny łatwo rozprzestrzeniają się w ogrodzie. Wymagają dużej ilości miejsca i nie należy ich sadzić w sąsiedztwie gatunków dla których mogłyby być uciążliwe. Sprawdzają się jako rośliny zadarniające i okrywowe, alternatywa dla trawników, także w trudnych miejscach pod koronami drzew.

Roślin rozłogowych nie należy sadzić w pobliżu gatunków wymagających okrywania na zimę, gatunków słabo rosnących i trudnych w uprawie, a także roślin, które po kwitnieniu szybko tracą część nadziemną. Nie zaleca się sadzenia rozłogów obok roślin cebulowych i bulwiastych, wymagających kopcowania.

Do gatunków tworzących rozłogi nadziemne należą: dąbrówka rozłogowa, poziomkówka indyjska, bluszczyk kurdybanek, pięciornik rozłogowy i truskawka ozdobna; rozłogi podziemne tworzą: podagrycznik pospolity, orszelinowata, tojeść bukietowa i kropkowana, miskant cukrowy i cymbalaria murowa. Rozłogi podziemne dotyczą także licznych krzewów i krzewinek, jak: zimnozielone barwinki, rumianek, tawuła wierzbolistna i sumaki.

Oprac. Joanna Radziewicz

Kwiatowe olbrzymy / Agnieszka Waszak

(Działkowiec 2019 nr 8, s. 38-41)

Drzewa i krzewy o okazałych kształtach należy sadzić pojedynczo, pozostawiając dużo przestrzeni wokół nich. Rośliny w pojemnikach można sadzić przez cały okres wegetacyjny. Drzewa i krzewy z tzw. gołym korzeniem, najlepiej jest sadzić w październiku lub na przełomie marca i kwietnia.

Największe białe lub kremowe kwiaty o średnicy 25-30 cm tworzy magnolia parasolowata, żółte wielkości około 10 cm - magnolia brooklińska, natomiast ciemnoróżowe – odmiana mieszańcowa ‘Galaxy’. Duże pomarańczowożółte kwiatostany zdobią tulipanowca amerykańskiego. Oryginalnym drzewem jest dawidia chińska odm. Vilmorina. Do nasadzeń  w ogródkach warto też polecić karłową odmianę kasztanowca krwistego lub kasztanowca czerwonego. Na niewielkich powierzchniach sprawdzi się robinia szczeciniasta oraz robinia Małgorzaty.

Okazałe kwiaty tworzą też krzewy, takie jak: ketmia syryjska, krzewiaste magnolie (‘Betty’, ‘Susan’, ‘Gold Star’, ‘Pinkie’), peonia krzewiasta , hortensja krzewiasta i bukietowa.

Wśród bylin rozmiarem kwiatów królują piwonie (‘Kanas’, ‘Shirley Temple’). Przy ścianach domów i przy płotach pięknie prezentują się malwy różowe, natomiast swoim zapachem urzekają kosaćce bródkowe. Jednak kwiatowym rekordzistą wśród bylin jest ketmia bagienna i wywodzące się od niej odmiany, tworzące talerzowate kwiaty o średnicy nawet 20-30 cm. 

Oprac. Joanna Radziewicz

Hortiterapia – nowa usługa w agroturystyce / Katarzyna Szwarcewicz

(Wieś Mazowiecka 2019 nr 7/8 s. 19) 

Hortiterapia, terapia ogrodnicza jest jedną z form wspomagających tradycyjne metody rehabilitacji. Zajęcia w ogrodzie i przebywanie wśród roślin są wykorzystywane w celu poprawy zdrowia fizycznego, rozwoju emocjonalnego i umysłowego.

Ogrodoterapię można podzielić na terapię czynną i bierną. Ta pierwsza polega na przebywaniu w ogrodzie, spacerach, obserwacji, dotykaniu i wąchaniu roślin. Działania te mają doprowadzić do obniżenia napięcia i wyciszenia. W ramach hortiterapii czynnej są prowadzone różne aktywności (przygotowanie podłoża, siew, pielęgnacja, zbiór) w ogrodzie, szklarni czy oranżerii. Zajęcia te mogą się również odbywać w pracowniach florystycznych, w których wykonuje się różnego rodzaju dekoracje roślinne.

Hortiterapia jest obecnie ważnym elementem usług agroturystycznych. Wzrastające zainteresowanie dzieci i młodzieży cybernarzędziami przyczynia się do wielu chorób cywilizacyjnych oraz zaburzeń integracji sensorycznej. Możliwość przebywania na łonie natury po opieką wykwalifikowanych  opiekunów, kontakt ze zwierzętami może być dla nich szansą na uporanie się z tymi problemami.

Oprac. Joanna Radziewicz

Produkcja rolna

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Cel: jabłka premium/ Marek Grzęda

(Sad Nowoczesny 2019 nr 6, s. 26-28) 

W obliczu wzrastającej konkurencji na rynku jabłek, istotne jest oferowanie konsumentom jabłek pożądanych odmian, najwyższej jakości o wysokiej jędrności miąższu, z pozostałościami ochrony roślin na niskim poziomie.

Każdego roku wolumen eksportu jabłek z Polski na zagraniczne rynki wzrasta. Sadownicy, którzy w sezonie przechowalniczym 2018/2019 byli w stanie zaoferować wysokiej jakości owoce Golden Delicious'a czy Gali, mogli uzyskać za nie satysfakcjonujące ceny. Nowe rynki zbytu wymagają od polskich sadowników owoców jakości premium, które powinny cechować się średnicą 65-85 mm, jędrnością, rozległym rumieńcem, bez jakichkolwiek uszkodzeń skórki i miąższu.

Polscy sadownicy chcąc utrzymać wysoką pozycję pod względem produkcji jabłek w Europie, powinni (podobnie ja włoscy producenci) skoncentrować się na poprawie jakości oferowanych owoców. Chcąc produkować owoce jakości premium, należałoby o to zadbać już na etapie zakładania sadu poprzez:

• odpowiednie przygotowanie gleby przed założeniem sadu,
• zakup zdrowego, wysokiej jakościci materiału szkółkarskiego z licencjonowanego źródła.

Następny etap to uzyskanie licznych, silnych pąków kwiatowych. Proces ten można wspomagać, dbając o prawidłową architekturę sadu, odpowiednie światło w koronie drzew, odżywienie jabłoni w składniki mineralne oraz tam, gdzie jest to potrzebne, przerzedzaniem zawiązków.

Coraz częściej rośliny są narażone na różne stresy tj. niska/wysoka temperatura, przymrozki, susza. Dlatego istotne jest nawożenie dolistne składnikami, na które roślina wykazuje większe zapotrzebowanie w danej fazie fenologicznej.

Warunkiem corocznego plonowania jabłoni jest utrzymanie określonej liczby kwiatów na drzewie oraz dobre zawiązanie pąków kwiatowych na przyszły rok, dlatego tak ważne jest przerzedzanie kwiatów i zawiązków.

Przed zbiorami z kolei należy wykonać zabiegi przeciwko biotycznym chorobom przechowalniczym. Warunkiem koniecznym do utrzymania wysokiej jakości jabłek w trakcie przechowywania, ich transportu i obrotu jest umieszczanie w komorach tylko owoców o odpowiedniej dojrzałości zbiorczej. Konieczne jest zatem wyznaczenie optymalnego terminu zbioru.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Rekord polski: Kiszonka 2019

(Hodowca Bydła 2019 nr 6, s. 4-5) 

We wrześniu 2018 roku cztery firmy związane bezpośrednio z kukurydzą, jej zbiorem i uprawą podjęły wyzwanie: Ustanowić rekord Polski w zawartości energii w kiszonce z kukurydzy. Cel jaki założono udało się zrealizować mimo trudnych warunków atmosferycznych w ostatnim roku - kiszonka osiągnęła aż 7,1 MJ NEL/kg s.m. przy zawartości białka na poziomie 7,7–8,1%, włókna surowego 18,2–19,2%, skrobi 32–33,9% i pH 3,8. Jest to pierwszy oficjalny rekord zawartości energii w kiszonce z kukurydzy w Polsce.

W celu ustanowienia Rekordu Polski w dniu 04.09.2018 r. z pola o powierzchni 86 ha zebrana i zakiszona została odmiana kukurydzy Quentin o FAO 240. Odmiana ta charakteryzuje się m.in. wysoką odpornością na suszę oraz cechą „stay green", czym mogła wykazać się w ostatnim, suchym sezonie. Jest ona polecana zarówno na ziarno, jak i do zakiszania. Ogólny plon świeżej masy roślin tej odmiany wyniósł 102% wzorca co oznacza 72,3 t z ha. Kukurydza była zasilana nawozami firmy K+S Polska.

Próbka kiszonki została pobrana przez urzędowego rzeczoznawcę i wysłana do analizy do sprawdzonego laboratorium w Niemczech. Mimo, że ze względu na suszę ubiegły rok nie był aż tak mocno sprzyjający dla kukurydzy, to jednak jakość i wartość pokarmowa kiszonki okazały się znakomite. Należy pamiętać, że kiszonka z kukurydzy to główna pasza objętościowa w hodowli krów mlecznych, stąd niezwykle ważna jest jej jakość i wartość pokarmowa.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Prognozowany wzrost produkcji ogórków / Tomasz Smoleński

(Warzywa 2019 nr 6, s. 12-14) 

W krajach zachodnioeuropejskich uprawia się głównie ogórki sałatkowe. W krajach UE ogórki dla przemysłu uprawiane w gruncie stanowią zaledwie 1/10 ogólnej produkcji tego warzywa. W Polsce w 2018 r. produkcja ogórków ogółem stanowiła 551 tys. t, w tym spod osłon 310 tys. t i ogórków gruntowych 240 tys. t.

Warzywa te pod względem wielkości zbiorów, jak i jego udziału w ogólnych zbiorach warzyw gruntowych ustępują większości podstawowych warzyw, takich jak np. buraki, cebula, pomidory, czy marchew. Udział zbiorów ogórków gruntowych w ogólnych zbiorach warzyw kształtował sie w latach 2014-2018 w zakresie 4-5%, a ich udział w zbiorach warzyw gruntowych - 5-6%.

Polska jako producent ogórków gruntowych zajmuje wysoką, trzecią pozycję w Europie za Ukrainą i Hiszpanią. Ogórki gruntowe są gatunkiem, którego zbiory, ceny i opłacalność są w Polsce mało stabilne i zależą głównie od warunków pogodowych. To również warzywo o wysokich wymaganiach pod względem temperatury i wilgotności gleby.

Produkcja ogórków jest bardzo pracochłonna i obarczona ryzykiem ze względu na dużą zmienność plonowania. Na dobrze prowadzonych, chronionych plantacjach plony wynoszą 20-30 t/ha.  W bieżącym roku wstępne prognozy Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ-PIB wskazują na wzrost areału zasiewów ogórków do ok. 14,5 tys. ha, a wielkość zbiorów może osiągnąć poziom 245 tys. t.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Ochrona owoców i warzyw

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Integrowana ochrona grochu siewnego przed szkodnikami / Dorota Bučar

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 7/8 s. 21-24)

Charakter i zakres szkód wyrządzanych przez szkodniki grochu zależy od ich liczebności, terminu pojawu i fazy rozwojowej roślin. We wczesnych fazach na polach mogą pojawić się oprzędziki i inne szkodniki glebowe. W okresie rozwoju wegetatywnego plantacje mogą być atakowane przez mszyce i wiciorniastki, natomiast w czasie kwitnienia przez strąkowca grochowego i pachówkę strąkóweczkę.

Dorosłe oprzędziki żerują na plantacjach wieloletnich roślin bobowatych, na miedzach, pod darnią w glebie. Pojawiają się najwcześniej, bo już w kwietniu. Samice składają jaja na liście lub do gleby wokół roślin żywicielskich na przełomie maja i czerwca. Larwy najpierw żerują w bulwach korzeniowych, a potem w silniejszych korzeniach. Ich rozwój trwa około 30-55 dni. Nowe pokolenie pojawia się w lipcu, zimuje w glebie. Główną metodą ograniczającą liczebność oprzędzików jest właściwa agrotechnika, zwłaszcza stosowanie mechanicznych uprawek gleby po zbiorze. Nie należy zakładać upraw w sąsiedztwie wieloletnich roślin bobowatych. W miarę możliwości zaleca się przyspieszenie terminu siewu, by rośliny w momencie pojawiania się szkodnika miały wykształcone liście. Po zaobserwowaniu około 10 proc. roślin z widocznymi wżerami w liściach powinno się wykonać opryski odpowiednimi środkami ochronnymi.

Mszyce grochowe wysysają soki z liści, mogą też żerować na kwiatach i młodych strąkach. Ich jaja zimują w wieloletnich roślinach bobowatych. Wiosną wylegające się larwy atakują młode pędy. Na przełomie maja i czerwca, a potem pod koniec okresu wegetacyjnego pojawiają się formy uskrzydlone. Zakładając uprawę grochu siewnego należy unikać sąsiedztwa wieloletnich roślin motylkowych i nie dopuszczać do zachwaszczenia plantacji. Próg szkodliwości wynosi 5 mszyc na roślinę w fazie do 15 cm jej wysokości. Lustrację upraw powinno się prowadzić od początku maja.

Gąsienice pachówki strąkóweczki uszkadzają strąki grochu, wygryzają nasiona, zanieczyszczają odchodami i przędzą wnętrze strąka. W ciągu roku występuje jedno pokolenie tego szkodnika. Gąsienice zimują w glebie na głębokości około 10 cm. W maju przemieszczają się do wierzchniej warstwy, gdzie następuje przepoczwarzenie. Motyle wylatują na przełomie maja i czerwca.  Występowanie tego szkodnika w dużym stopniu jest uzależnione od warunków pogodowych. Gdy jest ciepło i sucho jego liczebność jest ograniczona. Wzrasta w latach wilgotnych i chłodnych. Zbieranie i niszczenie uszkodzonych strąków i przyspieszenie terminu siewu sprzyjają ograniczeniu uszkodzeń. Zabiegi opryskiwania należy wykonać po 7-10 dniach od zaobserwowania pierwszych motyli. W momencie przedłużania się okresu ich lotu należy je powtórzyć po kolejnych 7-10 dniach.

Larwy paciornicy grochowianki żerują wewnątrz pąków kwiatowych, na młodych strąkach lub na liściach wierzchołkowych, wysysając soki z młodych tkanek. W sezonie występuje 1-3 pokoleń. Larwy zimują w kokonach w wierzchniej warstwie gleby, wiosną gdy temperatury są wyższe następuje ich przepoczwarzanie. Muchówki drugiego pokolenia pojawiają się w lipcu, a larwy drugiego pokolenia zimują wyłącznie w strąkach na powierzchni nasion. Zakładając uprawę należy zachować izolację przestrzenną minimum 400 m od upraw zeszłorocznych. Uprawki glebowe po zbiorze oraz głęboka orka niszczą zimujące larwy. Próg szkodliwości ekonomicznej wynosi 25-30 jaj na 1 m² uprawy w okresie formowania się pąków kwiatowych.

Larwy miniarki ogrodówki żerują wewnątrz liści. W ciągu roku pojawiają się co najmniej 3 pokolenia. Przepoczwarzanie następuje na końcu korytarza larwialnego i jest widoczne przez skórę liścia. Zabiegiem ograniczającym występowanie tego szkodnika jest przede wszystkim niszczenie chwastów. Zwalczanie chemiczne dobrze jest zacząć w momencie pojawienia się pierwszych min.

Młode gąsienice rolnic żerują na nadziemnych częściach roślin, uszkadzając liście lub podcinając wschodzące rośliny. Starsze stadia gąsienic kryją się w glebie, nocą wychodzą na powierzchnię i podgryzają rośliny. Uszkadzają też części podziemne. Szkodniki zaczynają żerować wczesną wiosną. W maju i w czerwcu wylatują motyle. Samice składają jaja do gleby lub na rośliny. W zależności od pogody, mogą rozwinąć się 1-2 pokolenia w ciągu roku. Podstawową metodą ograniczającą ich występowanie jest prawidłowa agrotechnika. W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia zaleca się wykonanie kilku odkrywek glebowych o powierzchni 1 m³ na głębokość do 25 cm. (na 1 ha 10-16 odkrywek). Progiem zagrożenia jest obecność 4-6 gąsienic na 1 m². Jeśli ich liczebność jest większa należy liczyć się z koniecznością przeprowadzenia zabiegów chemicznych i ze stratami w plonie. Liczebność rolnic można ograniczyć stosująca uprawki mechaniczne: podorkową wykonaną bezpośrednio po zbiorze i głęboką orkę jesienną.

Samica strąkowca grochowego składa jaja na formujące się strąki grochu. Po przepoczwarzeniu dorosły owad jesienią opuszcza nasiono i zimuje w ściółce, chociaż duża część pozostaje w nasionach i zimuje w magazynach. Szkodnik ten wydaje jedno pokolenie w ciągu roku. Strąkowca najczęściej zwalcza się od fazy kwitnienia do okresu dojrzewania nasion w strąkach. W celu pełnej ochrony zazwyczaj wymagane jest kilkukrotne opryskanie roślin insektycydem. Pierwszy zabieg powinno się wykonać w fazie kwitnienia, a kolejny w fazie dojrzewania nasion w strąkach. Należy też zadbać o dobrej jakości materiał nasienny oraz niszczenie resztek pożniwnych.

Oprac. Joanna Radziewicz 

Integrowana ochrona jabłoni i grusz przed chorobami / Jan Rozenek

(Pomorskie Wieści Rolnicze 2019 nr 7/8 s. 47)

Najgroźniejszymi chorobami jabłoni i gruszy są parch jabłoni i gruszy oraz mączniak jabłoni. Integrowana ochrona przed nimi jest trudna i wymaga wiedzy dotyczącej określania okresów krytycznych, ich sumowania i podejmowania decyzji o wykonaniu oprysku właściwymi środkami.

W naszych warunkach pogodowych dużym zagrożeniem, szczególnie dla młodych drzewek, są choroby drewna i kory powodowane przez grzyby: zgorzele i raka drzew owocowych. Zapobieganie i leczenie tych chorób, przy zastosowaniu metod integrowanej ochrony, polega na usuwaniu porażonych pędów i zabezpieczeniu powstałych po tym zabiegu ran oraz wszystkich mechanicznych uszkodzeń farbą emulsyjną zewnętrzną z dodatkiem 2 proc. Topsinu M. Zaleca się stosowanie tego preparatu dwa razy w sezonie – po oprysku lub smarowania ran po cięciu, a następnie w razie potrzeby (np. po gradobiciu), a najlepiej około miesiąca przed zbiorem, co zabezpiecza owoce przed chorobami przechowalniczymi.

Groźną chorobą jest zaraza ogniowa. W zakażonych sadach stosuje się preparaty miedziowe. Pierwszy zabieg wykonuje się w okresie pękania pąków, a drugi w okresach krytycznych.

Oprac. Joanna Radziewicz

Fauna pożyteczna w sadzie ekologicznym / Małgorzata Sekrecka

(Sad Nowoczesny 2019 nr 6, s. 66-69) 

W uprawach ekologicznych jedną z najważniejszych metod ochrony roślin przed szkodnikami jest wykorzystanie ich wrogów naturalnych, do których należą różnorodne gatunki drapieżne i pasożytnicze (parazytoidy). W sadach ekologicznych wśród pożytecznych stawonogów liczną grupę stanowią pluskwiaki różnoskrzydłe, siatkoskrzydłe, chrząszcze (biedronkowate, biegaczowate, kusakowate), muchówki, pająki oraz drapieżne roztocze
z rodziny dobroczynkowatych. Ważne są także parazytoidy mszyc, gąsienic i miodówek. Na uwagę zasługują również maleńkie błonkówki z kruszynkowatych, których larwy zjadają szkodniki. Pasożyty potrafią też pewną część życia spędzić na żywicielu wykorzystując go jako źródło pokarmu, niektóre żerują tylko na jednym konkretnym gatunku.

Trzeba pamiętać, że młodsze stadia rozwojowe zarówno drapieżców jaki i pasożytów różnią się wielkością i wyglądem od osobników dorosłych. W tej sytuacji warto poświęcić czas na ich obserwacje i zdobycie wiedzy jak je odróżnić od szkodników.

Liczebność pasożytów i drapieżców szacuje się przy użyciu różnych metod, z którymi można się zapoznać w niniejszym artykule.

Obserwacje wizualne najlepiej wykonywać w słoneczne dni przy temperaturze wyższej niż 10°C. Gdy jest upalnie lub chłodno albo pada deszcz, nasi sprzymierzeńcy szukają kryjówek, aby przeczekać niesprzyjającą pogodę.

Oprac. Aleksandra Szymańska