Regeneracja środowiskowa glebowego poprzez wapnowanie – nowy program dla rolników
- Szczegóły
- Kategoria: Wiadomości rolnicze
Wapnowanie gleby, poza aspektem rolniczym jest ważne również z punktu widzenia ochrony przyrody. W środowisku kwaśnym dochodzi do wielu niekorzystnych zjawisk, które nie tylko skutkują mniejszą dostępnością składników pokarmowych dla roślin, ale również przyczyniają się do zubożenia gleby w te składniki oraz do wzrostu rozpuszczalności metali ciężkich, co może prowadzić do skażenia środowiska.
Na zakwaszenie gleb w Polsce wpływają zarówno warunki naturalne, jak i działalność człowieka. Ponad 90 proc. gruntów w naszym kraju jest wytworzonych na kwaśnych skałach naniesionych przez lodowce. Na nich następuje intensywne wymywane składników zasadowych, zwłaszcza na obszarach o większej rocznej sumie opadów. Dlatego najwięcej gleb zakwaszonych jest zlokalizowanych w rejonach górskich i nadmorskich. Dwutlenek węgla powstający na skutek oddychania organizmów glebowych, w niskich temperaturach koncentruje się w podłożu i wpływa na wzrost kwasowości gleb. Sytuacji tej sprzyjają także niektóre naturalne procesy przemiany związków organicznych i związków azotu.
Również działalność człowieka przyczynia się do osłabienia jakości gleb. Na skutek aktywności rolniczej i przemysłowej wzrasta poziom koncentracji kationów wodoru, powodujących jej zakwaszenie.
Duży odsetek gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych jest jednoznacznym wskaźnikiem degradacji zarówno ich funkcji produkcyjnych, jak i ogólnośrodowiskowych. Produkcja rolna zostaje w naturalny sposób ograniczona, tylko do roślin bardzo tolerancyjnych, lecz jednocześnie bardzo słabo plonujących, jak: żyto, ziemniaki i łupiny. Podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy jest drastyczna redukcja wielkości systemu korzeniowego, która prowadzi do nieefektywnego pobierania składników pokarmowych, w tym azotu. Takie gleby stanowią duże zagrożenie dla naturalnych ekosystemów, a także atmosfery.
W glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych dochodzi do uaktywnienia toksycznych dla roślin związków glinu. W środowisku tym metale ciężkie występują w formach łatwo dostępnych dla organizmów roślinnych i mogą być przez nie pobierane i kumulowane.
Za zmiany klimatyczne odpowiadają przedostające się do atmosfery gazy, para wodna, metan, tlenki azotu, dwutlenek węgla. Maksymalne wykorzystanie związków azotu na glebach o uregulowanym odczynie ogranicza ich emisję do atmosfery. Zbliżony do obojętnego odczyn gleby wpływa na rozwój mikroflory rozkładającej i syntezującej związki próchniczne. Mała aktywność mikrorganizmów, a czasem nawet ich brak powodują, że zamiast rozkładu następują procesy gnicia resztek pożniwnych i uwalnianie metanu oraz dwutlenku węgla do atmosfery.
Racjonalne wapnowanie gleby, czyli stosowanie nawozów wapniowych w celu jej odkwaszenia oraz poprawy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych wpływa na:
- poprawę jej właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych.,
- zwiększenie przyswajalności fosforu, potasu i magnezu,
- ograniczenie dostępności dla metali ciężkich,
- zmniejszenie toksycznego działania glinu i magnezu,
- lepszy rozkład materii organicznej,
- poprawę jakości i wielkości plonów.
Zgodnie z ustaleniami Ministra Środowiska i Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Zarząd Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przyjął Program priorytetowy pt.: „Ogólnopolski program regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie”, którego celem jest przeciwdziałanie degradacji gleb w wyniku oddziaływania czynników antropogenicznych. Będzie on realizowany w latach 2019-2023. Planowana odnowa gruntów ma dotyczyć powierzchni co najmniej 250 tys. ha.
Wnioski będzie można składać od 1 sierpnia 2019 roku. Dotacje będą udzielane przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej z wykorzystaniem środków udostępnionych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w ramach pomocy de minimis, na realizację przedsięwzięć skutkujących poprawą jakości środowiska, co zostanie potwierdzone opinią właściwej miejscowo Okręgowej Stacji Chemiczno–Rolniczej (OSCh-R).
O dofinansowanie będą mogli się ubiegać rolnicy gospodarujący na powierzchni do 75 ha (pH gleby poniżej lub równe 5,5). Badanie odczynu gleby należy wykonać raz na 4 lata, z powierzchni nie większej niż 4 ha. Dla konkretnej działki ewidencyjnej wsparcie będzie udzielone nie częściej niż raz na cztery lata.
Wysokość dofinansowania nie będzie powiązana z ceną wapna nawozowego lub środka wapnującego, a będzie iloczynem:
- masy czystego składnika CaO lub CaO+MgO w tonach na 1 ha UR deklarowanej do zastosowania (wynikającej z zaleceń OSCh-R),
- powierzchni użytków rolnych o pH gleby ≤ 5,5, na której producent rolny planuje zastosować wapno nawozowe lub środek wapnujący,
- jednostkowej stawki zależnej od wielkości posiadanych UR (powierzchni gospodarstwa).
Kwoty przeznaczone na realizację tego przedsięwzięcia będą wynosić odpowiednio:
- 300 zł do 1 tony czystego składnika CaO lub CaO+MgO dla gospodarstw o powierzchni do 25,00 ha UR,
- 200 zł do 1 tony czystego składnika CaO lub CaO+MgO dla gospodarstw o powierzchni 25,01 – 50,00 ha,
- 100 zł do 1 tony czystego składnika CaO lub CaO+MgO dla gospodarstw o powierzchni 50,01 – 75,00 ha UR.
Ilość nawozu przekraczająca wymagane zapotrzebowanie na CaO+MgO nie zostanie dofinansowana.
Do kosztów kwalifikowanych zaliczać się będą wydatki poniesione na zakup:
- wapna nawozowego odpowiadającego typom wapna nawozowego, określonego
w załączniku nr 6 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 września 2010 r.
w sprawie sposobu pakowania nawozów mineralnych, umieszczania informacji
o składnikach nawozowych na tych opakowaniach, sposobu badania nawozów mineralnych oraz typów wapna nawozowego (Dz. U. Nr 183, poz. 1229), - środka wapnującego, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. w sprawie nawozów, z wyłączeniem kosztów transportu i rozsiewania. Okres kwalifikowalności kosztów
od 01.06.2019 r. do 31.10.2023 r.
Na fakturze musi znaleźć się informacja o typie i odmianie zakupionego środka wraz z zawartością CaO lub CaO+MgO.
Wnioski na realizację „Ogólnopolskiego programu regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie” będzie można składać we właściwych Okręgowych Stacjach Chemiczno – Rolniczych.
Literatura:
- Szczepaniak W.: Wapnowanie to zabieg prośrodowiskowy. Farmer [online] z dnia 05.05.2019 r.
- Tyszka M.: Wapnowanie – jak zweryfikują wielkość gospodarstwa? Farmer [online] z dnia 11.07.2019 r.
- Pokora-Kalinowska M.: Od 1 sierpnia można będzie składać wnioski o wapnowanie. Farmer [online] z dnia 01.07.2019 r.
- Informacja nt. „Ogólnopolskiego programu regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie”. nfosigw.gov.pl
