Żywienie a zdrowie

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Zagrożenia mikrobiologiczne w żywności / Katarzyna Leja, Kamila Szudera-Kończal, Katarzyna Czaczyk

(Przemysł Spożywczy 2019 nr 9, s. 42-47)           

Produkty spożywcze stanowią nośnik dla bakterii oraz wirusów. W ostatnich latach, obserwuje się wzrost liczby zatruć pokarmowych, czego przyczyną jest wzrost spożycia produktów gotowych, tzw. wygodnych oraz pojawienie się nowych patogenów w wyniku migracji ludności, a także wymiany towarów na całym świecie.

Według danych Ośrodka Kontroli i Zapobiegania Chorobom w USA bakterie przenoszone przez żywność powodują rocznie około 76 mln chorób, 325 tys. hospitalizacji i 5 tys. zgonów w samych Stanach Zjednoczonych. Jako główną przyczynę infekcji podaje się skażenie produktów spożywczych przez Campylobacter jejuni.

W Polsce najczęstszą spośród przyczyn zatruć pokarmowych od kilku lat jest zakażenie wywołane odzwierzęcymi pałeczkami jelitowymi Salmonella, następnie zachorowania wywołane przez E.coli, Campylobacter oraz Listerię monocytogenes. W 2016 r. zgłoszono 44 844 przypadki wirusowych zakażeń pokarmowych, a w 2017 r. aż 55 563.

Źródło mikrobiologicznego zanieczyszczenia surowców do produkcji żywności jest zależne od ich pochodzenia i środowiska produkcji:

• źródło mikrobiologicznego zanieczyszczenia żywności zależne od miejsca pochodzenia surowca: powietrze, gleba, owady i gryzonie, zwierzęta hodowlane (np. skóra, sierść, chore zwierzęta), miejsce hodowli zwierząt (np. ściółka)
• źródło mikrobiologicznego zanieczyszczenia żywności zależne od środowiska produkcji: powierzchnie mające kontakt z żywnością, defekty maszyn, powietrze, opakowania, pracownicy, owady i gryzonie.

Rodzaje żywności, na której może występować zanieczyszczenie mikrobiologiczne: owoce i warzywa, zioła i przyprawy, mięso.

Choroby przenoszone przez żywność:

• Salmonella – bakterie przenoszone są przez produkty pochodzenia zwierzęcego (jaja, mięso i mleko oraz ich przetwory). Choroba charakteryzuje się zespołem zapalenia żołądka i jelit.
• Escherichia coli – niektóre szczepy tej bakterii mogą zakażać obszar jelit i powodować chorobę. Bakteria znajduje się w glebie i wodzie, przeważnie w wyniku zanieczyszczenia odchodami zwierzęcymi.
• Kampylobakterioza - to choroba odzwierzęca wywołująca u człowieka infekcję żołądka i jelit. Najczęstszą przyczyną kampylobakteriozy jest spożycie zanieczyszczonego niedogotowanego mięsa drobiowego, rzadziej picie niepasteryzowanego mleka oraz skażonej wody
• Yersinia – do zatruć tymi bakteriami może dojść po spożyciu skażonej żywności lub wody. Najczęstszym objawem choroby jest ostre zapalenia żołądka i jelit.
• Listeria monocytogenes – to patogen żywności. Wśród ognisk listeriozy najczęściej wskazuje się: sery oraz pasztety. Choroba u osób z obniżoną odpornością może być przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Przeciwnowotworowe właściwości warzyw i owoców / Joanna Danielczuk

(Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2019 nr 8-9, s. 41-45)

Według raportu GLOBOCAN 2018 Międzynarodowej Agencji Badań nad zdrowiem, za wzrastającą liczbę zachorowań na nowotwory odpowiedzialne jest przede wszystkim zanieczyszczone środowisko, zbyt wysokie promieniowanie jonizujące, palenie papierosów, zły tryb życia i sposób odżywiania się. Według ogólnoeuropejskich badań, jednym z czynników zmniejszających ryzyko zachorowań na raka jest spożywanie dużych ilości warzyw i owoców, gdyż zawierają one związki zapobiegające uszkodzeniom DNA.  Występowanie związków antynowotworowych w owocach i warzywach oraz niektóre ich szczególne właściwości antynowotworowe to:

• Witamina C to najbardziej znany antyutleniacz. Zabezpiecza komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Najbogatsze w witaminę C owoce to np. acerola, dzika róża czy czarna porzeczka.
• Karotenoidy zawarte w warzywach i owocach o zabarwieniu czerwonym, pomarańczowym i zielonym, od dawna znane są ze swoich właściwości antyutleniających, a przez to wspomagających działanie układu odpornościowego.
• Polifenole - charakteryzują się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi. Dobrymi źródłami polifenoli są: piwo, wino, winogrona, jagody, oliwa z oliwek, herbata, orzechy, kakao, yerba mate oraz niektóre inne warzywa i owoce. Największe stężenie polifenoli występuje zwykle w skórce owoców.
• Kwasy fenolowe – wykazano działanie antynowotworowe w przypadku kwasu kawowego, terulowego, galusowego i elagowego. Kwasy fenolowe są obecne w wielu gatunkach roślin. Ich znaczną ilość można znaleźć w suszonych owocach, w roślinach bobowatych.
• Stilbeny, zwane też stilbenoidami. Największe jego stężenia stwierdza się w czerwonych winogronach i winach z nich wytwarzanych. W niższych stężeniach występuje także w owocach jagodowych, żurawinie, truskawkach, rabarbarze, pomidorach.
• Lignany – występują w siemieniu lnianym, a znacznie mniejsze ilości w fasoli czerwonej, czosnku, szparagach, brokułach, marchwi, gruszkach i śliwkach.
• Flawonoidy - znane z działania antynowotworowego, należą do nich: kwercetyna (występuje głównie w owocach cytrusowych), antocyjany (w ciemnych owocach), rutyna (w owocach cytrusowych), EGCG (składnik zielonej herbaty).
• Glukozynolany – kapusta, brukselka, brokuły, kalafior.
• Triterpeny - najbardziej znane to: skwalen, lanosterol, cykloartenol i amiryny. Związki triterpenowe występują na ogół w korze, korku, żywicy, skórce i woskowym nalocie liści oraz kwiatów.
• Betalainy – to barwniki azotowe występujące w burakach ćwikłowych.
• Superowoce: aronia, papaja, graviola.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Zdrowa żywność

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Produkt polski / A. Kozłowska

(Agro Serwis 2019 nr 18, s. 57-59)

Kampania informacyjna „Wspieraj polskich producentów, krajową gospodarkę i rolnictwo” ma na celu zachęcenie konsumentów do zakupu żywności z oznaczeniem „Produkt polski”, która co najmniej w 75 proc. została wytworzona w Polsce na bazie krajowych surowców. W ramach akcji stworzono broszurę informacyjną, baner i plakat „Kupuj świadomie”. Resort rolnictwa prowadzi również działania zmierzające do upowszechniania wśród producentów i podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw produktów żywnościowych, wiedzy na temat możliwości znakowania wyrobów informacją „Produkt polski”.

Odpowiedzialnym za realizację przedsięwzięć w ramach w/w kampanii został Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. W kwietniu 2019 roku wyemitowano informacyjno-promocyjny spot reklamowy, natomiast od września realizowane są działania skierowane do konsumentów, rolników i regionalnych producentów żywności, dla których zorganizowano cykl Akademia Polska Smakuje. Obecnie na stronie www.polskasmakuje.pl znajduje się około 6,5 tys. produktów, w tym blisko 1,3 tys. ma oznaczenie „Produkt polski”.

Ustawa z dnia 4 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy, o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 13.12.2016, poz. 2007) reguluje zasady stosowania w oznakowaniu żywności informacji „Produkt polski”. Przede wszystkim produkty te muszą być wytworzone z surowców krajowych, przy czym dopuszcza się użycie importowanych składników w ilości do 25 proc. masy produktów, pod warunkiem, że nie mają polskich odpowiedników.  Szczegółowe kryteria wskazują również, że:

• produkty nieprzetworzone mogą być oznakowane informacją „Produkt polski” jeżeli ich produkcja, uprawa lub hodowla odbyła się na terenie RP;
• mięso musi być pozyskane od zwierząt urodzonych i hodowanych na terenie Polski,
• produkty przetworzone muszą być przetworzone na terenie naszego kraju, składniki nieprzetworzone muszą spełniać kryteria obowiązujące dla produktów nieprzetworzonych, inne składniki, które nie są produkowane w Polsce nie mogą przekroczyć 25 proc. łącznej masy wszystkich składników.

Za nieprzestrzeganie ustalonych norm grożą kary.

Oprac. Joanna Radziewicz

Produkty wolne od GMO

(Gospodarka Mięsna 2019 nr 9, s. 5)

Od 1 stycznia 2020 r. będzie możliwość dobrowolnego znakowania produktów informacją „wolne od GMO”. Zgodnie z przepisami ustawy możliwe do oznakowania jako wolne od GMO będą następujące produkty:

• żywność pochodzenia roślinnego, ale tylko taka, która ma odpowiedniki modyfikowane genetycznie dopuszczone do obrotu w Unii Europejskiej (kukurydza, rzepak, soja, burak cukrowy)
• żywność pochodzenia zwierzęcego uzyskana ze zwierząt lub od zwierząt karmionych paszami „bez GMO”
• żywność wieloskładnikowa, która zawiera co najmniej 50% składników kwalifikujących się do oznakowania
• pasze.

Ustawa o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych, szczegółowo określa wymagania wobec każdej z wymienionych grup produktów oraz formy ich oznakowania. Wprowadza przy tym identyczne w formie znaki graficzne zawierające oznaczenia słowne:

• „wyprodukowane bez stosowania GMO” – dotyczy żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności wieloskładnikowej, w której znajdują się składniki pochodzenia zwierzęcego
• „bez GMO” – dotyczy żywności pochodzenia roślinnego oraz pasz.

Znaki graficzne zostaną określone w rozporządzeniu ministra rolnictwa, a producenci będą mieć dwa lata na zmianę szaty graficznej dotychczas stosowanej na opakowaniach.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Po jakie owoce i warzywa najchętniej sięgają Polacy

(Informacja prasowa, Warszawa, 17 września 2019 r.www.warzywaiowocenaszczescie.pl)

Z badania przeprowadzonego przez agencję badawczą SW Research w lipcu 2019 roku metodą wywiadów on-line wśród Polaków w wieku 20-50 lat, w ramach III edycji kampanii  „Warzywa i owoce – na szczęście!” wynika, że niemal połowa Polaków spożywa owoce i warzywa kilka razy dziennie! Dla prawie 60% respondentów faworytem wśród owoców jest jabłko, ulubionym warzywem – pomidor (57%), jednak to bez ziemniaka Polacy nie wyobrażają sobie kuchni (32%). Owoce najchętniej konsumowane są na surowo (80%), natomiast warzywa goszczą na polskich stołach przede wszystkim w postaci surówki lub sałatki (65%).

Niemal 50% respondentów biorących udział w sondażu deklaruje, że po owoce i warzywa sięga kilka razy dziennie. Wśród krajowych owoców najpopularniejsze, a zarazem najbardziej lubiane są jabłka (57%) i truskawki (44%). Najrzadziej natomiast jemy m.in. porzeczkę, agrest i morele. Wśród ulubionych warzyw bezkonkurencyjne są pomidory (57% wskazań), a za nimi plasują się ogórki (48%), ziemniaki (40%) oraz marchewka (38%).

Okazuje się, że Polacy najczęściej wykorzystują w swojej kuchni ziemniaki – robi to aż jedna trzecia respondentów. Tuż za ziemniakami najbardziej przydatne w czasie przyrządzania posiłków są według badanych pomidory (25%), cebula (15%), marchewka (10%) oraz ogórek (7%). Zdecydowanie rzadziej wskazywana jest kapusta, pietruszka, burak, por, fasola, seler czy groch.

Zdecydowana większość badanych sięga po surowe owoce (79%), 40% Polaków spożywa je w formie soków i napojów owocowych, a niemal co trzeci respondent używa ich jako dodatku do posiłków lub przygotowuje z nich sałatki. Co czwarty Polak je owoce w postaci przetworów (dżemy, kompoty), a także smoothies i koktajli.

Warzywa najczęściej konsumowane są w postaci surówki/sałatki (65%). Ponad połowa badanych je surowe warzywa (np. jako dodatek do kanapki), a 48% wykorzystuje te produkty jako składnik zupy.

Red. A.S.

Uprawa i nawożenie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Proso rózgowe cz.2 / Danuta Martyniak

(Farmer 2019 nr 10, s. 58-59)

Proso rózgowe może być uprawiane na glebach lekkich i średnio zwięzłych, umiarkowanie zasolonych lub zasadowych, choć toleruje również gleby kwaśne. Roślina dobrze znosi okresowe niedobory wody. Dobrze zimuje w warunkach klimatycznych naszego kraju.

Gatunek ten nie ma szczególnych wymagań nawozowych. Przed założeniem plantacji na glebach piaszczystych kl. IV należy stosować nawozy naturalne lub organiczne w formie poplonu na przyoranie jesienią. Na pozostałych wystarczy wiosenne nawożenie mineralne. Dawka zależy od kierunku wykorzystania biomasy. Gdy jest przeznaczona na paszę lub do produkcji biogazu dawka powinna wynosić do 80 kg N/ha. W przypadku wykorzystania słomy na cele energetyczne lub do produkcji materiałów izolacyjnych dawka nie powinna przekraczać 60 kg N/ha.

W pierwszym roku uprawy nie potrzebne jest nawożenie pogłówne. Od drugiego roku zalecane jest stosowanie późną wiosną nawozów azotowych w dawne 60-80 kg/ha. Nawożenie mineralne sprzyja zwiększeniu plonów.

Plantację tej rośliny powinno się zakładać późną wiosną, kiedy gleba osiąga temperaturę 10-15⁰C. Na siew przeznacza się nasiona zebrane 2 lata wcześniej. Na terenach wilgotnych zalecana jest uprawa prosa rózgowego w rozstawie rzędów od 60 do 90 cm, na terenach suchych – od 90 do 120 cm.

Bardzo ważną kwestią przy zakładaniu plantacji jest eliminacja chwastów, bowiem rośliny po siewie bardzo wolno wschodzą i rozwijają się. Zbiór biomasy na kiszonkę do produkcji biogazu można wykonywać dwukrotnie w sezonie przed osiągnięciem przez rośliny fazy generatywnego rozwoju, natomiast jednokrotnie przy wykorzystaniu prosa na cele energetyczne lub do produkcji płyt czy papieru, późną jesienią lub zimą.

Oprac. Joanna Radziewicz

Zdążyć z azotem – terminy jesienne / Małgorzata Tyszka

(Farmer 2019 nr 10, s. 66-67) 

Według nowych przepisów stosowanie nawozów jest możliwe do końca października, ale nie dotyczy to wszystkich nawozów i jest zależne od gruntów, na których są aplikowane. Jesienią nawozy naturalne stałe np. obornik na gruntach ornych, można podawać do 31 października, ale już w uprawach trwałych, wieloletnich i na trwałych użytkach zielonych do 30 listopada.

Krótsze terminy obowiązują w wypadku nawozów naturalnych płynnych i nawozów mineralnych azotowych. Termin ich aplikacji na gruntach ornych kończy się 20 października, chyba, ż rolnicy gospodarują na terenach ujętych w załączniku 2 i 3 programu, wówczas wydłuża się on odpowiednio do 15 i 25 października.

W większości przypadków jesienią nawozy można podawać do 31 października, są jednak pewne odstępstwa, które mogą ten termin wydłużyć do 30 listopada. Przykładem mogą być niekorzystne warunki pogodowe, jak susza, czy intensywne opady deszczu.

Oprac. Joanna Radziewicz 

Cebula zimująca z dymki / Aleksandra Czerwińska-Nowak

(Warzywa 2019 nr 9, s. 22-23)

Przy uprawie cebuli bardzo ważny jest wybór wysokiej jakości materiału nasadzeniowego. W polskich warunkach zaleca się obsadę około 40 szt/m² (kalibraż 8-14 mm – 500 kg/ha; kalibraż 14-21 mm – 1150 kg/ha). Przy wyborze stanowiska ważne jest, by na danym polu przez ostatnie 4-5 lat nie były uprawiane warzywa cebulowe. Dobrymi przedplonami dla cebuli są: groch, fasola, wyka, peluszka, kalafior i ogórki. Natomiast nie zaleca się sadzenia cebuli po koniczynie czerwonej, lucernie, bobiku i bobie. Miejsce pod zasiew powinno być dobrze odchwaszczone, a gleba -mieć uregulowany poziom pH.

Istotny jest wybór terminu sadzenia dymki. W tym roku, ze względu na suszę i przedłużającą się  ciepłą pogodę, specjaliści zalecają opóźnienie tego zabiegu do końca września, a nawet do połowy października. Warto też zaprawić materiał siewny. Dymkę drobną sadzi się na głębokość 3 cm, natomiast grubą – do 4 cm.

Przed zimowym ustaniem wegetacji, cebule powinny się ukorzenić i częściowo wypuścić szczypior, dlatego  nawożenie przed zimą nie jest wskazane. W przypadku uprawy cebuli z dymki zaleca się dzielenie dawek nawozowych. Nawożenie stosuje się w zakresie: azot – 125-160 kg/ha (przed sadzeniem, pogłównie), fosfor – 90-130 kg/ha, potas – 160-200 kg/ha. W żywieniu tych roślin ważny jest też wapń i siarka oraz mikroskładniki, m.in. molibden, bor, miedź, żelazo i cynk.

Do 5 dnia po posadzeniu dymki w pole należy przeprowadzić pierwszy zabieg herbicydowy. Zwalczanie chwastów trzeba kontynuować wiosną.

W celu ochrony upraw przed bardzo niskimi temperaturami zaleca się okrywanie roślin włókniną polipropylenową bezpośrednio przed nadejściem mrozów. 

Oprac. Joanna Radziewicz

Nawożenie i ochrona korzeni do przechowywania / Aleksandra Czerwińska-Nowak

(Warzywa 2019 nr 9, s. 28-33)

Ze względu na trudne warunki pogodowe w tym sezonie bardzo ważne dla jakości produkowanych w naszym kraju warzyw korzeniowych może okazać się wykonanie zabiegów dokarmiania dolistnego jeszcze pod koniec wegetacji.

Niedobory boru u marchwi objawiają się w postaci ciemnych plam, które obniżają jej wartość handlową, a nawet dyskwalifikują je z rynku, dlatego korzystne może okazać się dolistne nawożenie preparatami o wysokiej zawartości tego składnika w trakcie trwania wegetacji, ze względu na słabe przemieszczanie się tego pierwiastka w tkankach rośliny.

Marchew jest również wrażliwa na niedobory miedzi (zbyt jasne liście, nieprawidłowo wybarwione korzenie). W produkcji warzyw korzeniowych dużą rolę odgrywa też molibden, cynk i mangan. Trzeba tez pamiętać o zagwarantowaniu roślinom odpowiedniej ilości wapnia. Niedobory tego składnika zwiększają ryzyko występowania zgnilizny twardzikowej. Jeszcze we wrześniu zalecane jest stosowanie dobrej jakości nawozów wapniowych przygotowujących marchew i pietruszkę do przechowywania. Mogą to być preparaty wzbogacone w mikroelementy lub aminokwasy. Cennym dodatkiem jest też potas, który poprawia wybarwienie korzeni spichrzowych.  

Do najważniejszych chorób przechowalniczych marchwi zalicza się; alternatoriozę naci marchwi, rizoktoniozę marchwi, zgniliznę twardzikowatą, zgorzel gnilną korzeni marchwi i pietruszki i szarą pleśń. 

Rajskie jabłuszka dla oka i podniebienia / Piotr Latocha

(Działkowiec 2019 nr 10, s. 8-9)

Jabłonie ozdobne są bardziej odporne na choroby i mogą być uprawiane właściwie bez ochrony chemicznej. Owoce nadają się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i do przetwórstwa.

Jednym z najważniejszych gatunków ozdobnych jest jabłoń kwiecista Malus floribunda.  Ciekawą odmianą jest ‘John Downie’. Jej białe, duże kwiaty rozwijają się w maju, natomiast owoce dojrzewają w sierpniu. Inni godnymi uwagi odmianami są ‘Dolgo’ (odporna na choroby liści), ‘Evereste’ (odporna na mączniaka i parcha) , ‘Ola’ (odporna na parcha) oraz ‘Golden Hornet’ (odporna na parcha).

Jabłonie ozdobne mogą być sadzone pojedynczo lub w szpalerach. Dobrze komponują się z roślinami iglastymi. Najlepiej rosną na glebach żyznych, zasobnych, gliniastych, na stanowisku osłoniętym i słonecznym. Są wystarczająco wytrzymałe na mróz, więc nie wymagają specjalnej ochrony w okresie zimowym. Dobrze znoszą ciĘcie, ale zaleca się utrzymywanie ich bardziej naturalnego kształtu korony. Dobrze jest wykonać tylko cięcie prześwietlające i sanitarne. 

Oprac. Joanna Radziewicz

Żurawina wielkoowocowa / Marta Czaplicka

(Działkowiec 2019 nr 10, s. 30-31)

Podstawą w uprawie żurawiny wielkoowocowej jest bardzo kwaśna (pH 3,5-4,2), organiczna, torfowa gleba. Stanowisko powinno być bobrze nawodnione. Roślina dorasta do wysokości 30 cm. Nie wymaga ochrony przed chorobami i szkodnikami.

Owoce żurawiny są bogate w witaminy z grupy B oraz witaminę C. Zawierają też duże ilości błonnika, kwasów organicznych, garbników i  minerałów (wapnia, fosforu i miedzi) oraz kwas jabłkowy, cytrynowy i benzoesowy. Żurawina ma zastosowanie w leczeniu chorób nerek i pęcherza moczowego. Regularne spożywanie naturalnego soku z tej rośliny zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych, występowaniu miażdżycy, wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, pomaga zwalczać bakterie odpowiedzialne za powstawanie próchnicy zębów i wywołujące chorobę wrzodową żołądka.

Miejsce do uprawy żurawiny wielkoowocowej powinno być słoneczne, dobrze nawodnione. Zalecana rozstawa to 30x30 cm. Dla silniej rosnących odmian 50x50 cm. Sadzonki z odkrytym systemem korzeniowym sadzi się wczesną wiosną lub jesienią. Pierwsze owoce pojawiają się już w 1-2 roku po posadzeniu. Pełne owocowanie roślina osiąga w 4-5 roku. Nie wymaga ochrony przed szkodnikami i chorobami.

Polecane odmiany to: ‘Early Black’, ‘Pilgrim’, ‘McFarlin’ i ‘Howes’.

Oprac. Joanna Radziewicz 

Brokuł gałązkowy / Agnieszka Żurawik

(Działkowiec 2019 nr 10, s. 45)

Brokuł gałązkowy w okresie wegetacji nie tworzy róży głównej, tylko wiele pędów rosnących wzdłuż pędu głównego, o długości około 20 cm, zakończonych małymi fioletowymi lub zielonymi różami. Częścią jadalną są całe młode pędy wraz z liśćmi lub delikatne wierzchołki. Warzywo to ma charakterystyczny szparagowy smak.

Brokuł gałązkowy do prawidłowego wzrostu  rozwoju wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, o pH około 6,8. Zaleca się stosowanie nawożenia organicznego. Nawozy powinny być aplikowane w roku poprzedzającym uprawę. Roślin nie uprawia się po innych roślinach z rodziny kapustowatych, ze względu na ryzyko wystąpienia chorób. Brokuł gałązkowy jest uprawiany z rozsady, którą na miejsce można sadzić od polowy kwietnia do około 20 czerwca. Pędy nadają się do zbioru od początku sierpnia do końca października. Brokuł gałązkowy jest zasobny w witaminy z grupy B, witaminę C, A, K, PP, kwas foliowy i pantotenowy. Jest źródłem cennych składników mineralnych, jak: wapń, fosfor, magnez, potas, żelazo, chrom. Brokuł fioletowy jest dużo bardziej zasobny w składniki odżywcze niż zielony.

Oprac. Joanna Radziewicz

Uprawa czereśni

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Niedobory składników pokarmowych – podłoże i diagnostyka / Marcin Oleszczak

(Czereśnia 2019 nr 2, s. 43-46)

Uprawa czereśni w naszych warunkach glebowo-klimatycznych nie należy do najłatwiejszych, ze względu na wysokie wymagania gatunku. Zapotrzebowania czereśni na składniki pokarmowe, wykazywane przez poszczególne gatunki roślin, jest uwarunkowane genetycznie. Zakłada się, że w sezonie wegetacji pobierają 150 kg potasu, do 20 kg fosforu, około 90 kg wapnia i około 30 kg magnezu. Składniki pokarmowe są zaangażowane w procesy metaboliczne zachodzące w roślinach brak jednego lub kilku z nich prowadzi wprost do dysfunkcji rośliny. Objawy niedoboru makro- i mezoelementów w uprawach sadowniczych, ze szczególnym uwzględnieniem czereśni:

• Azot

• pierwsze objawy pojawiają się na najstarszych liściach, stopniowo przemieszczają się na liście wyżej położone na pędach
• małe, jasnozielone liście, przedwcześnie zmieniające barwę na żółto-zieloną lub czerwono-purpurową
• pędy są cienkie, krótkie, szybko kończą swój wzrost; owoce na ogół są drobne
• osłabiony wzrost drzew, zawiązują niewiele pąków kwiatowych

• Fosfor:

• osłabienie wzrostu pędów, przebarwienia liści na barwę karminowo-bordową
• mogą zamierać pąki kwiatów; owoce są drobne, słabo wybarwione, niesmaczne.

• Potas:

• objawy niedoboru pojawiają się w pierwszej kolejności na starszych liściach
• liście są mniejsze niż na drzewach odżywionych prawidłowo
• pojawiają się chlorotyczne plamy między nerwami oraz na brzegach liści
• pędy drzew są krótkie, cienkie, podatne na przemarzanie
• owoce są drobne, słabo wybarwione, niesmaczne.

• Magnez:

• objawy niedoboru pojawiają się na liściach starszych, u dołu długopędów, liście z silnymi objawami opadają
• niedobór prowadzi do straty zielonej barwy blaszki między głównymi nerwami liści
• zmniejsza się wytrzymałość drzew na niską temperaturę, a wzrost roślin jest zahamowany; owoce mają tendencję do wcześniejszego dojrzewania i opadania.

• Wapń:

• w uprawach drzew owocowych objawy niedoboru tego składnika na częściach wegetatywnych rośliny pojawiają się stosunkowo rzadko
• liście wierzchotkowe są jasnozielone, występują na nich żółtobrązowe plamki
• owoce mają tendencje do pękania.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Pozbiorcze zabiegi w sadzie czereśniowym / Leon Jahae

(Czereśnia 2019 nr 2, s. 15-16)

Po zbiorach czereśni warto przyjrzeć się uważnie drzewom pod kątem dystrybucji światła we wnętrzu korony i jej zacienienia. Brak dostępu światła lub jego ograniczona ilość w niektórych partiach korony stwarzają wiele problemów w produkcji czereśni. Oba przypadki są wynikiem zbyt dużej liczby silnych pędów na drzewie. Zapewniony równomierny dostęp światła do całej korony drzewa czereśni oraz optymalizacja dystrybucji światła w koronie pozytywnie wpływają na zawiązanie pąków kwiatowych w całej koronie, a szczególnie w dolnych jej partiach. Jakie są zalecenia?

• cięcie na tzw. żywy kikut - stare gałęzie wycina się na tzw. żywy kikut, który powinien mieć u podstawy co najmniej trzy żywe i dobrej jakości pąki
• cięcie odmładzające - istotne znaczenie ma cięcie młodych pędów w niższych partiach korony drzew czereśniowych. Jeżeli jednak dostęp światła jest w tym obszarze ograniczony, wzrasta ryzyko, że położone tam pędy będą miały bardzo długie ogołocone odcinki do podstawy pędu
• ograniczanie wysokości drzewa - aby dystrybucja światła w koronie drzewa czereśniowego była właściwa, konieczne jest dostosowanie wysokości drzew do szerokości międzyrzędzi. Zakłada się, że wysokość drzew po cięciu letnim powinna być równa szerokości międzyrzędzia pomniejszonej o 80 cm
• nawożenie po zbiorach - po zbiorach owoców istotną rolę odgrywają zarówno potas, jak i azot. Potas poprawia odporność drzew i pąków kwiatowych na niską temperaturę zimą.

Plan działania po zbiorach czereśni:

• na początku sierpnia należy usunąć silne pędy z górnej części korony co poprawi dostęp światła do niższych partii korony drzewa
• usunąć dominujące pędy w dolnej części korony
• pędy zbędne usuwać na tzw. żywy kikut
• ograniczyć cięcie do najważniejszych pędów
• ograniczyć redukowanie wysokości drzewa
• starannie wykonywać nawożenie po zbiorach owoców oraz realizować odpowiedni program ochrony fungicydowej w okresie opadania liści
• pozbiorczo należy zaopatrzyć drzewa w cynk, bor i mangan.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Rolniczy świat

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

4 fakty o drobiu, które powinien znać każdy konsument

(Gospodarka Mięsna 2019 nr 9, s. 14-15)

Wśród konsumentów mięsa drobiowego krąży wiele krzywdzących mitów, które producenci chcą obalić.

Pierwszy to mit hormonów. Od 1981 r. prawo europejskie zabrania stosowania tego typu środków do stymulowania wzrostu u zwierząt gospodarskich. Przeciwko hormonom jest zarówno prawo, jak i ekonomia – żadnemu hodowcy utrzymującemu kilkadziesiąt tysięcy sztuk drobiu nie opłacałoby się wyłapywać pojedynczo każdego zwierzęcia, aby podać zastrzyk. Nieprawdą jest, że spożywanie mięsa drobiowego wpływa negatywnie na gospodarkę hormonalną ludzi.

Mit „faszerowania” mięsa antybiotykami. Mięso drobiowe w sklepach nie ma w sobie antybiotyków. Mówi o tym dokładnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 470/2009 z 6 maja 2009 r. oraz ustawa z 16 grudnia 2005 o produktach pochodzenia zwierzęcego. Wprawdzie prawo zezwala leczyć brojlery antybiotykami, ale po zakończonym leczeniu, ptaki zostają objęte tzw. „okresem karencji” w czasie którego antybiotyki są wydalane z organizmu. Wówczas taki produkt jest bezpieczny dla konsumenta.

Mit – drób nie jest wartościowym mięsem. Prawdą jest, że mięso drobiowe należy do jednych z najbardziej wartościowych mięs. Jest niskotłuszczowe, znajdują się w nim witaminy A, E, D, K oraz z grupy B, w tym B 12, ma wysoką zawartość żelaza, potasu, magnezu i białka.

Mit – drób z marketu, ekologicznej fermy czy zagrody nie jest równie bezpieczny. Otóż jest. Bez względu na metodę hodowli i produkcji, każdego uczestnika rynku obowiązują te same rygorystyczne przepisy krajowe i unijne.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Nowości w portalu IRZplus

(Poradnik Gospodarski 2019 nr 9, s. 7)

Realizując przepisy ustawy i systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uruchomiła w połowie 2018 r. Portal IRZplus, który umożliwia posiadaczom zwierząt gospodarskich oznakowanych składanie zgłoszeń zdarzeń zwierzęcych w formie elektronicznej do Systemu IRZ. Portal cały czas się rozwija. Od 15 lipca 2019 r. Agencja wdrożyła modyfikację, dzięki której rolnik ma możliwość:

• zarejestrowania nowej siedziby stada
• nadania uprawnień do Portalu IRZplus swojemu pracownikowi
• poprawienia dokumentu zgłoszenia cofniętego przez ARiMR
• obsługi propozycji korekt zgłoszeń lub zdarzeń zwierzęcych wygenerowanych przez pracownika ARiMR
• wyszukania stanu swojej siedziby na określoną datę
• wydrukowania listy zwierząt, listy zdarzeń i dokumentów składanych w Portalu
• wyeksportowania określonych danych z Portalu i zapisania ich na swoim komputerze
• zaakceptowania kolejnych zgłoszeń: sprzedaży zwierząt do rzeźni lub padnięcia zwierzęcia, gdy inne podmioty złożą zgłoszenia przez Portal.

Agencja przypomina, że jeżeli posiadacz zwierzęcia uzyskał dostęp do IRZplus i wyłącznie za jego pośrednictwem dokonuje zgłoszeń zdarzeń wynikających z przepisów ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt jest zwolniony z prowadzenia księgi rejestracji w formie papierowej.

Oprac. Aleksandra Szymańska 

Rząd przyjął założenia do programu zwiększenia retencji w Polsce / oprac. A. Kozłowska

(Agro Serwis 2019 nr 18, s. 55-56)

10 września 2019 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę dotyczącą programu podniesienia retencji w Polsce w latach 2021-2027, który zakłada dwukrotne zwiększenie magazynowanej wody. Osiągnięcie powziętych założeń ma się odbyć poprzez połączenie wszelkich dostępnych metod retencjonowania wody: retencję dużą, małą, sztuczną, naturalną oraz melioracje.

Efektami programu mają być: wzrost objętości retencjonowanej wody, zwiększenie pojemności obiektów małej retencji, łagodzenie skutków suszy ze szczególnym uwzględnieniem terenów wiejskich i obszarów leśnych, zmniejszenie ryzyka powodziowego, przywrócenie lub poprawa warunków energetycznego wykorzystania wód, zwiększenie udziału lokalnych i regionalnych przedsięwzięć dotyczących tworzenia retencji wodnej, zwiększenie świadomości społecznej w zakresie zasobów wodnych w Polsce, poprawa warunków rolniczego wykorzystania, wzmocnienie ekosystemów powstałych lub utrzymywanych w wyniku stosowania retencjonowania wód, poprawa warunków żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych, poprawa walorów krajobrazowych obszarów związanych z wodami.

Program ma być finansowany m.in. z funduszy UE na lata 2021-2027, pożyczek lub kredytów finansowych, budżetu państwa, samorządów i instytucji państwowych.

Oprac. Joanna Radziewicz

Uciążliwe chwasty w uprawie zbóż ozimych i jarych / Sylwia Kaczmarek

(Agro Serwis 2019 nr 18, s. 6-11)

W uprawie zbóż ozimych i jarych straty wywołane obecnością chwastów dzielą się na bezpośrednie i pośrednie. Pierwsze dotyczą redukcji plonów lub zwrotu kosztów poniesionych na uprawę, drugie – obejmują szeroko rozumiane straty społeczne lub koszty producenta uprawy. Do najczęściej występujących gatunków chwastów w uprawie zbóż zaliczają się:

Gatunki dwuliścienne:

• Brodziszek drobny - kwitnie od maja do października
• Chaber bławatek - kwitnie od czerwca do września
• Fiołek polny - kwitnie od czerwca do września
• Gorczyca polna - kwitnie od maja do lipca
• Gwiazdnica pospolita - kwitnie od maja do października
• Jasnoty - kwitnie od kwietnia do października
• Komosa biała - kwitnie od czerwca do września
• Mak polny - kwitnie od maja do sierpnia
• Maruna bezwonna - kwitnie od czerwca do września
• Ostrożeń polny - kwitnie od lipca do października
• Przetaczniki - kwitnie od marca do października
• Przytulia czepna - kwitnie od kwietnia do czerwca
• Rdest ptasi - kwitnie od maja do października
• Tasznik pospolity - kwitnie cały rok
• Tobołki polne - kwitnie od kwietnia do sierpnia.

Gatunki jednoliścienne:

• Miotła zbożowa - kwitnie od czerwca do lipca
• Owies głuchy - kwitnie od czerwca do sierpnia
• Perz właściwy - kwitnie od czerwca do sierpnia (września)
• Wyczyniec polny - kwitnie od czerwca do września.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Produkcja roślinna

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Mniej jabłek i gruszek – szacunkowe prognozy / Monika Strużyk

(Sad 2019 nr 9, s. 10-12)

Według szacunków w 2019 r. w UE zbiory jabłek będą o 20% mniejsze niż w ubiegłym roku i wyniosą 10 566 tys. ton. Jest to również o 8% mniej niż średnia z ostatnich trzech lat. Największe straty na skutek wiosennych przymrozków odnotowano w Polsce – zbiory niższe o 44% niż rok wcześniej. W Niemczech niższe o 17%, we Włoszech o 3%, a we Francji wyższe o 12%.

W 2018 r. najwięcej jabłek wyprodukowano w Polsce, następne miejsca zajęły Włochy, Niemcy i Francja. Mimo odmiennego plonowania wymienione kraje w tym sezonie zajmują te same miejsca. Tak więc najwięcej jabłek zostanie zebranych w Polsce 2710 tys. ton. Jeśli chodzi o odmiany, najwyższe będą zbiory ‘Golden Delicious’ i wyniosą 2327 tys. ton (w minionym sezonie było to 4810 tys. ton).

Na świecie rekordowe zbiory jabłek będą w tym roku w USA i wyniosą 5389 tys. ton. W Chinach prognozuje się że zostanie zebrane 41 mln ton tych owoców, czyli o 30% więcej niż w roku 2018.

W 2019 r. zbiory gruszek w UE będą niższe i wyniosą 2047 tys. ton. – 14% mniej niż w 2018 r. i 9% mniej niż w poprzednich trzech sezonach. Włochy nadal pozostają liderem w produkcji tych owoców – w tym sezonie ma ona wynieść 511 tys. ton. W Polsce zbiory gruszek wyniosą około 70 tys. ton. Dominującą odmianą w produkcji jest niezmiennie ‘Konferencja’ – jej zbiory w UE wyniosą 910 tys. ton (o 8% mniej od ubiegłorocznych).

Oprac. Aleksandra Szymańska

Wieści z UE

(Agro Serwis 2019 nr 18, s. 51)

Areał upraw kukurydzy w krajach UE wyniósł w tym roku 8,8 mln ha, czyli o 523 tys. ha więcej niż w ubiegłym roku. Analitycy przewidują, że zbiory będą niższe niż wcześniej przewidywano i kształtując się na poziomie 7,76 t/ha. W ocenie Komisji Europejskiej unijny import kukurydzy wyniesie 15,5 mln ton. Spożycie na pasze ma wynieść 65 mln ton. Zapasy końcowe prawdopodobnie zmniejszą się o 2,5 mln ton. (22 mln ton).

W tym roku unijni rolnicy zwiększyli areał pszenicy miękkiej do około 23,7 mln ha. Średni zbiór kształtował się na poziomie 6,02 t/ha, co daje łączny zbiór w wysokości 142,7 mln ton.  Przewidywany eksport ma wynieść 25,5 mln ton, a zapasy końcowe powinny się zwiększyć o 2,4 mln ton.

Wielkość areału jęczmienia szacowana jest na około 12,2 mln ha. Średni plon wyniósł prawdopodobnie 4,95 t/ha, co zapewniałoby zbiory w wysokości 60,5 mln ton. Poza obszar UE ma trafić 8,8 mln ton. O 3 mln ton powinno się zwiększyć zużycie na paszę. Zapasy końcowe sezonu 2019/2020 wzrosną o prawie 2 mln ton – do 6,9 mln ton.

Oprac. Joanna Radziewicz