Żywność a zdrowie

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Bisenol A – wróg ukryty w opakowaniach / Elżbieta Michalak

(RADA 2019 nr 12 s. 6)

Bisfenol A (BPA) to związek chemiczny z grupy fenoli, który wykorzystuje się do produkcji tworzyw sztucznych. Sprawia, że wyroby są lekkie, przejrzyste, o gładkiej teksturze i odporne na uszkodzenia. Jest bardzo kontrowersyjnym związkiem, który może wpływać negatywnie na organizm. Coraz więcej badań potwierdza ten fakt. Szczególnie narażone na jego toksyczne działanie są niemowlęta i małe dzieci, ponieważ ich organizmy nie potrafią skutecznie unieczynniać i wydalać toksyn. W związku z tymi doniesieniami, kolejne kraje wprowadzają ograniczenia bądź zakazy dotyczące wykorzystywania Bisfenolu A.

Związek ten znajduje się w butelkach i innych opakowaniach plastikowych do żywności, a także w różnego rodzaju produktach wykonanych z plastiku tj. zabawki, talerzyki, torebki na ryż, słomki, kubki, wnętrza puszek, paragony.

Badania potwierdzają, że BPA jest substancją, która działa szkodliwie na układ rozrodczy, zaburza płodność u mężczyzn, może wywoływać przedwczesne pokwitanie i reakcje alergiczne, a także uszkadzać oczy, drażnić drogi oddechowe, powodować otyłość, czy zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi i prostaty.

Bisfenol A z plastikowych opakowań może przenikać do żywności, szczególnie, jeśli jedzenie jest podgrzewane lub kwaśne. W Unii Europejskiej wprowadzono w 2011 r. zakaz stosowania BPA do produkcji butelek dla niemowląt i dzieci.

Należy unikać kontaktu z BPA m.in. poprzez:

• sprawdzanie oznaczenia i wybieranie opakowania oraz produktów BPA FREE
• nie podgrzewanie  i nie gotowanie jedzenia w opakowaniach i na tackach z plastiku
• unikanie przechowywania żywności tłustej i kwaśnej w pojemnikach plastikowych
• ograniczenie spożywania żywności z puszki
• mycie rąk, szczególnie po przyjściu ze sklepu
• wybieranie jak najwięcej żywności niepaczkowanej
• przechowywanie żywności w pojemnikach ze szkła lub stali nierdzewnej.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Mleczarstwo wobec zagrożeń klimatycznych / Janusz Turowski

(Przegląd Mleczarski 2019 nr 11, s. 3-8)

Zmiany klimatu niosą wielkie zagrożenia (bezpośrednie i pośrednie) dla mleczarstwa. Duży niepokój budzi drastyczny spadek światowej produkcji zbóż, co wiąże się ze zmniejszeniem udziału zbóż paszowych. Bezpośrednim zagrożeniem jest stres cieplny u zwierząt hodowanych, którego występowanie zaobserwowano już w kilku krajach (Niemcy, Włochy, USA). Wywiera on szkodliwy wpływ na produkcję mleka, reprodukcję stada i stan zdrowia krów mlecznych. Spadek produkcji mleka przyniesie negatywne skutki dla producentów i przetwórców, a w konsekwencji dla rynku i konsumentów produktów mleczarskich.

Jako przyczynę globalnego ocieplenia podaje się drastyczny wzrost emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, z czego na produkcję mleka przypada około 4 proc. ogólnej emisji gazów z hodowli. W sytuacji kryzysu każde źródło jest ważne, dlatego hodowla i produkcja mleka są postrzegane jako wymagające podjęcia skutecznych działań zmniejszających ich ślad węglowy. Produkcja mleka jest odpowiedzialna za emisję 1712 mln ton równoważnego ditlenku węgla (2015 r.).

Zmiana klimatu wywiera wpływ na szereg czynników określających warunki hodowli i dobrostanu krów, jak: rozwój zwierząt, produkcja mleka, produkcja i jakość pasz, dostępność wody, choroby, rozmnażanie, bioróżnorodność.

Coraz wyższe temperatury wpływają na zdrowie krów. Podstawowym zagrożeniem jest stres cieplny, który występuje po przekroczeniu górnej granicy dopuszczalnej temperatury ciała. Zagrożenie dla życia tych zwierząt występuje przy wysokiej wilgotności i temperaturze powyżej 37⁰C.

Według raportu Międzynarodowej Federacji Mleczarskiej w wielu krajach przewiduje się ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z sektora mleczarskiego o 20-30 proc. do roku 2030. Będzie to wymagało działań ukierunkowanych na: zwiększenie wydajności produkcji, w szczególności mleczności krów, wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań technicznych i technologicznych zapewniających ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zmiany dotychczasowych nawyków żywieniowych.  Ograniczenia w diecie, polegające na ogólnym zmniejszeniu spożycia produktów mlecznych i mięsnych, będą mogły być tym mniejsze, im bardziej efektywne będą dwa pierwsze kierunki działań.

Oprac. Joanna Radziewicz

Krzyżowe zanieczyszczenia żywności – charakterystyka i środki kontroli / Waldemar Dzwolak

(Przegląd Mleczarski 2019 nr 11, s. 43-48)

Zanieczyszczenie krzyżowe jest definiowane najczęściej w kontekście mikrobiologicznym i oznacza proces przeniesienia szkodliwych bakterii z jednej substancji na drugą. Podstawową grupę tych zanieczyszczeń stanowią zanieczyszczenia mikrobiologiczne związane z bakteriami, pleśniami, wirusami i pasożytami, jak również składnikami modyfikowanymi genetycznie GMO. Odrębną grupę stanowi grupa alergenowa.

Źródłem zanieczyszczeń mogą być surowce, dodatki do żywności, zepsuta żywność, urządzenia i sprzęt produkcyjny, ludzie, ścieki, odpady, zwierzęta, transport, media i opakowania. Z kolei czynnikiem, który jest zanieczyszczany, są najczęściej wyroby gotowe, półprodukty, ale i opakowania, powierzchnie stykające się z wyrobem gotowym.

W pośrednich zanieczyszczeniach krzyżowych kluczową rolę odgrywają wektory przenoszenia. W zakładach produkcji żywności zalicza się do nich: surowce, dodatki do żywności, wyroby gotowe, pracowników zakładu i inne osoby przebywające na jego terenie, zwierzęta, powierzchnie robocze, opakowania, transport wewnętrzny i zewnętrzny oraz media.

W Wielkiej Brytanii i USA zapobieganie zanieczyszczeniom krzyżowym stanowi jeden z czterech głównych filarów, obok mycia, obróbki termicznej i chłodzenia, produkcji bezpiecznych środków spożywczych. Podstawą tego działania jest określony w kodeksie CAC FAO/WHO podstawowy środek kontroli w postaci oddzielenia żywności nieprzetworzonej (surowców) od żywności gotowej do spożycia (półproduktów i wyrobów gotowych). Aby to osiągnąć stosuje się rozdział fizyczny i czasowy.

Zanieczyszczeniom krzyżowym sprzyja niewłaściwie zaprojektowany układ pomieszczeń produkcyjnych i magazynowych. Chodzi o to, by drogi przemieszczania czynników „brudnych” i „czystych” nie krzyżowały się ze sobą.

Oprac. Joanna Radziewicz

Aktualności z kraju. Spójne znakowanie produktów bez GMO

(Trzoda Chlewna 2019 nr 11, s. 7-8)

1 stycznia 2020 roku zostaną wprowadzone dwa znaki graficzne ”Bez GMO” i „Wyprodukowano bez stosowania GMO”. Dzięki jednolitej formie oznakowania konsument otrzyma jednoznaczną informację o specyfice produktu.

Znak graficzny „Bez GMO” będzie stosowany w celu oznakowania jako wolnych od organizmów genetycznie zmodyfikowanych żywności pochodzenia roślinnego i żywności składającej się więcej niż jednego składnika, w skład której nie wchodzi produkt pochodzenia zwierzęcego oraz pasz.

Znak „Wyprodukowano bez stosowania GMO” będzie wykorzystywany w celu oznakowania jako wolnych od organizmów genetycznie zmodyfikowanych produktów pochodzenia zwierzęcego i żywności składającej się z więcej niż jednego składnika, w skład której wchodzi produkt pochodzenia zwierzęcego.

Oprac. Joanna Radziewicz

Uprawa, nawożenie i przechowywanie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Przechowywanie ziemniaków / Anna Jastrzębska

(Rada 2019 nr 12, s.10-11)

Nowoczesne przechowalnie ziemniaków są wyposażone w układ  klimatyzacyjny  umożliwiający utrzymanie optymalnej temperatury w granicach 3-5⁰C i wilgotności powietrza w zakresie 85-90 proc. Jednak ze względu na częsty brak profesjonalnych pomieszczeń, duża ilość plonów ciągle jest składowana w kopcach czy piwnicach, które nie spełniają odpowiednich parametrów.

Do najgroźniejszych infekcji powodujących straty w okresie przechowywania należą: zaraza ziemniaka, mokra i sucha zgnilizna, choroby skórki bulw, jak parch zwykły i srebrzysty oraz choroby nieinfekcyjne, jak ciuchowatość i paciorkowatość bulw.

Oprócz tego ziemniaki podczas przechowywania są narażone na szkodniki wnoszone wraz z plonem, m.in., drutowce. 

Aby ograniczyć starty podczas przechowywania należy:

• wybierać odmiany o wysokiej odporności przechowalniczej;
• usuwać pojawiające się ogniska gnilne w pryzmie;
• zapewnić odpowiednią temperaturę (3-5⁰C) i wilgotność (85-90 proc.);
• jeśli ziemniaki są przechowywane w kopcu, każdego roku należy zmieniać jego miejsce;
• wykopki należy przeprowadzać gdy jest sucho, a temperatura powietrza przekracza 10⁰C;
• osuszać bulwy po zbiorze;
• zapobiegać uszkodzeniom mechanicznym;
• na polu nie pozostawiać bulw chorych;
• w uprawie ziemniaków na to samo miejsce powracać nie wcześniej niż o 4-5 lat.

Należy zwrócić uwagę by plony podczas przechowywania nie były wystawione na działanie promieni  słonecznych, ponieważ ulegają wtedy zazielenieniu

Oprac. Joanna Radziewicz

Produkcja ekologiczna słabnie

(Top Agrar Polska 2019 nr 12, s. 55)

Wartość rynku żywności ekologicznej w Polsce szacowana jest na około 1 mld zł. Udział tej żywności w polskim rynku spożywczym wynosi 0,3% na tle UE. Dla porównania w Danii jest to 8,4%, a w Szwajcarii 7,7%.

Aktualnie powierzchnia upraw ekologicznych stanowi 3,4% ogólnej powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce.  Produkowane m.in. ekologiczne zboża, owoce, warzywa oraz nabiał. Najwięcej gospodarstw ekologicznych znajduje się w warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim i podlaskim. Ich wielkość wynosi przeciętnie ok. 26 ha, ale najwięcej (25%) to gospodarstwa o powierzchni upraw od 5 do 10 ha. Od 2014 r. obserwujemy w Polsce zmniejszenie powierzchni upraw ekologicznych, która wynosiła około 658 tys. ha. W 2018 r. łączna powierzchnia tych upraw wyniosła ok. 484 tys. ha i była o ok. 41 tys. ha mniejsza niż w roku 2018.

Około 50-60% produktów ekologicznych w sprzedaży ekologicznej w Polsce pochodzi z importu, są to głównie owoce egzotyczne oraz ich przetwory, kawa i herbata, przyprawy, produkty wysoko przetworzone. Z kolei Polska eksportuje świeże i mrożone warzywa i owoce, koncentrat soku jabłkowego i zboża.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Alternatywą groch ozimy / Rafał Balcerak

(Rada 2019 nr 12, s.14)

Jesienią 2018 roku na polach Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach został wysiany groch ozimy James. Do uprawy zostało zastosowane nawożenie przedsiewne w ilości: N – 12 kg/ha, P₂O₅ – 60 kg/ha, K₂O – 120 kg/ha oraz CaO – 500 kg/ha. Osada wynosiła 100 szt./m².  Zastosowano odchwaszczanie herbicydem STOMP AQUA 455 CS.

Wioną groch został zasilony azotem w ilości 40 kg/ha oraz trzema zabiegami nalistnymi. W celu zabezpieczenia przed chorobami grzybowymi i szkodnikami zastosowano zabiegi ochronne w trzech terminach. Plon wyniósł 68,0 dt/ha.  

Przyczynami niepowodzeń w uprawie grochu ozimego są najczęściej:

• niewłaściwy terminu siewu;
• zbyt późne rozpoczęcie ochrony fungicydowej;
• brak nawożenia mikroelementami.

Oprac. Joanna Radziewicz

Odmiany ziarnowe polecane przez firmy / Małgorzata Tyszka

(Farmer 2019 nr 12, s. 50-53)

Wśród odmian kukurydzy polecanych przez hodowców na 2020 rok wymienia się:

Bayer/Dekalb

• DKC2972, CCA 2017, FAO 230, ziarno typu flint/dent – nowa wczesna odmiana przeznaczona do uprawy na ziarno i kiszonkę;
• DKC3595, CCA 2019, FAO 240, ziarno typu dent;
• DKC4098, CCA 2019, FAO 290, ziarno typu dent, odmiana późna.

Caussade Nasiona

• Chianti CS-CCA, średnio wczesna FAO 240, ziarno typu flint;
• Grigri CS-CCa, średnio wczesna FAO 240-250, ziarno typu flint;
• Tonifi CS-CCA, średnio wczesna FAO 240, ziarno typu flint.

Euralis Nasiona

• ES Inventive, KR 2018, FAO 240, ziarno typu dent;
• ES Perspective, KR 2018, FAO 240, ziarno typu dent;
• ES Faraday, KR 2018, FAO 270, ziarno typu dent.

Farmsaat

• Farmoritz, CCA, FAO K250/Z240, ziarno typu flint/dent;
• Farmirage, CCA, FAO 260, ziarno typu flint/dent;
• Farmfire, CCA, FAO 230, ziarno typu flint/dent.

Hodowla Roślin Smolice-Grupa IHAR

• SM polonez, KR 2018, FAO 220-230, ziarno typu semi dent;
• Kanonier, KR 2015, FAO 240, ziarno typu semi flint;
• Rosomak, KR 2013, FAO 250-260, ziarno typu flint/dent.

IGP Polska

• Conditime, CCA 2018, FAO 230, ziarno typu pośredniego, z przewagą dent;
• Quentin, CCA 2015, FAO 240, ziarno typu pośredniego, zbliżone do flint;
• Hardware, KR 2019, FAO 260, ziarno typu pośredniego, z przewagą dent.

KWS Polska

• Amavit, KR 2019, FAO Z220/K230, ziarno typu flint/dent;
• Keltikus, KR 2017, FAO 250, ziarno typu dent;
• Kidemos, KR 2019, FAO 260, ziarno typu dent.

Limagrain Oddział w Polsce

• LG 30.215, KR 2015, FAO 230, ziarno typu flint/dent;
• Joffrey, KR 2018, FAO 240, ziarno typu flint/dent;
• LG 31.250, KR 2018, FAO 250, ziarno typu flint/dent.

Maisadour Polska

• Mas 22R, CCA, FAO FAO 240, ziarno typu flint/dent;
• Mas 23M, CCA, FAO 250, ziarno typu dent;
• Mas 29T, CCA, FAO 260, ziarno typu dent.

Małopolska Hodowla Roślin

• Lokata, KR 2011, FAO 220, ziarno typu semi flint;
• Rataj, KR 2010, FAO 220-230, ziarno typu flint/semi dent;
• Smolan, KR 20111, FAO 230, ziarno typu semi flint.

Pioneer Oddział w Polsce (Corteva Agriscience)

• P9074, CCA 2014, FAO 270, ziarno typu dent;
• P9241, CCA 2013, FAO 280-270 Z/K, ziarno typu dent;
• P9127, CCA 2016, FAO 280 K/260 Z, ziarno typu dent.

Procam Polska

• DKC 3050, KR 2015, FAO 230, ziarno typu dent;
• Tonfi CS, KR 2017, FAO 240, ziarno typu flint;
• SM Kurant, KR 2017, FAO 250, ziarno typu pośredniego.

Ragt Semences Polska

• RGT Chromixx, KR 2017, FAO 230, ziarno typu flint/dent;
• RGT Metropolixx, KR 2018, FAO 230, ziarno typu flint/dent;
• RGT Irenoxx, KR 2019, FAO 230-240, ziarno typu flint/dent.

Saaten-Union Polska

• Janero, KR 2018, FAO 240, ziarno typu flint/dent;
• Korynt, CCA 2016, FAO 240, ziarno typu flint/dent;
• Horizonte (B2190), CCA 2018, FAO 200, ziarno typu dent.

Saatbau Polska

• Casandro, KR 2017, FAO 240-250, ziarno typu semi-flint;
• Perrero, KR 2017, FAO 240, ziarno typu semi-flint (flint-flint-dent);
• Delicao, CCA 2019, FAO 230-240, ziarno typu semi-dent (flint-dent).

Syngenta Polska

• SY Talisman, CCA 2015, FAO 220-230, ziarno typu flint;
• SY Pandoras, KR 2018, FAO 240, ziarno typu flint;
• SY fregat, CCA 2019, FAO 260, ziarno typu dent.

Oprac. Joanna Radziewicz

Rybołówstwo

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Kwoty połowowe na 2020 r.

(Magazyn Przemysłu Rybnego 2019 nr 5, s. 4)

Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH) w Luksemburgu ustaliła jaki będzie w przyszłym roku całkowity dopuszczalny połów w Morzu Bałtyckim dziesięciu gatunków ryb najważniejszych z handlowego punktu widzenia. Określiła też kwoty dla państw członkowskich.

Rada postanowiła zmniejszyć uprawnienia do połowów dla większości stad, nieznacznie zwiększono całkowity dopuszczalny połów (TAC) jedynie dla śledzia w Zatoce Ryskiej i utrzymano go dla łososia w Zatoce Fińskiej.

Szczególnie duże cięcia zastosowano w odniesieniu do dorsza: uprawnienia do połowów zmniejszono o 60% w zachodniej części Bałtyku, przyłowy zmniejszono o 60% w zachodniej części Bałtyku, a przyłowy dopuszczono jedynie w części wschodniej.

Oprócz ustalenia TAC i krajowych kwot dla niektórych gatunków Rada uzgodniła też dodatkowe środki dotyczące stad dorsza, takie jak:

• surowsze limity dla połowów rekreacyjnych (limity ilościowe: co do zasady 5 osobników na rybaka dziennie),
• dłuższe okresy zamknięcia w podrejonach 25 i 26 (od 1 maja do 31 sierpnia), w podrejonach 22-23 (od 1 lutego do 31 marca) i w podrejonie 24 (od 1 czerwca do 31 lipca).

Oprac. Aleksandra Szymańska

Handel zagraniczny rybami i produktami rybnymi w 2019 r. / Tomasz Kulikowski

(Magazyn Przemysłu Rybnego 2019 nr 5, s. 12-14) 

Handel zagraniczny rybami i produktami rybnymi w 2019 r., w okresie od stycznia do lipca, wzrósł zarówno po stronie importu, jak i eksportu. W porównaniu z rokiem 2018 r. eksport wzrósł o 8% ilościowo i 9% wartościowo, zaś import wzrósł o 3% wolumenowo i 12% wartościowo.

W miesiącach styczeń-lipiec 2019 r. wyeksportowano 311 tys. ton ryb i produktów rybnych. Wartość eksportu denominowana w walucie europejskiej wyniosła 1,3 mld euro. Produkty wysokoprzetworzone i konserwy stanowiły 33% eksportu w ujęciu ilościowym i 24% w ujęciu wartościowym. Ryby i filety mrożone stanowiły 27% eksportu w ujęciu ilościowym i 25% wartościowo.  Ryby wędzone stanowiły 10% w ujęciu ilościowym, to ich wartość stanowiła ponad 33% eksportu. Największy, bo blisko 20% wzrost odnotowano w stosunku do eksportu świeżych (głównie filety świeże). Ich udział osiągnął 14% całości eksportu w ujęciu wartościowym.

Eksport realizowany był głównie na tradycyjne rynki zbytu. Największym z odbiorców polskich ryb i produktów rybnych były Niemcy, do których od stycznia do lipca trafiło 92 tys. ton ryb i produktów rybnych o wartości 657 mln euro. Drugim, co do wartości, odbiorcą polskich produktów rybnych była Francja - 17,6 tys. ton wartych 103 mln euro. Na trzecim miejscu były Włochy – wysłaliśmy tam 13,8 tys. ton produktów rybnych o wartości 83 mln euro.

Od stycznia do lipca 2019 do Polski sprowadzono 345 tys., ton ryb i owoców morza o wartości 1,3 mld euro. Największym dostawcą ryb na polski rynek była Norwegia - 123 tys. ton o wartości 610 mln euro. Z Danii sprowadziliśmy 22 tys. ton o wartości 127 mln euro.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Rolniczy świat

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Rolniczy świat

(Top Agrar Polska 2019 nr 12, s. 16 )

• W 2018 r. w Polsce na świat przyszło 2,13 mln cieląt, z czego najwięcej na Podlasiu – 413 906, a najmniej w Lubuskim – 32 073 szt.
• Do czołówki eksporterów oliwy z oliwek w Unii europejskiej należą: 1. Hiszpania – 301 400 ton (52% całego eksportu), 2. Włochy – 191 000 ton (33%), 3. Portugalia – 56 000 ton (10%), 4. Grecja – 20 600 ton (4%). Te cztery kraje odpowiadają za 99% eksportu oliwy z oliwek. Polska eksportuje jedynie 670 ton.
• W 2018 r. wyprodukowano na świecie 2,62 mld ton zbóż, z czego 43% wykorzystano do produkcji żywności, a 36% przeznaczono na paszę.
• W 2018 r. polscy rybacy wyprodukowali 18,8 tys. ton karpia. Najwięcej tych ryb wyhodowano w: lubelskim – 2,3 tys. ton, wielkopolskim, - 2,2 tys. ton, śląskim – 1,9 tys. ton. Aż 80% całej produkcji karpia sprzedaje się w grudniu.
• W 2018 r. wyprodukowano 902 tony wełny. Roczna wydajność wełny od 1 owcy wynosiła 3,3 kg.
• W 2018 r. w całej Unii Europejskiej wyprodukowano 5,3 mln ton makaronu, z czego 72% pochodziło z Włoch. Polska importuje zaledwie 53 tys. ton tego produktu.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Koła gospodyń wiejskich – zawsze ważne, teraz niezależne / Aldona Jankowska

(Poradnik Gospodarski 2019 nr 11, s. 24-27)

Do 27 grudnia 2018 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zarejestrowała w Polsce 4 720 kół gospodyń wiejskich (KGW), w samym województwie wielkopolskim aż 830 KGW. Od początku 2019 r. liczba KGW we wszystkich województwach znacząco wzrosła. Do końca sierpnia zarejestrowano w województwie wielkopolskim 1 197 kół, natomiast w całym kraju 7 367. Najmniej kół w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich figuruje w województwie opolskim (w 2019 r. - 51).

Wszystkie koła, które do 27 grudnia 2018 r. zarejestrowały się w Rejestrze mogły otrzymać pomoc finansową, która wyniosła:

• 3 tys. zł – do 30 członków
• 4 tys. zł - od 31 do 75 członków
• 5 tys. zł – ponad 75 członków.

W sumie, pomoc jaka została przyznana dla KGW z ARiMR w 2018 r. wyniosła ponad 16 mln zł. Dotacja mogła być przeznaczona wyłącznie na działalność statutową. W 2019 r. koła gospodyń wiejskich również mogły składać wniosek o pomoc finansową. Łącznie na ten cel przeznaczono 40 mln zł.

Oprac. Aleksandra Szymańska 

Rolnictwo Wspierane przez Społeczność / Justyna Kryger

(Wieś Kujawsko-Pomorska 2019 nr 12, s. 47)

Rolnictwo Wspierane przez Społeczność (RWS) to model współpracy drobnych gospodarstw rolnych oraz konsumentów oparty na bezpośrednim kontakcie i wzajemnym wsparciu tych dwóch grup, funkcjonujący w Polsce od 2012 roku.

Ważnym założeniem tej metody jest system zaliczkowy, który polega na tym, że rolnik przed rozpoczęciem sezonu otrzymuje określoną kwotę pieniędzy, na prowadzenie swojej działalności. Pozwala mu to na pokrycie kosztów związanych z uprawą owoców i warzyw. Klienci ponoszą jednak świadomie pewne ryzyko, związane z tym, że plony mogą się nie udać.

System jest oparty na wspólnym zaufaniu, ale przynosi dużo korzyści dla obu stron. Konsumenci otrzymują świeży, ekologiczny towar w dobrej cenie, zaś rolnicy mają zapewniony zbyt.

W Polsce działa obecnie 8 gospodarstw RWS. Model ten jest popularny w USA ,Japonii, Chinach i we Francji.

Oprac. Joanna Radziewicz

Dotacje w praktyce. Nawadnianie / Wiesław Wasilewski

(Przegląd Mleczarski 2019 nr 11, s. 49-50)           

W ramach obecnego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich uruchomiono nowe Poddziałanie 4.1.3 „Modernizacja gospodarstw rolnych” – obszar nawadniania w gospodarstwie. Jego ramy to:

• termin składania wniosków 29 września-22 listopada 2019 r.
• czas realizacji – 24 miesiące od daty zawarcia umowy;
• możliwość jednego uzupełniania dokumentacji;
• wnioski składa się osobiście lub za pośrednictwem poczty;
• 6 miesięcy na rozpatrzenie wniosku przez Urząd.

Dotacja jest przyznawana na:

• ulepszenie istniejącej instalacji nawadniającej;
• powiększenie netto nawadnianego obszaru.
•  

Dotacja dotyczy tylko gospodarstw o areale do 300 ha. Można je otrzymać na:

• wykonanie ujęć wody;
• zakup maszyn i urządzeń do nawadniania, poboru, mierzenia, magazynowania, uzdatniania, odzyskiwania, rozprowadzania i pomiaru wody,
• sprzęt komputerowy i oprogramowanie;
• opłaty, patenty, licencje,
• koszty ogólne (kosztorys, projekty, dokumentacja, doradztwo, transport, montaż).

Pomoc będzie przyznawana według kolejności na liście rankingowej. Organem właściwym do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest dyrektor zarządu zlewni lub dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego – Wody Polskie. Na działanie przeznaczono 100 mln euro.

Oprac. Joanna Radziewicz

Podatki w 2020 r. / Dariusz Partyka

(RADA 2019 nr 12, s. 10-11)

Podatek rolny w 2020 r. Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące m.in. właścicielami gruntów. Kwota 58,46 zł jest podstawą do ustalenia stawki podatku rolnego na rok podatkowy 2020, który stanowi równowartość pieniężną 2,5 q żyta. W 2020 r. podatek wyniesie 146,15 zł od 1 ha (2,5 x 58,46 ) i będzie wyższy od tego z 2019 r. o 10,25 zł/ha. Co ważne, podatek dla gruntów rolnych niestanowiących gospodarstw rolnych, czyli o powierzchni mniejszej niż 1 ha, stanowi równowartość pieniężną 5 q żyta na hektar, wobec czego wyniesie w 2020 r. 292,30 zł/ha.

Podatek leśny w 2020 r. Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy,
z wyjątkiem lasów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność leśna. Zgodnie z przepisami, lasem są grunty leśne skalsyfikowane w ewidencji gruntów
i budynków jako lasy. Podatnikami podatku są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące m.in. właścicielami lasów. Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym stanowi powierzchnia lasu, wyrażona
w hektarach, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Od 1 ha za rok podatkowy wynosi on, równowartość pieniężną 0,220 m³ drewna, obliczaną wg średniej ceny sprzedaży drewna za pierwsze trzy kwartału roku poprzedzającego rok podatkowy. Kwota 194,24 zł jest podstawą do ustalenia stawki podatku leśnego w 2020 r. Zatem podatek leśny wyniesie 42,73 zł od 1 ha (0,220x194,24). Dla lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych stawka podatku leśnego ulegnie obniżeniu o 50%, czyli 21,37 zł. Z podatku leśnego ustawowo zwolnione są: lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki rolne.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Problemy w uprawie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Tegoroczne jesienne problemy w zbożach / Anna Kobus

(Farmer 2019 nr 12, s. 40-42)

W tym roku rolnicy sygnalizowali poważne problemy z gryzoniami. Szkodniki powodowały duże straty, zwłaszcza w młodych roślinach, przez co część z nich zamierała. Problem ten pojawił się głównie na polach, gdzie pozostawiono dużą biomasę resztek pożniwnych i zastosowano daleko idące uproszczenia uprawowe.

Wysokie temperatury w październiku wpłynęły na wzrost aktywności pluskwiaków, takich jak mszyce i skoczki, przez co rośliny były narażone na choroby wirusowe, np.: wirus żółtej karłowatości jęczmienia.

W tym sezonie zarejestrowano także wyjątkowo wysoką szkodliwość larw ploniarki zbożówki, szczególnie w uprawach z wcześnie wysianymi oziminami. Lokalnie zanotowano też występowanie rolnic, prowadzące do poważnych strat w postaci placowej redukcji obsady roślin.

Niepokój budził lokalnie pożółkły jęczmień ozimy, choć problem pojawił się także w pszenicy ozimej. Wynikało to z zastosowania w niewłaściwym terminie herbicydu zbożowego .

Wysokie temperatury na przełomie drugiej i trzeciej dekady października, przy dobrym uwilgotnieniu gleby, przyczyniły się do intensywnego rozwoju roślin. Takie warunki były też sprzyjające dla wschodów i dynamicznego wzrostu chwastów.

Stan fitosanitarny w połowie listopada nie budził większych zastrzeżeń. Lokalnie na początku tego miesiąca, przede wszystkim na wcześnie sianych zbożach, tradycyjnie notowano infekcje mączniakiem prawdziwym zbóż i traw, a w jęczmieniu dodatkowo pojawiła się plamistość siatkowa. Przed zimą, zwłaszcza na odmianach podatnych, z pewnością pojawią się objawy septoriozy paskowej liści czy rdzy brunatnej i żółtej.

Oprac. Joanna Radziewicz

Anomalie w wyglądzie kukurydzy po okresie kwitnienia – cz.2 / Paweł K. Bereś

(Farmer 2019 nr 12, s. 54-58)

Choroba szalonych wiech, spowodowana organizmem grzybopodobnym Sclerophthora macrospora. Objawia się m.in. staśmieniem liści, skręcaniem się cienkich łodyg oraz pojawianiem się pseudokolb niezawiązujących ziarna i wiech złożonych z kilku lub kilkunastu pseudowiech.

Guzowate narośla, wywołane przez grzyb Ustilago maydis oraz Sphacelotheca reiliana. Każda narośl to efekt oddzielnej infekcji, ponieważ ta choroba nie rozwija się systemicznie. Gdy pojawi się na początku wegetacji, może silnie deformować rośliny, a nawet je zniszczyć. W późniejszym czasie guzy zwykle pojawiają się na kolbach i łodygach, czasami także na wiechach. U głowni pylącej, która infekuje rośliny wiosną i rozwija się potem przez kilka tygodni, w ukryciu systemicznie przerastając tkanki.

Kolbowiechy. Zjawisko to może wynikać np. z uszkodzenia roślin we wczesnych fazach rozwojowych, może być skutkiem stresu lub reakcji na herbicydy. Często kolbowiechy tworzą się na odrostach bocznych.

Wielopalczastość kolb. Anomalia ta polega na tym, że z tego samego miejsca, z którego zwykle wyrasta kolba główna, pojawia się z boku po kilka innych mniejszych kolb, w tym zdeformowanych. Przyczyną tego zjawiska może być wpływ warunków stresowych, które powodują, że uaktywniają się zalążki boczne zamiast zwykle dominującego zalążka głównego kolby.

Słabo zaziarniona kolba. Warunki pogodowe, niedobór składników pokarmowych i żerowanie niektórych szkodników mogą spowodować, że kolby nie zostaną dobrze zapylone i będą się charakteryzowały mniejszą liczbą ziarniaków bądź ich nierównomiernym rozmieszczeniem na obwodzie kolby.

Kolby wtórne. Anomalią jest wytwarzanie przez rośliny wielu kolb wtórnych. W niektórych warunkach pojawia się druga kolba, ale problem powstaje w momencie, gdy jest ich więcej niż 4. W takim przypadku roślina nie jest w stanie wytworzyć dobrego plonu, ponieważ składniki zamiast trafić w jedno miejsce, są rozdzielane na drobniejsze części.

Porastanie ziarna. Na takie zjawisko ma wpływ stres roślin. Zaburzenia hormonalne stymulują ziarniaki znajdujące się na kolbach do wzrostu, wskutek czego porastają.

Złomy łodyg, snapping. Złomy powodowane przez omacnicę prosowiankę, fuzariozę łodyg czy zwierzęta łowne są znane i proste do odróżnienia. Istnieje również zjawisko zwane snappingiem, czyli łamanie łodyg z przyczyn fizjologicznych. Zwykle ma ono charakter tymczasowy, ograniczony do pewnych faz rozwojowych roślin (w Polsce obserwowany głównie z czerwcu i lipcu) i dotyczy tylko niektórych odmian.

Wśród innych problemów w rozwoju kukurydzy wymienia się: skrócenie kolby, zanik kolby głównej, poparzenia słoneczne liści, zwijanie się liści na skutek wysokich temperatur i małego nasłonecznienia, zbyt krótkie liście okrywowe kolb, antocyjanowe przebarwienia pojedynczych ziarniaków lub całych rzędów, zbytnie odchylanie się kolb i wiele innych.

Oprac. Joanna Radziewicz