Nowe przepisy w zakresie nadzoru fitosanitarnego

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Przedsiębiorcy rolni oraz osoby zajmujące się sprzedażą materiału szkółkarskiego od 14 grudnia 2019 roku objęci zostali nowymi wymogami UE w zakresie zdrowia roślin.

Zmiany klimatu i związana z tym większa presja istniejących lub do tej pory mniej znaczących gospodarczo agrofagów oraz wzrost światowej wymiany handlowej wymógł konieczność modyfikacji niektórych przepisów fitosanitarnych.

19 marca 2019 roku do konsultacji społecznych oraz uzgodnień międzyresortowych zostały przekazane projekty dwóch aktów prawnych określających na nowo rolę państwa w zabezpieczeniu terytorium Polski przed zagrożeniami płynącymi ze strony agrofagów roślin oraz zasady działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a mianowicie projekty:

• ustawy o ochronie roślin przed agrofagami;
• ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Projekty te mają na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego przepisów:

• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2016/2031 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie środków ochronnych przed wprowadzaniem do Wspólnoty organizmów szkodliwych dla roślin lub produktów roślinnych i przed ich rozprzestrzenianiem się we Wspólnocie
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowiai dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin […].

Ustawy te zastąpią obecnie obowiązującą ustawę z dnia 18 grudnia 2003 roku o ochronie roślin, a ich przyjęcie jest niezbędne dla zapewnienia:

• bezpieczeństwa fitosanitarnego kraju i ograniczenia ryzyka introdukcji agrofagów kwarantannowych (szczególnie niebezpiecznych dla upraw rolnych i leśnych);
• obrotu określonymi polskimi towarami pochodzenia roślinnego, poprzez wydawanie dla nich świadectw fitosanitarnych, paszportów roślin oraz etykiet urzędowych w rozumieniu przepisów o nasiennictwie.

Przepisy rozporządzeń obowiązują we wszystkich państwach członkowskich w sposób bezpośredni, bez konieczności implementacji do prawa krajowego.

Przepisy wykonawcze do rozporządzenia 2016/2031 określają:

• listę agrofagów kwarantannowych dla Unii Europejskiej, podlegających bezwzględnemu obowiązkowi zwalczania,
• listę agrofagów kwarantannowych dla stref chronionych,
• listę agrofagów priorytetowych, z uwzględnieniem planów awaryjnych, planów zwalczania. Państwa członkowskie będą też prowadzić ćwiczenia symulacyjne w celu podniesienia sprawności i skuteczności w eliminacji ewentualnych ognisk występowania tych agrofagów,
• wykaz niekwarantannowych agrofagów regulowanych, obejmujący dotychczasowe agrofagi podlegające obowiązkowi zwalczania w przypadku występowania na roślinnym materiale rozmnożeniowym oraz agrofagi jakościowe, określone w przepisach z zakresu nasiennictwa,
• wymagania dla roślinnego materiału rozmnożeniowego w odniesieniu do RNQP,
• wykaz towarów, których import jest zabroniony,
• wykaz towarów, które muszą spełniać wymogi szczególne (posiadanie zaopatrzenia świadectwa fitosanitarnego oraz poddanie towarów granicznej kontroli fitosanitarnej).

Niezależnie od powyższego, wszystkie rośliny importowane na terytorium Unii Europejskiej będą musiały być zaopatrzone w świadectwo fitosanitarne 

Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2018/2019 z dnia 18 grudnia 2018 roku obowiązek posiadania świadectwa fitosanitarnego nie będzie obejmował:

• ananasów (Ananas comosus)
• kokosów (Cocos nucifera)
• durianów (Durio zibethinus)
• bananów (Musa)
• daktyli (Phoenix dactylifera)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2019 z dnia 18 grudnia 2018 roku określa również wykaz towarów, których import do Unii Europejskiej będzie zabroniony do czasu przeprowadzenia pełnej analizy w zakresie bezpieczeństwa ich importu. Dotyczy on:

• wielu gatunków drzew liściastych, przeznaczonych do sadzenia (innych niż nasiona i kultury in vitro),
• Ullucus tuberosus,
• drewna wiązu (Ulmus), z obszarów występowania Saperda tridentata
• owoców przepękli (Momordica), z obszarów występowania Thrips palmi.

Zwiększony został zakres rejestru podmiotów profesjonalnych zajmujących się określonym materiałem roślinnym (prowadzony przez PIORiN). Jednocześnie z obowiązku wpisu zwolnione zostały podmioty dostarczające użytkownikom ostatecznym, na własny użytek i w sposób bezpośredni:

• małe ilości roślin,
• małe ilości nasion, innych niż nasiona objęte wymogiem. 

Obowiązkiem zaopatrzenia w paszport roślin zostaną objęte:

• wszystkie rośliny przeznaczone do sadzenia inne niż nasiona
• rośliny, produkty roślinne i inne przedmioty objęte tym obowiązkiem na podstawie przepisów dotychczasowych (załącznik V Część A pkt I dyrektywy 2000/29)
• rośliny, produkty roślinne i inne przedmioty objęte regulacjami szczegółowymi dotyczącymi zwalczania agrofagów
• nasiona, dla których określono wymagania w zakresie RNQP
• rośliny, produkty roślinne i inne przedmioty objęte wymaganiami importowymi, pochodzące z państw trzecich.

Wspólne wzory paszportów roślin zawiera rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2313 z dnia 13 grudnia 2017 roku określające specyfikacje dotyczące formatu paszportu roślin służącego przemieszczaniu na terytorium Unii oraz paszportu roślin służącego wprowadzaniu do strefy chronionej i przemieszczaniu w niej.

Paszporty roślin wydane przed 14.12.2019 roku, zgodnie z dotychczasowymi przepisami, będą ważne do 14.12.2023 roku, o ile nie uległ zmianie stan fitosanitarny roślin, dla których zostały wydane.

Nowe paszporty dla roślin będą wydawane:

• przez podmioty profesjonalne, pod nadzorem właściwych organów (WIORiN),
• w drodze odstępstwa przez właściwe organy (WIORiN),
• tylko dla roślin, dla których ocena wykazała, że spełniają one określone wymagania.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Biernacki J.: Nowe przepisy UE w zakresie zdrowia roślin. https://www.topagrar.pl/articles/top-uprawa/nowe-przepisy-ue-w-zakresie-zdrowia-roslin/
2. Siuda A.: Paszporty dla roślin po nowemu. W grudniu zmiana przepisów. https://www.agropolska.pl/uprawa/ochrona-roslin/paszporty-dla-roslin-po-nowemu-w-grudniu-zmiana-przepisow,285.html
3. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/nowe-przepisy-ue-w-zakresie-zdrowia-roslin-nasiennictwa-i-urzedowych-kontroli