Modrzewiowy dworek Wincentego Pola

Szczegóły

Kategoria: W polskich dworach, dworkach...

Dworek Wincentego Pola na Kalinowszczyźnie w Lublinie to jedyne w Polsce muzeum poety i geografa, autora poematu „Mohort”. Wzniesiony został w końcu XVIII wieku, na terenie niewielkiego folwarku Firlejowszczyzna (obecnie ulica Łęczyńska 46 w Lublinie). W latach 1804-1812 majątek był własnością Franciszka Ksawerego Pola, ojca Wincentego. 

Franciszek Ksawery Pohl (Pol), ojciec Wincentego, urodzony na Warmii w Reszlu, w niemieckiej rodzinie wywodzącej swój ród z Anglii, pracował jako urzędnik sądowy  w Lublinie, gdzie w 1800 roku poślubił Eleonorę Longcharnps de Beriet ze spolszczonej francuskiej rodziny kupieckiej ze Lwowa. Tej gorącej patriotce zawdzięczać należy, że w domu niemieckiego urzędnika panowała atmosfera szczeropolska, która w sposób decydujący wpłynęła na kierunek uczuć i wyobrażeń młodego Wincentego.

W 1804 r. małżonkowie nabyli folwark Firlejowszczyznę pod Lublinem. W trzy lata później, w roku 1807, na świat przyszedł Wincenty. Niedługo po jego urodzeniu rodzina Polów przeniosła się do Lwowa, sprzedając dworek w 1812 r.

Po wyjeździe rodziny, folwark często zmieniał właścicieli. W 1860 r. należał do Wilhelma Wilsona. W tym właśnie roku społeczeństwo Lublina odkupiło dworek z folwarkiem  celem darowania ich Wincentemu Polowi, wówczas znanemu poecie i zasłużonemu profesorowi, w dowód pamięci lublinian. Sprzeciw władz carskich wobec darowizny doprowadziły do tego, że całość majątku przekazano córce Wincentego, Julii Pol von Pollenburg. W rodzinie Polów pozostał on do lat 80. XIX w., kiedy to, ze względu na zadłużenie hipoteczne, został wystawiony na licytację. Dopiero dziesięć lat później majątek znalazł nabywcę i stał się własnością Fabryki Portland Cement „Firlej”. Tuż przed wybuchem II wojny światowej przejął go bank, a po 1945 r. dworek znalazł się na terenie znacjonalizowanej Lubelskiej Fabryki Wag.

Modrzewiowy dworek pozostawał na pierwotnym miejscu do 1969 r., skąd został przeniesiony  na posesję przy ul. Kalinowszczyzna 13, jako pierwszy muzealny obiekt tworzonego w Lublinie skansenu. W setną rocznicę śmierci Wincentego Pola, 2 grudnia 1972 r., dokonano uroczystego otwarcia muzeum, poety i geografa. Po zmianie lokalizacji skansenu, w 1977 r. placówkę przekazano Muzeum Okręgowemu w Lublinie. W latach 1990–1994 dokonano podpiwniczenia budynku, pozyskując dodatkowe pomieszczenia ekspozycyjne i magazynowe. Dworek, po dziś dzień, jest siedzibą Muzeum Biograficznego Wincentego Pola.

Klasycystyczny dworek Wincentego Pola to budowla drewniana na ceglanej podmurówce, wzniesiona na planie prostokąta z dachem naczółkowym, wielodzielna, bez podpiwniczenia. Na osi elewacji głównej posiada ganek dwukolumnowy nakryty  dwuspadowym dachem.

Elewacje dworku są szerokofrontowe, pięcioosiowe o nieregularnym rozplanowaniu osi. Pod okapem dachu budowla posiada gzyms koronujący z profilowanych bali modrzewiowych. Ganek na kolumnach typu toskańskiego z naczółkiem pobitym deskami. Na wysokości głowic kolumn jest listwa drewniana z napisem „Święte jest każde spotkanie, każde obcowanie”.

Od ulicy Kalinowszczyzna na teren filii Muzeum Lubelskiego wchodzi się przez drewnianą furtkę, obok także drewnianej bramy. Nad wejściem znajduje się zadaszony okap z dachówką, którą porasta stary, zielony mech. Wejście to przenosi odwiedzających do pięknego, starego ogrodu. który otacza budynek.

W pomieszczeniach muzealnych znajdują się liczne eksponaty związane z twórczością Wincentego Pola.
W pomieszczeniu położonym w południowo-wschodniej części dworku znajduje się oryginalny kominek ujęty w dwie kolumny. W północno-zachodniej części budowli zlokalizowany jest oryginalny piec z białych kafli, w motywy roślinne. Po za tym uwagę przykuwa między innymi: kolekcja globusów, ponad 100 eksponatów; rękopisy i publikacje dzieł Wincentego Pola; korespondencja poety; jego portrety oraz osób z nim związanych. Są tu meble i wyposażenie XIX-wiecznego dworu, dokumenty rodzinne, księgozbiór, pamiątki i fotografie. Często odbywają się tu także wieczory autorskie, koncerty i odczyty.

Dworek Wincentego Pola na Kalinowszczyźnie to jedna z lubelskich nieodkrytych perełek, którą warto „odkryć”.

Źródła:

• Pastuszak Z., Dworek Wincentego Pola, Lublin 1987
• Bałabuch R., Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny. Cz. 3, Powiaty: chelmski, krasnostawski, lubelski, świdnicki, Dęblin 2011
• Czartoryski-Sziler P., Wielcy zapomniani: Wincenty Pol – twórca „Mohorta”, Wielcy zapomniani. Wincenty Pol – twórca „Mohorta, [w:] „Nasz Dziennik” 12 kwietnia 2007 r., ”, tekst dostępny w Internecie z gazety: http://www.lwow.com.pl/naszdziennik/pol.html
• Dworek Wincentego Pola w Lublinie, oprac. Ł. Fiuta, red. M. Śliwińska, tekst dostępny w Internecie: http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/dworek-wincentego-pola-w-lublinie/
• Lipska K., Dworek Wincentego Pola. Miejsce z duszą, tekst dostępny w Internecie: https://lubelski.pl/dworek-wincentego-pola-miejsce-z-dusza/

Oprac. Aleksandra Szymańska