Żywienie zwierząt i produkcja rolna

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Drożdże w żywieniu bydła mlecznego / Andrzej Wójcik

(Wieś Mazowiecka 2020 nr 4, s. 11)

Drożdże są źródłem białka, witamin z grupy B oraz biopierwiastków, ponadto działają pozytywnie na wydajność, zdrowotność i rozród krów. Wszechstronne zastosowanie drożdży paszowych i piwowarskich spowodowało znaczny postęp w technologii ich produkcji oraz ich wielokierunkowe wykorzystanie.

Odpowiednie zbilansowanie potrzeb pokarmowych oraz zachowanie  optymalnego środowiska w żwaczu są podstawą w intensywnym żywieniu bydła. Większość białka paszowego ulega bowiem przemianom w żwaczu na białko drobnoustrojów. Przy przemianie węglowodanów powstają z kolei lotne kwasy tłuszczowe dające większość energii potrzebnej krowie do produkcji mleka.

Żywe komórki drożdży sprzyjają rozwojowi mikroflory bakteryjnej żwacza, stymulują rozwój cieląt oraz ich zdrowotność, u dorosłych zwierząt poprawiają wydajność rozrodczą i mleczną, oraz zapobiegają chorobom metabolicznym. Drożdże są bogatym źródłem białka z dużą zawartością lizyny, aminokwasu limitującego syntezę białka mleka. Drożdże suszone wzmagają procesy w żwaczu, przy odpowiedniej wilgotności i pH, zaczynają się namnażać i produkować substancje czynne (peptydy). Ich aktywne żywe komórki, mają działanie probiotyczne i prebiotyczne, wiążą bakterie chorobotwórcze i mikotoksyny. Równoważą skład mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego, ograniczając występowanie biegunek, oraz podwyższając odporność zwierząt na choroby.

Pasza z dodatkiem preparatu drożdżowego stosowana w żywieniu bydła mlecznego, zmniejsza liczbę komórek somatycznych w mleku, powoduje wzrost wydajności mlecznej o 1-2 kg na krowę dziennie, usprawnia działanie żwacza oraz zwiększa strawność.

U krów wysokowydajnych coraz częściej podaje się metabolity, czyli produkty przemiany materii drożdży. Odżywiona flora bakteryjna żwacza znacznie wpływa na produkcję mleka, zmniejszenie liczby komórek somatycznych, czy poprawne wskaźniki rozrodu.

Drożdże poddane hydrolizie, zachowują najwyższą efektywność i stabilność w procesie produkcyjnym oraz w przechowywaniu.

Należy pamiętać aby stosować preparaty drożdżowe o gwarantowanej certyfikowanej jakości, ich kolor powinien być jasny o przyjemnym drożdżowym zapachu.  Tylko produkty o najwyższej jakości pozwolą uzyskać wzrost wydajności, czy zdrowotności naszych zwierząt.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Podsumowanie kampanii cukrowniczej 2019/2020

(Farmer 2020 nr 5, s. 35)

Producenci cukru mogą pochwalić się nadwyżką, zdołali wyprodukować 2,1 mln ton cukru, przy zapotrzebowaniu krajowym w wysokości 1,6 mln t. Kampania cukrownicza rozpoczęła się 30 sierpnia roku ubiegłego, natomiast jej zakończenie wypadło 14 stycznia 2020. Uczestniczyło w niej 17 cukrowni. Średni czas trwania kampanii wynosił 109 dni, czyli był krótszy o 8 dni, w stosunku do roku ubiegłego i aż 19 dni krótszy niż w roku 2017. Zdecydowanie wzrosła liczba zainteresowanych produkcją buraka cukrowego, ponad 30 tysięcy rolników podpisało umowy na uprawę oraz dostawę buraków cukrowych z producentami cukru. Obszar upraw był nieco wyższy niż rok wcześniej i wyniósł 241 tys. ha. Zwiększyła się również średnia powierzchnia upraw buraka cukrowego, która w kampanii 2019/2020 wyniosła 8,44 ha. Rolnicy dostarczyli łącznie 13.8 mln ton buraków, co oznacza, że ilość zebranych plonów przypadająca na obszar jednego hektara wyniosła 58,52 ton, czyli aż o 14% mniej niż w roku ubiegłym. Produkcja cukru w kampanii 2019/2020 wyniosła 2.1 mln ton, co jest wynikiem gorszym od wcześniej prognozowanego. Wpływ na zaistniałą sytuację przemysłu cukrowego miały czynniki przyrodnicze – niedobory wody notowane były już od czerwca 2019 r., nasilające się w dwóch kolejnych miesiącach. Wzrost opadów w sierpniu nie zwiększył zapasów wody w glebie. Temperatura w czerwcu była o 4°C wyższa od średniej notowanej w tym okresie. Na plony wpływ miało również nieterminowe wykonanie oprysków herbicydowych, zwłaszcza na wschodzie kraju,  gdzie zanotowano wzmożoną aktywność szarka komośnika, mszyc i pchełki burakowej. Wiele plantacji zostało przesianych z powodu szarka komośnika, niszczącego pojawiające się siewki oraz młode rośliny. Skuteczność insektycydów w walce z tym szkodnikiem była niezadowalająca, ale warunki pogodowe spowodowały, że straty nie były tak duże jak w ubiegłym roku.

Oprac. Martyna Niewiadomska 

Nadchodzą trudne czasy dla sektora mleczarskiego

(Farmer 2020 nr 5, s. 125)

Notowania na GDT (Global Dairy Trade - Globalny handel produktami mleczarskimi)  przetworów mleczarskich wskazują wzrost, sygnały z rynku jednak są niepokojące z tendencjami do spadku. Według Głównego Urzędu Statystycznego cena skupu mleka w lutym wynosiła 137 zł/hl. Najwięcej za litr mleka płacono  w woj. opolskim 142 zł/hl, najniższą cenę za ten okres zanotowano w woj. małopolskim - 128 zł/hl.

Od marca, w związku z koronawirusem, kolejne informacje o obniżce cen surowców przekazywane są rolnikom listowanie. Obniżenie eksportu i zamówień z sektora gastronomicznego, powoduje osłabienie koniunktury w sektorze mleczarskim. Na poprawę sytuacji nie wpływają również ograniczenia w skupie mleka, wprowadzane przez  mleczarnie, czy wypowiadanie umów w przyspieszonym trybie.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Rośliny uprawne

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Pietruszka czy pasternak / Grażyna Michalak

(Wieś Mazowiecka 2020 nr 4, s. 11) 

Pietruszka i pasternak należą do rodziny selerowatych, pozornie niczym się od siebie nie różnią. W ostatnich latach dało się zauważyć znaczny wzrost cen za pietruszkę, nieuczciwi sprzedawcy wykorzystywali podobieństwo obydwu warzyw. Odróżnienie ich nie jest łatwe, jeśli mamy do czynienia  tylko z  korzeniem.

Popularna pietruszka ma długi, mięsisty, kremowobiały korzeń oraz zielone, pierzaste liście zwane popularnie natką. Obie części rośliny mają szerokie zastosowanie kulinarne,  ze względu na aromatyczny zapach oraz bogactwo substancji odżywczych. Dodaje się je do zup, sałatek, past, sosów, koktajli itd.

Zapomniany pasternak królował dawniej na stole, był również skarmiany zwierzętom. Włoszczyzna zepchnęła go jednak z piedestału. Dopiero od niedawna  zaczął pojawiać się znowu na stołach, dzięki wartościom odżywczym, dużej zawartości błonnika, mało wymagającej uprawie i łatwości przechowywania. Dodatkowo jest odporny na mróz i spadki wilgotności, a jego korzeń rzadziej ulega rozwidleniu. Część jadalna pasternaku, przypomina pietruszkę, jest jednak większa, jej zapach jest mniej intensywny,  brakuje jej również jędrności pietruszki. Górna część korzenia jest bardziej zaokrąglona, miejsce wyrastania naci jest wklęsłe i otoczone ciemną obwódką. W smaku natomiast bardziej przypomina marchew niż pietruszkę, jest zdecydowanie łagodniejszy, z orzechowym posmakiem. Zawiera dużo węglowodanów, magnezu, witamin i minerałów. Świetnie sprawdza się w potrawkach, jako puree czy dodatek do surówek.

Najłatwiej obie rośliny rozróżnić po liściach. Pietruszka ma liście gładkie, ciemnozielone. Nać pasternaku jest jaśniejsza  i od spodu pokryta włoskami. Nie nadaje się do celów spożywczych, ponieważ jest zbyt twarda i o małej strawności.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Paszportowanie roślin / Małgorzata Kołacz

 (Wieś Kujawsko Pomorska 2020 nr 4, s. 31-32)

Rozporządzenie 2016/2031 jest podstawą do rejestracji podmiotów profesjonalnych i paszportowania roślin. Omówiono w nim: rejestrację przedmiotów profesjonalnych, ocenę zdrowotności roślin, materiały roślinne podlegające ocenie i rejestracji, formaty wydawanych paszportów oraz wykaz nadzorujących urzędów.

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORN) rejestruje przedmioty profesjonalnie zajmujące się przemieszczaniem towarów roślinnych na  terenie UE oraz firmy upoważnione do wydawania paszportów dla tych towarów. Przy rejestracji konieczne jest wymienienie każdej nieruchomości lub działki. Rejestr zawiera dwuliterowy kod państwa. Przedsiębiorstwa  w dotychczasowym rejestrze automatycznie stają się podmiotami profesjonalnymi, z warunkiem uaktualnienia danych w rejestrze.  

Paszporty roślin to urzędowa etykieta umożliwiająca ich przemieszczanie po terenie UE, obejmująca rośliny przeznaczone do sadzenia (ziemniaki), oraz niektóre nasiona (lucerny, bobiku, fasoli, bobu, pomidorów, papryki, soi, lnu, słonecznika). Wydawane są przez zarejestrowane podmioty profesjonalne pod nadzorem właściwych organów Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Dokument ten to minimum wymagane na terenie UE, jeśli chodzi o sprzedaż pomiędzy podmiotami profesjonalnymi, czyli producentami i dystrybutorami. Zawiera on bowiem informacje o tym, że dany materiał roślinny spełnia kryteria i jest wolny od agrofagów kwarantannowych oraz jest zgodny z dodatkowymi przepisami  dla określonych agrofagów. Umieszczony zostaje na jednostce handlowej rośliny, lub jej opakowaniu przed przemieszczaniem się po UE. Paszporty wydane przed 14.12.2019 r. pozostają ważne do dnia 14.12.2023 r., o ile nie uległ zmianie stan fitosanitarny roślin.

Paszportowaniu nie podlegają rośliny przemieszane, w obrębie nieruchomości zarejestrowanego przedmiotu profesjonalnego, o ile znajdują się w niewielkiej odległości oraz dostarczane są bezpośrednio do użytkownika ostatecznego.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Programy, projekty, dopłaty

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Zmiany w programie - Czyste powietrze / Justyna Kapitan

(Śląskie Aktualności Rolnicze 2020 nr 4, s. 30-31)

Na modernizację urządzeń grzewczych oraz budynków rząd  przeznaczył 103 mld złotych, do rozdysponowania w ciągu 10 lat. Do końca lutego br. wpłynęło 120 tys. Wniosków, z czego 85 tys. rozpatrzono pozytywnie na łączną  kwotę 2,5 mld. Uzyskanie celu programu umożliwić ma:

• uproszczenie wniosków aplikacyjnych, na podstawie oświadczeń, których rozpatrywanie przez wojewódzki fundusz trwać będzie jedynie 30 dni
• możliwość składania wniosków on  line na stronie gov.pl takich jak „Mój prąd” bądź stronie WOFŚiGW 
• dotacje wypłacane będą w przyspieszonej procedurze, 30 dni po dostarczeniu faktur
• włączenie banków do programu spowoduje, że wnioskowanie o dotację i pożyczkę skróci się do dwóch tygodni.

Do programu włączono również jednostki samorządu terytorialnego. Gminne i Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej będą miały za zadanie wydać zaświadczenie o prawie do  podwyższonego dofinansowania oraz udzielać pożyczek z funduszy WOFŚiGW. Program StopSmog sfinansuje  ,maksymalnie w 70%, wymianę kotłów czy termomodernizację budynku. Gmina z własnych środków sfinansuje pozostałe 30%. Zintegrowanie programu „Czyste powietrze” z  programem „Mój prąd” spowoduje, że pozyskanie kwoty 5 tys. złotych na montaż  instalacji fotowoltaicznej będzie możliwe poprzez złożenie jednego tylko wniosku. Zmieniono również progi dochodowe dla dotacji związanych z efektem ekologicznym.

Nowa odsłona programu „Czyste Powietrze”, z uproszczonymi procedurami uzyskiwania dotacji na wymianę przestarzałych kotłów oraz ocieplenie domów, wystartowała 15 maja 2020 r. Do programu tego - od 1 stycznia 2020 roku - nie kwalifikują się budynki nowobudowane zgodnie z ust. 6.7 pkt 6 Programu Priorytetowego Czyste Powietrze.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Projekt „Platforma żywnościowa. Cz. 1 – ogólne zasady projektu / Marta Girtler-Motyka

(Śląskie Aktualności Rolnicze 2020 nr 4, s. 26-27)

Platforma Żywnościowa to nowatorski projekt giełdy, umożliwiający zawieranie kontraktów na dostawę produktów rolnych. Projekt powstał z inicjatywy Ministra Rolnictwa i Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, realizowany przy współpracy Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego.

Celem projektu jest, przede wszystkim, zwiększenie konkurencyjności różnych podmiotów sektora rolno-spożywczego, a przez to poprawa dochodów rolników. Ograniczenie ryzyka cenowego, w oparciu o wystandaryzowane umowy i produkty, tworząc duże, jednorodne partie, ograniczając koszt transakcji i ryzyka handlowego. Beneficjentami mają być zarówno właściciele małych gospodarstw rolnych jak i duzi producenci pszenicy. W przyszłości, na platformie mają być również dostępne do obrotu koncentraty soku jabłkowego, cukier, odtłuszczone mleko w proszku, tusze wieprzowe, a z czasem kukurydza.

Pilotaż projektu ma obejmować jeden produkt - pszenicę. Transakcje zawierane będą w formule rynku kasowego (SPOT) i rozliczane w ciągu 2 dni. Będą one objęte gwarancją Giełdy, pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Uruchomienie regularnych sesji, w wersji pilotażowej, będzie trwało od marca do sierpnia 2020 roku.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Wsparcie finansowe, które warto wykorzystać

(Śląskie Aktualności Rolnicze 2020 nr 4, s. 32)

Podniesiono dopłaty w działaniu Rolnictwo ekologiczne w PROW 2014-2020, do upraw ekologicznych. Warunkiem ubiegania się o dofinansowanie ekologiczne jest prowadzenie produkcji zgodnie z rozporządzeniem Rady WE nr 834/2007 z dn. 28 stycznia 2007 roku.  Płatności w okresie konwersji (gospodarowanie wg zasad rolnictwa ekologicznego) na rolnictwo ekologiczne będą udzielane w wysokości: uprawy rolnicze w okresie konwersji - 1137 zł/ha, uprawy warzywne - 1557 zł/ha, uprawy zielarskie - 1557zł/ha,  uprawy sadownicze - 1882 zł/ha (podstawowe uprawy sadownicze) oraz 790 zł/ha (ekstensywne uprawy sadownicze),  uprawy jagodowe -  1882 zł/ha, uprawy paszowe na gruntach ornych - 926 zł/ha oraz trwałe użytki zielone - 535 zł/ha.

Płatności, w celu utrzymania rolnictwa ekologicznego (po okresie konwersji), będą wypłacane w wysokości: uprawy rolnicze - 932 zł/ha, uprawy warzywne - 1325 zł/ha, uprawy zielarskie - 1325 zł/ha, uprawy sadownicze - 1501 zł/ha (podstawowe uprawy sadownicze) i 660 zł/ha (ekstensywne uprawy sadownicze), uprawy jagodowe - 1501 zł/ha, uprawy paszowe na gruntach ornych - 658 zł/ha, trwałe użytki zielone  - 535 zł/ha.

Dopłaty przysługują do gruntów ornych, na których możliwa jest uprawa roślin rolniczych, warzyw, ziół oraz upraw jagodowych. Zakwalifikowano tutaj również uprawy sadownicze drzew, takich gatunków jak: czereśnia, brzoskwinia, grusza domowa, jabłoń domowa, morela, wiśnia czy  winorośl. Trwałe użytki zielone będą brane pod uwagę, jeżeli zadeklarowane zostanie  co najmniej 0,5 DJP zwierząt (bydło, jelenie, konie, kozy, króliki, owce lub gęsi) na 1 ha użytków w gospodarstwie. Aby pozyskać środki na uprawy paszowe należy posiadać odpowiednie gatunki zwierząt gospodarskich i dodatkowo uprawiać określone gatunki roślin paszowych. Aby uzyskać statut gospodarstwa ekologicznego, w okresie konwersji lub po, wymaga się zgłoszenia działalności do jednostki certyfikującej. Po uzyskaniu zaświadczenia statutu gospodarstwa ekologicznego, uzyskujemy certyfikat potwierdzający jakość płodów rolnych na określony czas. Kwota pozyskanych dopłat umożliwia zrekompensowanie w ok. 20% corocznych kosztów poniesionych na kontrolę gospodarstwa. Fundusze można uzyskać po podjęciu 5-letniego zobowiązania produkcji ekologicznej.

Oprac. Martyna Niewiadomska

Nowe technologie

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Doradztwo rolnicze w dobie koronawirusa – korzystaj przez Internet / Maciej Zaczarczuk

(Poradnik Gospodarski 2020 nr 5 s. 12-13) 

Pandemia koronowirusa wprowadziła wiele ograniczeń w życie całego świata. Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, jak wiele innych Instytucji, musiał podjąć kroki zapewniające wszystkim bezpieczeństwo, odwołując szkolenia, konferencje oraz ograniczając kontakt bezpośredni z doradcami. Dynamiczna sytuacja spowodowała, iż należało znaleźć sposób na umożliwianie kontaktu z rolnikami. Doradcy zostali wyposażeni w odpowiednie narzędzia do pracy zdalnej. Niezbędne informacje pozyskać można poprzez kontakt telefoniczny lub na stronie internetowej www.wodr.poznan.pl. Program  EPSU- czyli Elektroniczna Platforma Świadczenia Usług, został uruchomiony w wersji mobilnej na smartfony oraz tablety. Aplikację pobieramy z sklepów Google play albo Apple store. Po jej zainstalowaniu, należy zalogować się hasłem i loginem z programu EPSU lub pozyskać nowe hasło u dowolnego doradcy WODR. Nowi użytkownicy mają możliwość rejestracji poprzez aplikację. Pomoc w instalacji i obsłudze tej aplikacji należy szukać w biurach WODR na terenie całego województwa.

Użytkownicy znajdą w aplikacji EPSU Mobilne siedem modułów:

• Doradca - to lista wszystkich doradców WODR w Poznaniu, po wybraniu konkretnego doradcy, można połączyć się z nim bezpośrednio telefonicznie, bądź zadać mu pytanie poprzez aplikację.
• ePorada, to miejsce, w którym użytkownik może zadać pytanie doradcy z listy lub wybrać zakres tematyczny go intersujący, który trafia do specjalisty.
• Meteo, zawiera wykaz 70 stacji meteorologicznych na terenie województwa wielkopolskiego. Podaje dane o temperaturze powietrza, wilgotności, opady czy prędkość wiatru.
• Kalendarz, zawiera kalendarium wszelkich szkoleń oraz poinformuje np. o zabiegach agrotechnicznych lub zbliżających się terminach płatności.
• Szkolenia, umożliwia wyszukanie i zapisanie się na szkolenia organizowane przez WODR.
• Powiadomienia, przekazują ważne komunikaty, ostrzeżenia pogodowe oraz przypomnienia o płatnościach, szkoleniach czy konferencjach.
• Moje Konto, zawiera dane osobowe użytkownika.

Oprac. Martyna Niewiadomska 

Nowe technologie w zarządzaniu stadem bydła mlecznego / Magdalena Swadźba-Karbowy

(Śląskie Aktualności Rolnicze 2020 nr 4, s. 20-21)

Gospodarstwa zajmujące się produkcją mleka przeszły ogromne zmiany. Ilość gospodarstw z pogłowiem większym niż 10 szt. wzrosła z 64 % do 73%. Zmiany strukturalne powodują, iż konieczne są również zmiany w zarządzaniu stadem oraz pracy związanej z jego obsługą. Nowe rozwiązania technologiczne, znacznie ułatwiają podejmowanie decyzji. Monitorowanie i identyfikacje poszczególnych zwierząt, ułatwione zostają dzięki czujnikom pomiarowym umieszczonym na zwierzętach lub w ich otoczeniu. Do tego celu wykorzystuje się fale radiowe (technologia Radio Frequency Identification) lub bolusy dożwaczowe, czy urządzenia wszczepiane pod skórę. Pedometry, aktywometry, skanery 2D i 3D z ich oprogramowaniem, przekazują informacje o wskaźnikach behawioralnych i fizjologicznych. Ułatwieniem w kierowaniu gospodarstwem  są również drony, systemy nawigacji satelitarnej (GPS) czy system informacji geograficznej (GIS). Metody te pozwalają na: ocenę behawioru lokomocyjnego i pokarmowego, organizację wypasu, prowadzenie optymalnej gospodarki na użytkach zielonych, ocenę stanu fizjologicznego, kondycji oraz zdrowotności zwierząt (kończyn, wymienia), ocenę dobrostanu, wykrywanie rui czy  zbliżających się wycieleń.

Roboty udojowe automatyzują pracę hodowcy, ułatwiając pozyskanie informacji na temat jakości mleka czy wydajności mlecznej, fazach cyklu reprodukcyjnego krowy czy jej stanu zdrowia. Dodatkowe systemy i moduły montowane w urządzeniach pozwalają na automatyczne zadawanie paszy, bramki selekcyjne, czy usuwanie odchodów.

Oprac. Martyna Niewiadomska 

Co zagraża roślinom

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Ochrona soi / Krzysztof Langiewicz

(Poradnik Gospodarski 2020 nr 5, s. 28-29)

Soja to roślina z rodziny bobowatych występująca w strefie międzyzwrotnikowej, najlepiej czująca się w klimacie umiarkowanym. Historia jej hodowli w Polsce sięga XIX wieku, wtedy właśnie wyhodowano odpowiednie dla naszych warunków odmiany. W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie jej hodowlą ze względu na dopłaty z ARiMR na rośliny strączkowe, ziarno oraz zwiększone możliwości kontraktacji i skupu soi.

Ważnymi aspektami w jej uprawie jest dobranie odpowiednich odmian, najlepiej krajowych, które dobrze będą znosić warunki klimatyczne i glebowe. Roślina jest bardzo wrażliwa na temperatury, najwrażliwsza w okresie od zasiewu do wschodu. Zasiewu dokonujemy w temperaturze powyżej 8^oC.  Siew w zbyt niskiej temperaturze naraża roślinę na porażenie chorobami grzybowymi. Gleba powinna być ciepła i żyzna, w wysokiej kulturze rolnej. Najlepszym przedplonem dla niej jest zboże. Zabiegi agrotechniczne muszą być przeprowadzone bardzo starannie. Włókowanie wykonujemy na wiosnę najwcześniej jak to tylko możliwe, aby zachować jak największą wilgotność gleby.

Chwasty stanowią poważny problem w uprawie soi, nawet ich niewielka ilość 1-2 szt. na 1m³ może spowodować duże straty. Integrowana ochrona roślin ogranicza ilość występujących chwastów, ale nie powoduje ich całkowitego wytępienia. Chwasty, które przynoszą największe straty w uprawie soi to:

• chwastnica jednostronna - ciepłolubna, zagraża wschodom soi;
• ostrożeń polny- wieloletnia, z silnym system korzeniowym, który konkuruje z soją o wodę, utrudnia zbiór;
• komosa biała - szybko rosnąca, konkuruje o wodę i składniki pokarmowe;
• perz właściwy - wieloletnia, z rozłogowym system korzeniowym, utrudniającym rozwój korzeni soi;
• samosiew rzepaku - osypane nasiona stanowią dużą konkurencję dla roślin soi.

Chwasty zwalczamy zabiegami agrotechnicznymi. Przy dużych i trudnych zachwaszczeniach stosujemy metody chemiczne. Ze względu na niewielki areał uprawy soi, choroby grzybowe nie mają dużego znaczenia gospodarczego. Najczęściej występujące choroby grzybowe to: zgorzel siewek, antarknoza, aksochytoza, mączniak rzekomy, septorioza, fuzarioza, zgnilizna twardziakowa. Ochrona niechemiczna  przed chorobami grzybowymi to przede wszystkim: używanie wysokiej jakości ziaren, optymalny termin siewu, unikanie siewu po sobie lub nawet w sąsiedztwie roślin bobowatych. Do ochrony metodą chemiczną zarejestrowano 12 środków ochrony, wykaz można znaleźć na stronie ministerstwa rolnictwa.

Soja zawiera dużą ilość białka co powoduje, że jest bardzo atrakcyjna dla szkodników, takich jak: rusałka osetnik - larwy uszkadzają liście; mszyce - mogą zahamować wzrost i osłabić roślinę; omacnica prosowianka - jej gąsienice powodują osłabienie pędów, rolnice-żerują na korzeniach; strąkowcowate - uszkadzają strąki w okresie wegetacji oraz nasiona w magazynie.

Odpowiednio przygotowana gleba, dobrany płodozmian, odchwaszczenie oraz optymalne warunki rozwoju i wzrostu, powinny być wystarczające do ochrony soi. Przy zanotowaniu poważniejszych strat można sięgnąć  po insektycydy. Do obrony soi przed szkodnikami stosuje się 17 środków ochrony.

Soja, przy dzisiejszej wielkości produkcji, nie wymaga szczególnej ochrony chemicznej. Stosując prawidłową agrotechnikę łatwo będzie uzyskać wysokie plony. Gdy jednak zajdzie potrzeba użycia środków chemicznych, należy stosować jedynie te dopuszczone do obrotu i bezpieczne dla środowiska.

Oprac. Martyna Niewiadomska 

Ocieplenie sprzyja szkodnikom / Przemysław Strażyński, Marek Mrówczyński

(Farmer 2020 nr 4, s. 34-36)

Zmiana klimatu wpływa na możliwości adaptacyjne wszystkich organizmów, jednak najłatwiej przystosowują się owady, w tym niestety szkodniki roślin uprawnych. Sprzyjają im nie tylko podwyższone temperatury, ale również stosowanie nowych technologii czy środków ochrony roślin, w programach ochrony roślin. Ciepła, sucha pogoda potrafi zmienić ich biologię i tym samym zwiększać ich szkodliwość. Mogą powstawać nowe formy rozwojowe, występować wydłużone naloty oraz rozszerzać się zasięg ich występowania, może też wzrastać liczba pokoleń.

Zauważono wzrost występowania szkodników o małym znaczeniu gospodarczym, a nawet takich gatunków, które rzadko występowały w tej części Europy. Coraz cieplejsze i łagodniejsze zimy sprzyjają przetrwaniu i wydłużeniu żerowania wielu gatunków szkodników.

Mszyce są doskonałym przykładem powyższej sytuacji. Ocieplenie klimatu, niewielkie rozmiary oraz sposób ich rozmnażania, powoduje wielokrotne zwiększenie populacji. W korzystnych  warunkach, niektóre gatunki potrafią wytworzyć kilkanaście pokoleń w ciągu jednego sezonu. Niektóre gatunki w sprzyjających warunkach potrafią się przyczynić do poważnych strat na skalę globalną, zwłaszcza mszyca czeremchowo-zbożowa i wirus żółtej karłowatości jęczmienia, w jesiennych zasiewach zbóż ozimych. Zwiększona liczba pokoleń została zauważona także m.in. u: pryszczarka kapustnika, śmietki kapuścianej, rolnicy.

Nowe gatunki szkodników najczęściej pojawiają się w wyniku ekspansji lub zwalczania. Zmiany w ich populacji mogą być spowodowane nie tylko zmianami klimatycznymi, ale też  nowymi technologiami czy strukturami upraw. Wykorzystanie modeli klimatycznych oraz symulacji komputerowych, pozwoli ocenić potencjał zagrożenia i nasilenia nowych agrofagów. Nieuniknione będzie, wprowadzenie szybkiej diagnostyki i korzystnych rozwiązań dla produkcji roślinnej, m.in. modyfikacji metod skutecznego monitoringu czy dostosowanie regulacji prawnych.

Oprac. Martyna Niewiadomska