Cztery perełki dworskiej architektury w gdańskim Wrzeszczu

Szczegóły
Kategoria: W polskich dworach, dworkach...

Gdańsk jest miastem, które ma ponadtysiącletnią historię i które kształtowało się pod wpływem różnych kultur, na przestrzeni wieków. Zabytkowe dwory   Gdańska Wrzeszcza to cenne pamiątki po dawnych, zamożnych właścicielach. Budowle przechodziły różne losy, ale nie brakuje w nich polskiego ducha. Ich architekturę dworkową można podziwiać na terenie całego miasta.

Wrzeszcz to część Gdańska, znajdująca się na północ od Śródmieścia, nad strugą Strzyżą. W latach 1992–2010 dzielnica Gdańska, współcześnie jego terytorium jest podzielone pomiędzy dwie dzielnice: Wrzeszcz Dolny i Wrzeszcz Górny. To miejsce pełne zabytków i ciekawych miejsc. Oto kilka z nich!

Dwór Królewskiej Doliny to jeden z najstarszych budynków we Wrzeszczu Górnym, przy ul. Do Studzienki 36. Został zbudowany w II połowie XVII w. przez Zachariasza Zappio – gdańskiego kupca, miłośnika sztuki i bibliofila. Ten okazały barokowy dwór, kunsztownie wyposażony w cenne dzieła sztuki wzniesiono w uroczej dolinie zwanej Zieloną. W 1692 r. właścicielem dworu został Jan Wilson, a następnie Wilhelm Lumsdal. Posiadłość dzięki wybitnym walorom artystycznym i krajobrazowym uznawana była za jedną z najpiękniejszych w okolicy. Latem 1677 r. gościł tu sam król Jan III Sobieski, który będąc pod wrażeniem uroku tego miejsca, uwolnił je od podatków i nadał nazwę Doliny Królewskiej. Dwór był wielokrotnie przebudowywany: w II połowie XVIII w. i w XIX w. Przez co zatracił pierwotną, barokową formę. Po II wojnie światowej obiekt zajął wiceprezydent Gdańska Tretjakowski. Od 1973 r. dwór figuruje w rejestrze zabytków. Posiadający tarasowy układ okazały park, odzyskuje dziś dawną świetność, a w budynku mieści się obecnie przedszkole.

Dwór Studzienka to zabytkowy dwór w gdańskim Wrzeszczu przy ul. Traugutta 94. Został zbudowany w II połowie XVIII wieku w stylu barokowym. Posiada dach mansardowy z oryginalnymi lukarnami. Wewnątrz zachowane są barokowe polichromie. Dwór otoczony był zabudowaniami gospodarczymi (w tym stajnią) oraz założeniem ogrodowym ze sztuczną grotą, kolumnami i ławkami. W 1945 r. częściowo wypalony budynek przejął Skarb Państwa. 15 października 1973 r. zespół wpisano do rejestru zabytków. Przez następne lata był własnością państwa. Na początku XXI w. został sprzedany prywatnemu właścicielowi. Obecnie dwór jest w opłakanym stanie. Nowy właściciel stara się zdobyć fundusze na odnowienie zabytku. Miałby tam powstać hotelik, określony mianem domu pracy twórczej dla artystów.

Nazwa Dworu Studzienka pochodzi od źródła wód leczniczych Heiligenbrunn (pol. Święty Zdrój), którego wody były polecane zwłaszcza w przypadku schorzeń oczu. Źródło ma charakter słabo zmineralizowanej szczawy żelazistej. W okresie międzywojennym pobierano stąd wodę do produkcji butelkowanej wody stołowej.

Dwór Kuźniczki (zwany także Kleinhammer) to również jeden z najstarszych budynków Wrzeszcza, znajdujący się przy ul. Wajdeloty 13. Został zbudowany w latach 1761-1763 w stylu rokoko przez gdańskiego rajcę Michaela Gottfrieda Schmida. W skład majątku poza dworem wchodził Park Kuźniczki. Na przestrzeni lat w budynku mieściły się m.in. zajazd i kuźnia żelaza, a dwór kilkukrotnie zmieniał właścicieli, byli nimi: Karol Krzysztof Malinowski, Georg Joseph Mattison, Carl Wilhelm August von Rhade. Z czasem Kuźniczki nabrały charakteru ekskluzywnej rezydencji. W okresie międzywojennym dwór był ważnym miejscem występów teatralnych gdańskich Polaków. Współcześnie w dworze mieszczą się Ośrodek Medycyny Estetycznej i restauracja.

Wnętrza Dworu przepełnione są duchem historii. Pod centralną częścią budynku zachowały się piwnice, które niegdyś stanowiły połączenie dworskiej rezydencji z parkiem. Dwór składa się z trzech kondygnacji i pokrywa go dach dwuspadowy. Wyjątkowość miejsca oraz klimat dawnych czasów podkreślają zachowane w dobrym stanie fragmenty rokokowej sztukaterii. Cennym zabytkiem jest także klatka schodowa z balustradą i przyścienną boazerią oraz zachowane na piętrze dwuskrzydłowe drzwi w stylu rokoko.

Dwór Srebrniki inaczej Dwór Srebrzysko to  zabytkowy dwór w stylu rokokowym około 1780 r. we Wrzeszczu Górnym przy ul. Srebrniki, przy którym niegdyś powstały budynki gospodarcze i oranżeria. W XVIII w. majątek ten był własnością kupców z rodziny Soermannsów, od 1800 r. angielskiego kupca, Richarda Cowla, skonfiskowany przez Francuzów w 1807 r. W 1816 r. nabyty przez hrabiego Fabiana von Dohn. W latach 1821-1824 mieszkał w nim Joseph von Eichendorff - poeta niemiecki epoki romantyzmu. W 1932 r. na ścianie dworku zawieszono tablicę upamiętniającą pobyt tego ,zasłużonego dla niemieckiej literatury doby romantyzmu, poetę.

Budynek posiada oryginalne 24-kwaterowe okna. Wewnątrz budynku zachowały się rokokowe sztukaterie.

W połowie XIX wieku w budynku powstał Zakład Opiekuńczy. Po II wojnie światowej przez przeszło 50 lat budynek był siedzibą dyrekcji Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego na Srebrzysku. Od 1973 roku dwór figuruje w rejestrze zabytków. W 2010 r. szpital przekazał Urzędowi Marszałkowskiemu zabytkowe budynki (w tym rokokowy dwór – wieloletnią siedzibę dyrekcji szpitala) oraz połowę zajmowanych gruntów. Niestety obiekty są nadal opuszczone i popadają w coraz większą ruinę.

Nazwa dworu wzięła się od zawodu jego właściciela (od połowy XVII w.) - gdańskiego złotnika Piotra van der Rennen, który wykonał srebrne relikwiarze na relikwie św. Wojciecha do katedry w Gnieźnie, św. Stanisława do katedry na Wawelu i srebrnego tronu biskupiego do katedry we Fromborku.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Źródło:

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter