Dobra woda, zdrowia doda…

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Woda należy do składników niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Chociaż nie zawiera substancji odżywczych, odgrywa dużą rolę przy ich transporcie do komórek i tkanek. Jest też nośnikiem wydalanych produktów przemiany materii i związków toksycznych.

Przydatność naturalnych wód podziemnych dla zaspokojenia różnych potrzeb człowieka oraz sposób ich wykorzystania zależą od właściwości danej wody i jej składu mineralnego. Spożywanie wody może być uwarunkowane kilkoma celami. Do najważniejszych należą:

• właściwe nawodnienie organizmu (wody mineralne, źródlane, niskozmineralizowane).
• zapewnienie prawidłowego przebiegu podstawowych procesów metabolicznych (wody mineralne średniozmineralizowane),
• zaopatrzenie organizmu w odpowiednie składniki mineralne (niektóre wody średnio- i wysokomineralizowane).

W związku z przystosowaniem polskich przepisów do norm obowiązujących w Unii Europejskiej zmianie uległy także regulacje odnoszące się do naturalnych wód mineralnych, mineralnych wód źródlanych oraz wód stołowych. Wynikiem tych działań było wprowadzenie przez Sejm RP 8 stycznia 2010 roku poprawki do ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

W myśl nowej ustawy „naturalna woda mineralna to woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi, lub wierconymi, różniąca się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi”.

Z definicji naturalnych wód źródlanych usunięto określenie naturalne i obecnie noszą one nazwę wód źródlanych, natomiast za wody stołowe uznano takie, które są wzbogacone o ważne dla naszego organizmu składniki mineralne.

Drugim aktem prawnym z tej dziedziny jest rozporządzenie Ministra Zdrowia o naturalnych wodach mineralnych, wodach źródlanych i stołowych z dnia 31 marca 2011 roku. Skupiono się w nim przede wszystkim na określeniu szczegółowych wymagań, jakie powinny spełniać dane rodzaje wód, w tym wymagań mikrobiologicznych, higienicznych, dopuszczalnych poziomów naturalnych składników mineralnych oraz warunków poddawania tych wód procesom usuwania składników lub nasycenia dwutlenkiem węgla. Zmianie uległy kryteria oceny i kwalifikacji naturalnej wody mineralnej oraz wytyczne dotyczące znakowania i reklamy. Wprowadzone modyfikacje mają zasadnicze znaczenie dla konsumenta, bowiem obecnie każda woda podziemna spełniająca określone warunki pierwotnej czystości i rozlewana do butelek może być nazwana naturalną wodą mineralną, chociaż tylko nieliczne z nich korzystnie oddziałują na zdrowie człowieka. Zależy to przede wszystkim od zawartości poszczególnych składników mineralnych mających znaczenie fizjologiczne. Biorąc pod uwagę wprowadzone zmiany nabywca powinien poznać zasady, jakimi należy kierować się przy wyborze wody dostosowanej do jego indywidualnych potrzeb. Punktem wyjścia jest w tym przypadku ogólna mineralizacja wód, które dzieli się na:

• wody wysokomineralizowane –gdzie ilość składników mineralnych w litrze przekracza 1500 mg (np. Muszynianka, Piwniczanka),
• wody średniomineralizowane – gdzie ilość składników mineralnych w litrze powinna wynosić od 500 do 1500 mg (np. Nałęczowianka, Jurajska, Cisowianka),
• wody nikskomineralizowane – mające nie więcej niż 500 mg składników mineralnych w litrze (np. Kropla Beskidu, Dobrowianka),
• wody bardzo niskomineralizowane – zawierające w swoim składzie nie więcej niż 50 mg składników mineralnych w litrze.

Przy wyborze odpowiedniej dla siebie naturalnej wody mineralnej oprócz ilości mikroelementów należy wziąć pod uwagę również stabilność składu poszczególnych pierwiastków. Podane na etykiecie stężenia nie mogą różnić się od rzeczywistej zawartości o więcej niż +/- 20 proc. W przypadku problemów z zachowaniem stabilności składu istnieje możliwość zmiany klasyfikacji rodzajowej z naturalnej wody mineralnej na wodę źródlaną, która musi spełniać warunków stabilności.

Opakowania naturalnych wód mineralnych nie mogą zawierać treści sugerujących właściwości lecznicze lub prozdrowotne tych produktów. Pojawienie się informacji typu: pobudza trawienie, stymuluje funkcje wątrobowo-żółcowe powinno być potwierdzone udokumentowanymi wynikami badań klinicznych i farmakologicznych. Wymagania te obowiązują także w branży reklamowej.

Najbardziej wartościowe dla zdrowia są wody wysokomineralizowane, które mogą wzbogacać naszą dietę o znaczące ilości poszczególnych składników mineralnych, takich jak: magnez, wapń, żelazo, węglowodany, chlorki, sód, siarczany, fluorki, jodki i dwutlenek węgla.

Ważną rolę w regulacji gospodarki wodnej, kwasowo-zasadowej i ciśnienia osmotycznego w komórkach ma chlorek sodu. Picie wód zawierających jodki w stężeniu 0,1-0,3 mg/dm³ jest zalecane dla uzupełnienia elektrolitów wydalanych wraz z potem podczas upałów lub intensywnego wysiłku fizycznego.

Zapotrzebowanie na magnez dla przeciętnego człowieka wynosi 300 mg dziennie. Jego braki w codziennej diecie można uzupełnić pijąc wody wysoko mineralizowane zawierające powyżej 50 mg/l tego pierwiastka.

Wapń występujący w twardych wodach należy do niezbędnych składników utrzymujących równowagę elektrolityczną i pełniących funkcje regulacyjne organizmu. Jego niedobór wywołuje zaburzenia nerwowo-mięśniowe i demineralizację układu kostnego. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi około 100 mg/dzień. Największe ilości wapnia występują w produktach nabiałowych, chociaż pewne niedobory można uzupełnić pijąc wodę mineralną o zawartości minimum 150 mg wapnia w litrze.

Wody stołowe należą do grupy wód twardych, bardzo korzystnych dla pracy serca. Systematyczne spożywanie wód zawierających duże ilości magnezu i wapnia chronią serce przed zawałem, a także, jak wykazały badania przeprowadzone w Finlandii, zapobiegają przed nawrotem choroby.

Jednak na podkreślenie zasługuje fakt, iż ostateczny efekt fizjologiczny związany z piciem wód wysokomineralizowanych zależy od konsekwencji, czasu oraz objętości spożywanych napojów. Dużą rolę odgrywają także osobnicze cechy konsumenta oraz stan fizjologiczny jego organizmu.

Wody źródlane mogą stanowić alternatywę dla wód wodociągowych, które szczególnie w dużych miastach, charakteryzują się niezbyt wysoką jakością. Pochodzą one ze złóż podziemnych, izolowanych od czynników zewnętrznych, są czyste bakteriologicznie, ale nie zawierają takiej ilości związków mineralnych, by można było im przypisać działanie prozdrowotne. Mają szerokie zastosowanie w gospodarstwie domowym. Wykorzystuje się je do przyrządzania posiłków i napojów, ponieważ nie wpływają na zmianę smaku potraw, przy jednoczesnym dobrym rozpuszczaniu zawartych w surowcach składników odżywczych.

W świetle obowiązujących przepisów wody źródlane nie powinny zawierać oznaczeń, które mogą sugerować o występowaniu w ich składzie charakterystycznych składników mineralnych.

Wielu konsumentów stara się odpowiedzieć na pytanie, jaka woda jest najlepsza: gazowana czy niegazowana. Nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi, bowiem wszystko zależy od osobistych preferencji nabywcy, a jak do tej pory nie znaleziono podstaw do tworzenia teorii o wyższości jednego rodzaju wody nad drugim. Woda gazowana tylko w niektórych przypadkach nie jest zalecana do picia ze względów zdrowotnych. Powinny jej unikać osoby cierpiące na nadkwasotę żołądka, zaburzenia trawienia oraz choroby gardła i strun głosowych. Gwarantuje ona za to uczucie orzeźwienia i znakomicie gasi pragnienie. Należy też wziąć pod uwagę aspekt trwałości i czystości mikrobiologicznej porównywalnych wód. Woda gazowana zawiera dwutlenek węgla, który wykazuje działanie bakteriobójcze i nie dopuszcza do rozwoju drobnoustrojów w środowisku, natomiast w wodzie niegazowanej łatwiej rozwijają się bakterie.

W Polsce produkowanych jest kilkaset wód butelkowanych, z czego około 30 prawdziwych wód mineralnych oraz kilka wzbogaconych w składniki mineralne, które przy systematycznym spożywaniu mogą spełniać funkcje profilaktyczno-zdrowotne. Podejmując decyzję o zakupie tego typu napojów warto wziąć pod uwagę ilość poszczególnych składników mineralnych i dobrać ich skład do indywidualnych potrzeb naszego organizmu. Woda wzbogacona o magnez i wapń wpłynie na złagodzenie napięcia nerwowego, a odpowiednia ilości wodorowęglanów ukoi nasz żołądek. Dla osób wykonujących ciężką pracę fizyczną oraz podczas dużych upałów przydatna jest woda o zwiększonej zawartości soli, natomiast osoby cierpiące na nadciśnienie powinny spożywać wodę o zwiększonej zawartości sodu.

Instytucją, która zajmuje się edukacją w zakresie wyboru odpowiedniej dla zdrowia wody mineralnej zajmuje się Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. prof. Juliana Aleksandrowicza. W ramach programu „Woda dla zdrowia” na stronie internetowej www.wodadlazdrowia.pl prowadzona jest kampania, mająca na celu informowanie konsumentów o wodach, które mogą być pomocne w uzupełnianiu bilansu składników mineralnych w diecie.

Oprac. Joanna Radziewicz

Literatura:

1. Achremowicz B., Wojtaszek T.: Wody mineralne i źródlane na naszych stołach. Zdrowa Żywność Zdrowy Styl Życia 2008 nr 4, s.8-9.
2. Wojtaszek T.: Zmiany w przepisach o naturalnych wodach mineralnych, wodach źródlanych i stołowych. Przemysł Spożywczy 2011 nr 6, s.22-26.
3. Latour T.: Prozdrowotne czy lecznicze. Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 2010 nr 7/8, s.72-73.
4. Fakty i mity o wodach butelkowanych. Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 2011 nr 12, s.34-36.
5. Wojtaszek T.: Wybierzmy wodę, która służy zdrowiu. Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 2011 nr 6, s.45-47.

• Następny artykuł