Antonina Machczyńska – działaczka na rzecz oświaty kobiet

Szczegóły

Kategoria: Świat kobiet

Antonina Machczyńska, córka Marcelego Apolinarego, radcy stanu, sędziego Sądu Apelacyjnego Królestwa Polskiego i Ewy z Luboradzkich urodziła się 19 lutego 1837 roku w Płocku. Początkowo pobierała nauki w domu, a następnie kontynuowała edukację na pensji w Warszawie. W latach 1860–1866 pracowała jako nauczycielka w Instytucie dla Panien Polskich, działającym przy Hotelu Lambert w Paryżu oraz jako sekretarka Adama Jerzego Czartoryskiego. W tym czasie zwiedziła też żeńskie zakłady naukowe we Francji i Niemczech.

Po powrocie do kraju zamieszkała we Lwowie, gdzie stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych osób w środowisku działaczy społecznych. Wystąpiła z inicjatywą zorganizowania w Galicji żeńskich seminariów nauczycielskich. Dzięki jej staraniom w maju 1871 roku utworzono pierwszą tego typu placówkę we Lwowie. Antonina Machczyńska pełniła w niej funkcję starszej nauczycielki języka polskiego, aż do przejścia na emeryturę w 1900 roku. Dzięki zorganizowanej przez nią zbiórce pieniędzy udało się postawić pomnik nagrobny poetce i nauczycielce ludowej Marii Bartusównie. Brała też czynny udział w niesieniu pomocy ubogiej ludności galicyjskiej oraz w finansowaniu akcji przeciwstawiania się germanizacji w Poznańskiem. W 1887 roku opublikowała artykuł, w którym wystąpiła z projektem stworzenia wyższych kursów dla kobiet. Była aktywnym członkiem Towarzystwa Oszczędności Straży Pożarnych i Towarzystwa Pracy Kobiet.

Antonina Machczyńska była współzałożycielką i przewodniczącą Związku Koleżeńskiego Byłych Seminarzystek i Nauczycielek, a po połączeniu tej organizacji ze Stowarzyszeniem Nauczycielek stanęła na czele nowo utworzonego Związku Nauczycielek. Wystąpiła też z projektem założenia Internatu dla Kandydatek Seminarium Żeńskiego we Lwowie, który został zrealizowany w 1892 roku. Angażowała się w prace na rzecz Schroniska dla Nauczycielek , Związku Nauczycielek, Towarzystwia Opieki Obywatelskiej nad Internatem dla Kandydatek Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego we Lwowie , Zjednoczenia Polskich Chrześcijańskich Towarzystw Kobiecych oraz biura informacji o organizacjach kobiecych na ziemiach polskich z siedzibą w Krakowie.

W latach 1913-1914 redagowała dodatek do czasopisma „Świt”, pt.: „Świt dla Kobiet Pracujących”. Po wybuchu pierwszej wojny światowej Antonina Machczyńska przebywała w Wiedniu, a od 1915 roku mieszkała w Krakowie, gdzie była współzałożycielką Bursy Przemysłowej Panien Polskich Miasta Krakowa dla Dziewcząt Sierot po Poległych Rodakach i Ofiarach Wojny i wiceprzewodniczącą Rady Pań tej Bursy.

Oprócz pracy społecznej prowadziła również ożywioną działalność publicystyczną. Twórczość literacką rozpoczęła już w wieku 17 lat. Jej pierwsze utwory poetyckie ukazały się na łamach warszawskich czasopism. W 1856 roku została wydrukowana pierwsza praca młodej pisarki „Szkółka wiejska”. Była autorką zbioru opowiadań „Powieści dla młodocianego wieku”, „Opowiadania dla ludu”, „Pobudka” czy „Opowiadania dla dorastającej młodzieży”. W swoich pracach często podejmowała tematy pedagogiczne, szczególnie związane z oświatą kobiet. Do najważniejszych publikacji z tego zakresu należą „ Młoda nauczycielka”, „O wychowaniu żeńskim”, „O potrzebie wyższego zakładu naukowego dla kobiet w Galicji”, „Rzut oka na literaturę pedagogiczną i ludową niewieściego pióra w Polsce”, „O potrzebie zakładania większej ilości seminariów nauczycielskich żeńskich w Galicji” oraz „O życiu, pismach i wpływie Klementyny z Tańskich Hoffmanowej”. Współpracowała między innymi z takimi czasopismami jak: „Biblioteka Warszawska”, „Czytelnia Niedzielna”, Kobieta Polska”, „Kronika Warszawska”, „Muzeum”, „Przyjaciel Dzieci”, „Szkoła” czy „Tygodnik Mód”.

Antonina Machczyńska zmarła 9 maja 1919 roku w Krakowie.

Oprac. Joanna Radziewicz

Fot. wikipedia.pl – domena publiczna

Źródła:

1. Polski Słownik Biograficzny

2. Gruziel D.: Antonina Machczyńska. http://www.herstorie.pl/kobiety/