Ekologia i środowisko

Czy zostać eko-rolnikiem?

Szczegóły: Kategoria: Ekologia i środowisko

Czy zostać eko-rolnikiem?

W ostatnich latach konsumenci coraz chętniej sięgają po żywność ekologiczną. Wraz z tym trendem coraz więcej rolników jest zainteresowanych zmianą sposobu gospodarowania, tak by sprostać ich wymaganiom. Dodatkowym elementem sprzyjającym takiemu myśleniu są rosnące koszty tradycyjnej produkcji rolnej, problemy na rynku nawozów sztucznych oraz polityka Unii Europejskiej wraz z Europejskim Zielonym Ładem. Jednak taka konwersja produkcji wymaga od producentów dużej wiedzy, zaangażowania i wytrwałości.

Rolnik, który zechce przeprogramować swoje gospodarstwo na tryb ekologiczny, musi przede wszystkim dobrze poznać zasady produkcji ekologicznej. Sprawa nie jest prosta, tym bardziej, że nie można stosować żadnych „trików” ani dróg na skróty. Trzeba bardzo solidnie przeanalizować możliwości własne, jak i swojego gospodarstwa. Ekologiczna produkcja roślinna musi być prowadzona bez użycia nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, a jedynie w oparciu o prawidłowo sporządzony płodozmian. Natomiast produkcja zwierzęca - w oparciu o pasze wyprodukowane we własnym gospodarstwie bez syntetycznych dodatków i z troską o dobrostan zwierząt. Jeżeli po przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw rolnik zdecyduje się na przestawienie swojego gospodarstwa na metody ekologiczne, w pierwszym kroku musi wybrać jednostkę certyfikującą i wysłać do niej odpowiedni formularz. Formularze wniosku zgłoszeniowego oraz umowy znajdują się na stronach internetowych poszczególnych jednostek certyfikujących. Wykaz tych upoważnionych w Polsce ogłoszony jest na stronie MRiRW

Od momentu rejestracji gospodarstwo objęte jest okresem przestawiania na ekologiczne metody gospodarowania. W tym czasie producent rolny zobowiązany jest do przestrzegania zasad rolnictwa ekologicznego oraz udostępniania swojego gospodarstwa do kontroli. Długość tego procesu jest różna w zależności od uprawy – dla upraw rocznych wynosi 24 miesiące; dla upraw wieloletnich takich jak: sady, plantacje jagodowe, winnice – 36 miesięcy poprzedzających zbiór uznawany za ekologiczny. Jednostka certyfikująca może zdecydować o jego skróceniu lub przedłużeniu. W przypadku produkcji roślinnej procesowi konwersji podlegają grunty, natomiast w przypadku produkcji zwierzęcej – zwierzęta.

Po okresie przestawiania gospodarstwa zwierzęta oraz ich produkty, będące już w gospodarstwie, uzyskują status ekologicznych. Należy pamiętać, że wtedy zarówno kupowane nasiona, jak i zwierzęta muszą pochodzić z gospodarstw ekologicznych. Gdy na naszym terenie taki materiał siewny jest niedostępny lub gdy nie ma zwierząt ekologicznych, prawo dopuszcza zakup, pod szczególnymi warunkami, z gospodarstw konwencjonalnych. Należy jednak wcześniej złożyć wniosek o urzędową zgodę do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Po dokonaniu rejestracji jednostka certyfikująca przeprowadza kontrolę gospodarstwa w uzgodnionym z producentem rolnym terminie. Weryfikacje przeprowadzane są corocznie, zarówno w okresie konwersji, jak i w gospodarstwie mającym certyfikat ekologiczny. Są one płatne. Poszczególne jednostki mają własne cenniki, a stawki są zróżnicowane w zależności od wielkości gospodarstwa, liczby działek rolnych, odległości między działkami, liczby wyodrębnionych jednostek produkcyjnych itp. Rolnik może ubiegać się o dofinansowanie kosztów kontroli w ramach działania Wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości z PROW 2014–2020 lub w ramach kosztów transakcyjnych wnioskując o nie przy składaniu wniosku o płatności bezpośrednie razem z płatnościami ekologicznymi.

Kontrolerzy sprawdzają czy dane gospodarstwo jest prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Obok kontroli planowanych, jednostka certyfikująca może przeprowadzić kontrolę niezapowiedzianą, łącznie z pobraniem próbek gleby czy części roślin do analizy.

Każdy producent rolny prowadzący uprawę metodami ekologicznymi zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji. W zależności od rodzaju posiadanych upraw czy zwierząt trzeba wypełniać następujące dokumenty (formularze są udostępniane przez jednostkę certyfikująca): karty pola z rejestrem wszystkich zabiegów agrotechnicznych, rejestr zakupionych środków do produkcji, np. nawozów, rejestr zwierząt, pasz, wypasu, pielęgnacji i leczenia zwierząt, rejestr sprzedaży produktów roślinnych i/lub zwierzęcych. Do dokumentacji należy załączać faktury VAT, zgody WIORIN, kopie certyfikatów itp. Dokumentację należy przechowywać co najmniej pięć lat. Co roku do końca kwietnia należy przesłać do jednostki certyfikującej Roczny Plan Produkcji. Kopie wszystkich dokumentów złożonych do jednostki certyfikującej producent rolny powinien przechowywać u siebie, o czym często zapominamy.

Posiadacze certyfikatu rolnictwa ekologicznego mogą sprzedawać produkty ze znakiem towarowym „produkt rolnictwa ekologicznego”, mają prawo do zbywania ich po wyższych cenach, a także do dodatkowych dopłat w ramach działania Rolnictwo ekologiczne.

Rolnikom podejmującym zobowiązania ekologiczne przysługują z tego tytułu dodatkowe płatności. Ich wysokość różni się zależnie od rodzaju upraw, jak również inne stawki obowiązują w okresie konwersji na gospodarstwo ekologiczne. Dodatkowo na grunty uprawiane zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego automatycznie przyznawana jest płatność za zazielenienie. Co ważne, na użytki zielone płatność ekologiczna jest przyznawana tylko na taki areał, na jaki rolnikowi „wystarczy” zwierząt. Rozwiązaniem jest certyfikacja grupowa, gdzie w jednym gospodarstwie jest „za dużo” użytków zielonych, a w innym „za dużo” zwierząt.

Ponadto gospodarstwom ekologicznym przysnuje zwrot kosztów płatnych kontroli prowadzonych przez jednostki certyfikujące. Koszty kontroli są zróżnicowane, a wysokość kwoty zwrotu zależna od powierzchni gospodarstwa i wysokości pobieranych płatności ekologicznych.

Od 1 stycznia 2022 roku weszły w życie nowe przepisy, mające przynieść korzyści dla gospodarstw ekologicznych. Między innymi, dotowany ma być zakup ekologicznego materiału rozmnożeniowego, a placówki oświatowe mają mieć możliwość dofinansowania zakupu produktów pochodzących z gospodarstw ekologicznych. Ponadto w życie weszły przepisy ułatwiające przewóz z innych państw Unii Europejskiej oraz z Turcji nawozów dopuszczonych w rolnictwie ekologicznym. Ułatwieniem dla małych gospodarstw będzie możliwość certyfikacji grupowej. Dla większych gospodarstw natomiast ważna jest rezygnacja z redukcji wysokości płatności ekologicznych po przekroczeniu 50 hektarów.

Tekst: Rafał Karpiński

Fot. pixabay.com

Źródła:

Nav view search

Navigation

Search

Czy zostać eko-rolnikiem?