Hrabina Ludwika Ostrowska – społeczniczka i filantropka

Szczegóły

Kategoria: Świat kobiet

Hrabina Ludwika Ostrowska – społeczniczka i filantropka

Ludwika Ostrowska urodziła się 5 września 1851 roku w Maluszynie. Jej ojciec, Aleksander hrabia Ostrowski był doskonałym organizatorem i przedsiębiorcą, który położył niemałe zasługi w zakresie modernizacji maluszyńskiej domeny i przekształcaniu tworzących ją folwarków w nowoczesne gospodarstwa rolne i przetwórcze. Postawa ojca oraz tradycje przodków miały duży wpływ na przyszłe życie hrabianki. Wspominając jej osobę nie można pominąć faktu, że pozycję społeczną zawdzięczała wysokiemu statusowi swojej rodziny. Czynnik pochodzenia pociągał za sobą, nie tylko bezpieczeństwo materialne,  ale również sferę kultury i wychowania w duchu pracowitości, odpowiedzialności i służby dla narodu

Ludwika, podobnie jak i cała jej rodzina, wspierała materialnie działalność misyjną i charytatywną Kościoła. W szerszej skali były to różnego rodzaju fundacje, darowizny i datki na rzecz poszczególnych kościołów, zakonów, szpitali i przytułków prowadzonych przez instytucje kościelne i osoby duchowne. W obrębie parafii jej dobroczynność sprowadzała się do dbałości o miejscowy kościół oraz wspierania wszelkich poczynań tutejszego proboszcza. Była też fundatorką stypendiów dla młodych, niezamożnych kleryków, pozwalających im na ukończenie studiów seminaryjnych.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że hojność dziedziczki nie wynikała jedynie z zamożności i nie była kaprysem pani z bogatego domu. Była wyrazem prawdziwej ofiarności i zaangażowania w sprawy społeczne i narodowe. Owszem, pieniądze odgrywały tu bardzo ważną rolę. Stanowiły narzędzie do realizacji wskazań „serca, sumienia i rozumu”.

Zaangażowanie społeczne Ludwiki Ostrowskiej było widoczne również na polu działalności publicystyczno-oświatowej. Celom „oświaty ludowej” miała służyć przygotowywana przez nią praca pt.: „Opowiadania o historii powszechnej dla ludu wiejskiego”. Poprzez tę publikację chciała upowszechniać wiedzę historyczną i geograficzną, a także propagować odpowiednie wzory moralne i patriotyczne wśród niższych warstw społecznych. Zgodnie z pozytywistycznymi postulatami „pracy u podstaw”, widziała potrzebę  podniesienia poziomu życia, oświaty i kształtowania tożsamości narodowej wśród chłopów i ubogich warstw mieszczańskich, a więc klas mających ograniczony dostęp do edukacji i wyższej kultury, żyjących w warunkach bezgranicznego ubóstwa, obojętnych na sprawy ojczyzny, a przez to zagrożonych wynarodowieniem. Opracowaniu tego podręcznika poświęciła wiele czasu i energii. Niestety, pomimo pozytywnych opinii oraz wielu  poprawek, tekstu nie udało się opublikować.

Zgodnie z jej przekonaniami działania na rzecz poprawy warunków bytowych warstw najuboższych powinny być realizowane poprzez wzrost dochodowości rodzin, poprawę ich warunków mieszkaniowych i sanitarnych, eliminację analfabetyzmu, a co za tym idzie upowszechnienie szkolnictwa elementarnego i ułatwienie dostępu do szkół na poziomie średnim i wyższym, zapewnienie właściwej opieki nad dziećmi matek pracujących, wzrost poziomu, unowocześnienie i upowszechnienie szkolnictwa zawodowego, utworzenie systemu zapomóg socjalnych, nisko oprocentowanych pożyczek, rent i emerytur, pozwalających na społeczne wsparcie i eliminację rażącej biedy. Zależało jej również na rozwoju działalności spółdzielczej oraz utrzymanie i udoskonalenie metod wychowania moralnego i patriotycznego, opartego na wartościach chrześcijańskich i obywatelskich. Przejawem dobrych relacji między dworem a gminą było między innymi to, że w Maluszynie z powodzeniem funkcjonował szpitalik dla robotników folwarcznych oraz mieszkańców gminy, dziecięca ochronka i lokalna szkoła. Wiejskie placówki oświatowe rodzina Ostrowskich tworzyła też w innych miejscowościach - w Silniczce i Krzętowie, okresowo także w Radoszewnicy, Trzebcach i Łysinach.

Szczególnie ważna była dla Ludwiki Ostrowskiej poprawa warunków życia i podniesienie poziomu wykształcenia kobiet i młodych dziewcząt mieszkających na wsi. Konsekwencją działań zmierzających do realizacji tych celów było utworzenie w Maluszynie ochronki, dzięki której dzieci matek pracujących miały zapewnioną zarówno opiekę, jak też możliwość wczesnej edukacji przygotowującej je do procesu dalszego kształcenia, organizacja systemu fundacyjno-stypendialnego, pozwalającego kierować do ośrodków edukacji zawodowej wybrane osoby, głównie dziewczęta czy organizacja kursów i praktyk zawodowych dla kobiet i dziewcząt. Hrabina Ostrowska przygotowała również trzyletni program pracy w pałacu, który miał służyć kształceniu panien jako służących. Po ukończeniu tej praktyki młode dziewczęta dysponowały nie tylko odpowiednimi kwalifikacjami, ale także referencjami wystawianymi przez dziedziczkę, które pozwalały na podjęcie dalszej pracy zawodowej. Program ich kształcenia obejmował prowadzenie wzorcowego gospodarstwa domowego, umiejętność czytania, pisania i liczenia, umiejętność kroju i szycia, uprawy i przędzenia lnu i wełny, znajomość zasad higieny, a także pielęgnowania chorych i opatrywania ran. Do celów szkoleniowych Ludwika Ostrowska wykorzystywała funkcjonujące w folwarku warsztaty tkackie.

Fundowane przez nią stypendia pozwalały kierować wiejskie dziewczęta na kursy tkactwa i gospodarstwa domowego dla córek włościańskich do szkół w Mirosławicach, Lubrańcu i Nałęczowie. Po ich ukończeniu mogły one w praktyce wykorzystywać zdobytą wiedzę dotyczącą zasad prowadzenia domu, higieny, wychowania dzieci, dietetyki, uprawy roślin w przydomowym gospodarstwie czy hodowli drobiu. Ponadto ukończenie takich kursów na pewno zwiększało ich możliwości znalezienia pracy poza rodzinnym gospodarstwem.

Zaangażowanie społeczne Ludwiki Ostrowskiej nie ograniczało się do granic maluszyńskiej gminy, ale sięgało znacznie dalej. Hrabina była aktywną działaczką Warszawskiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Ochrony Kobiet oraz Zjednoczonego Koła Ziemianek.

Ludwika Ostrowska zmarła w 1926 roku, w swoim domu w Maluszynie.

Tekst: Joanna Radziewicz

Źródła:

1. Studnicka-Mariańczyk K.: Ludwika hrabina Ostrowska 1851-1926. Kobieta, gospodarz, społecznik. Warszawa, 2016

Studnicka-Mariańczyk K.: Działalność dobroczynna i zaangażowanie społeczne Ludwiki hrabiny Ostrowskiej. [W:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku.T.3. Łódź, 2014.