Folklor zakopiański wiecznie żywy
- Szczegóły
- Kategoria: Kultura i tradycje ludowe
Zakopane i region Podhala wyróżnia się żywym i stale kultywowanym góralskim folklorem. Istotne jest to, że w przeciwieństwie do innych terenów Polski, które przecież również mają swój folklor, na Podhalu jest on kultywowany na co dzień w miejscowych rodzinach, a nie tylko odświeżany sporadycznie. Bez wątpienia żywy góralski folklor to jedna z największych atrakcji Zakopanego i całego Podhala.
Na powstanie kultury Podhala złożyły się dwa główne czynniki. Pierwszy to wędrówka rolniczej ludności nizinnej na tereny podgórskie, zarówno z północy, jak i z południa. Podstawowa fala migracyjna szła w góry od co najmniej XI w. z ziemi krakowskiej i sandomierskiej, zasiedlając doliny. Tatry w XIV-XV w. dostały się pod wpływ wołoskiej organizacji pasterskiej, któraod XIII w. rozprzestrzeniała się na obszarze Karpat. Oznacza to, że ludność polska uległa przemieszaniu (drugi czynnik) z migrującymi od południa i wschodu, z terenów Siedmiogrodu grupami pasterzy wołoskich. W praktyce byli to Rumuni, przypuszczalnie z domieszkami krwi ludności albańskiej i południowosłowiańskiej. Od końca XIV w. pasterze przechodzili powoli na osadnictwo stałe i ulegali slawizacji na skutek zderzenia z ludnością wiejską. Krzyżowanie się i wzajemne przenikanie mentalności, obyczajów i stylu życia wytworzyły więc w XVIII w. to, co określa się, jako kulturę góralską Podhala. Podobnie powstawały inne grupy góralskie – Huculi, Łemkowie, Bojkowie oraz górale słowaccy. Specyficzna góralska duma wywodzi się z zaznaczania odrębności. Jeszcze do niedawna nazwanie górala „Lachem” (Lach – inaczej Polak, mieszkaniec nizin polskich) było uznawane za obrazę.Jan Stanisław Bystroń utrzymywał, że Podhalanie są grupą najoryginalniejszą, najbardziej charakterystyczną i zarazem wykazującą najwięcej obcych wpływów.
Chrześcijaństwo widziało w słońcu symbol Chrystusa, nad którego śmiercią płakało wraz z księżycem i gwiazdami. Porównywano do niego Najświętszą Maryję Pannę. Biblijnemu mitowi o oddzieleniu światła od ciemności przypisuje się symboliczną separację dobra od zła. Wędrówka słońca po niebie odzwierciedla odwieczną walkę światła z mrokiem, życia ze śmiercią, ładu z chaosem, i nieustanne zwycięstwo słońca, które podlega permanentnej regeneracji, zarówno w cyklu dobowym, jak i rocznym.