Geotermalny skarb w Polsce
- Szczegóły
- Kategoria: Ekologia i środowisko
Na terenie Polski odnotowano występowanie naturalnych basenów sedymentacyjno-strukturalnych wypełnionych wysokotemperaturowymi wodami, stąd nasz kraj posiada bardzo dobre warunki geotermalne. Energia geotermalna to rodzaj energii pozyskiwanej z wnętrza Ziemi, gdzie wraz z głębokością rośnie temperatura nawet do kilkuset stopni Celsjusza. Temperatura wody dla tych obszarów wynosi od 30-130°C, a lokalnie dochodzi nawet do 200°C. Zlokalizowane są one na głębokości od 1 do 10 km. Zdaniem ekspertów energia wód geotermalnych jest najczystszym ekologicznie źródłem ciepła.
Położenie Polski w Europie Centralnej sprzyja rozwojowi i wykorzystaniu różnych alternatywnych źródeł energii. Polska jest w czołówce krajów Unii Europejskiej, które dobrze wykorzystują odnawialne zasoby energii, ale głównie z biopaliw stałych. Energia odnawialna, jaką stanowią źródła gorących wód wykorzystywano już w starożytności. Natomiast na terenie Polski dopiero od kilkunastu lat zwiększa się zainteresowanie tym rodzajem energii.
Zdaniem naukowców, Polska jest termalną potęgą, ponieważ w większej części kraju (80% powierzchni) znajdują się gorące źródła, zlokalizowane głównie na Niżu Polskim, w Karpatach zewnętrznych i wewnętrznych, zapadlisku przedkarpackim, Sudetach i bloku przedsudeckim. A możliwości wykorzystania wód geotermalnych dotyczą 40% obszaru kraju (wydobycie jest opłacalne, gdy do głębokości 2 km temperatura osiąga 65°C, zasolenie nie przekracza 30 g/l, a także gdy wydajność źródła jest odpowiednia).
Łączną powierzchnię złóż geotermalnych w Polsce ocenia się na 6225 km sześc. Ta skumulowana energia cieplna szacowana jest na blisko 42,4 mln ton paliwa umownego.
Wykorzystanie energii geotermalnej
Możliwości wykorzystania tych zasobów zależą od właściwości poszczególnych złóż; ich głębokości, temperatury i zasolenia wód oraz lokalnych warunków terenowych czy infrastrukturalnych. Energia geotermalna w Polsce, ze wszystkich źródeł energii odnawialnej, posiada najwyższy potencjał techniczny. Jest on szacowany na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi ok. 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło. Jest ona konkurencyjna pod względem ekologicznym i ekonomicznym w stosunku do pozostałych źródeł energii
Energia termiczna skał znajdujących się we wnętrzu Ziemi jest pobierana za pomocą odwiertów, do których wtłaczana jest chłodna woda i odbierana gorąca, nagrzana od gorących skał. Występuje również jako naturalne źródło ciepła w źródłach termalnych. Energię geotermalną wykorzystuje się w 64 krajach, a łączna moc działających elektrowni geotermalnych wynosi 11,4 GW. Najistotniejszym źródłem energii jest na Islandii i Filipinach.
Wody geotermiczne są z reguły mocno zasolone, jest to powodem szczególnie trudnych warunków pracy wymienników ciepła i innych elementów armatury instalacji geotermicznych. Energię geotermiczną wykorzystuje się w układach centralnego ogrzewania jako podstawowe źródło energii cieplnej. Drugim zastosowaniem energii geotermicznej jest produkcja energii elektrycznej. Jest to opłacalne jedynie w przypadkach źródeł szczególnie gorących. Zagrożenie jakie niesie za sobą produkcja energii geotermicznej to zanieczyszczenia wód głębinowych, uwalnianie radonu, siarkowodoru i innych gazów.
Koszt wybudowania instalacji o mocy około 10 MW, wystarczającej do podłączenia około 1000 domów jednorodzinnych, wyniósł w przypadku jednego z odwiertów na Podhalu 20 mln zł, w 2012. Jak dotąd na terenie Polski funkcjonuje osiem geotermalnych zakładów ciepłowniczych oraz jeden w budowie: Bańska Niżna, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Mszczonów, Uniejów, Słomniki, Lasek, Klikuszowa, Toruń – w budowie.
Właściwości lecznicze
Przez wiele lat na terenie Polski funkcjonowało siedem ośrodków uzdrowiskowych, które korzystały z wód geotermalnych do celów leczniczych: Cieplice Śląskie Zdrój, Lądek Zdrój, Duszniki Zdrój, Ciechocinek, Konstancin, Ustroń, Iwonicz Zdrój. Jednak wzrost zainteresowania wodami geotermalnymi przyczynił się do utworzenia kolejnych ośrodków.
Obecność wód termalnych spowodowała, że wymienione miejscowości stały się ośrodkami rekreacyjnymi i wypoczynkowymi, chętnie odwiedzanymi zarówno przez polskich jak i zagranicznych turystów.
Wiedza na temat właściwości leczniczych wód geotermalnych pozwala ją wykorzystać w leczeniu chorób takich jak alergie, zmiany skórne, choroby stawów, żylaków, reumatyzm, nieżytów dróg oddechowych, a także inhalacji
Zalety i wady geotermii
Geotermia w Polsce, tak jak każda nowość, ma swoich zwolenników i przeciwników, choć tych drugich z roku na rok jest coraz mniej.
Zdaniem zwolenników - zalety geotermii:
- nieszkodliwa dla środowiska, nie powoduje, bowiem żadnych zanieczyszczeń przy poprawnym działaniu,
- pokłady energii geotermalnej są zasobami lokalnymi, tak więc mogą być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania,
- elektrownie geotermalne w odróżnieniu od zapór wodnych czy wiatraków nie wywierają niekorzystnego wpływu na krajobraz,
- zasoby energii geotermalnej są, w przeciwieństwie do energii wiatru czy energii słońca, dostępne zawsze, niezależnie od warunków pogodowych.
- instalacje oparte o wykorzystanie energii geotermalnej odznaczają się stosunkowo niskimi kosztami eksploatacyjnymi.
Zdaniem przeciwników - wady geotermii:
- mała dostępność: dogodne do jej wykorzystania warunki występują tylko w niewielu miejscach,
- efektem ubocznym korzystania z energii geotermalnej jest niebezpieczeństwo zanieczyszczenia atmosfery, a także wód powierzchniowych i głębinowych przez szkodliwe gazy i minerały,
- choć energia geotermalna jest szeroko rozpowszechniona, nie wszędzie gdzie występuje, można ją łatwo pozyskiwać,
- pozyskiwanie energii geotermalnej wymaga poniesienia dużych nakładów inwestycyjnych na budowę instalacji,
- istnieje ryzyko przemieszczenia się złóż geotermalnych, które na całe dziesięciolecia mogą „uciec” z miejsca eksploatacji,
- problemem może być również korozja rur.
Wykorzystanie energii geotermalnej w Polsce zależy od prawidłowego opracowania projektów gwarantujących konkurencyjność ekonomiczną i ekologiczną geotermii, w stosunku do innych nośników energii. Projekty te powinny być ukierunkowane na kompleksowe, maksymalne wykorzystanie energii geotermalnej niskotemperaturowej (ciepło) i wysokotemperaturowej (prąd i ciepło), w restrukturyzacji polskiej gospodarki, usług i rolnictwa, szczególnie dla zabezpieczenia samowystarczalności energetycznej poszczególnych gmin, co jest koniecznością i szansą rozwoju Polski w XXI wieku.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Źródła:
- M. Doniak, A. Kaźmierczak, Energia z wnętrza Ziemi – energia geotermalna, [w:] „Ekonatura” 2015 nr 9
- J. Gronowicz, Niekonwencjonalne źródła energii, Radom-Poznań 2010
- M. Liwiec, Geotermalna szansa, [w:] „Agroenergetyka” 2004 nr 2
- http://www.zielonaenergia.eco.pl
- http://www.pga.org.pl/
