Choroba Aujeszkyego u świń w Polsce

Szczegóły

Kategoria: Wiadomości rolnicze

Choroba Aujeszkyego jest zakaźną zaraźliwą chorobą świń oraz innych gatunków zwierząt, u której czynnikiem etiologicznym jest alfaherpeswirus wysoce oporny na działanie czynników fizycznych, wywołujący u świń zakażenie latentne, co utrudnia zwalczanie choroby. Po raz pierwszy chorobę opisano w 1902 r. na Węgrzech. Klasyczne jej objawy szczególnie uwydatniają się u prosiąt od 2 tygodnia życia, są to m.in. brak koordynacji ruchów, wzrost temperatury ciała, drżenie mięśni, bezgłos. Śmiertelność u prosiąt od 2 tygodnia życia sięga 100 proc., a u prosiąt starszych wynosi około 50-70 proc. Wśród innych konsekwencji choroby Aujeszkyego wymienia się także: zmniejszony przyrost masy ciała oraz ronienie u loch.

Według ustawy o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt wszelkie programy zwalczania chorób zakaźnych u zwierząt, które na drodze rozporządzenia Rady Ministrów stają się obowiązujące na części lub w całym terytorium kraju opracowuje główny lekarz weterynarii. W związku z powyższym w 2004 r. powstał pilotażowy program zwalczania choroby Aujeszkyego dla województwa wielkopolskiego, a kierujący się następującymi przesłankami merytorycznymi:

• dużą koncentracją pogłowia trzody chlewnej na tym terenie,
• sprawną organizacją pracy służby weterynaryjnej i związków hodowców trzody chlewnej,
• dużą wiedzą tamtejszych hodowców,
• dobrym przygotowaniem technicznym Zakładu Higieny Weterynaryjnej,
• wysokim prawdopodobieństwem wykrycia stad oraz zwierząt seropozytywnych,
• wystarczającą liczbą personelu weterynaryjnego do pobierania krwi oraz prowadzenia badan laboratoryjnych.

Program ten z powodu braku środków w 2005 r. nie został wprowadzony w życie. W 2006 r. wprowadzono następny pilotażowy program, tym razem w województwie lubuskim. Natomiast ogólnopolski program zwalczania choroby Aujeszkyego u świń zatwierdzono dopiero rozporządzeniem Rady Ministrów z 19 marca 2008 r. Program ten został zaplanowany na 6 lat (2008-2013), a Komisja Europejska zatwierdziła go decyzją nr 2007/782 WE z 30 listopada 2007 r. przyznając dofinansowanie w wysokości 4650 tys. euro.

Rozporządzenie z 19 marca 2008 r. zostało zmienione 27 kwietnia 2009 r. i wprowadziło szereg merytorycznych zmian w sposobie zwalczania choroby Aujeszkyego u świń w Polsce. Sprecyzowano w nim status epizootyczny stad oraz określono zasady jego nadawania:

-        stada potencjalnie wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego – szczepionego,

-        stada wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego – szczepionego,

-        stada wolnego od wirusa tej choroby,

-        obowiązkowe pobierania krwi ograniczono do świń od 12 tygodnia życia,

-        wprowadzono obowiązek zaopatrywania w świadectwo zdrowia każdej przesyłki świń na terenie Polski,

-        zrezygnowano z tworzenia obszaru zapowietrzonego w promieniu 1,5 km wokół ogniska choroby, statusu epizootycznego stada w obszarze zapowietrzonym, szczepień i ograniczeń związanych z takim obszarem,

-        określono zasady stałego monitoringu choroby w rejonie wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego; uznano, ze monitoring będzie prowadzony przez 24 miesiące w rejonie stad urzędowo wolnych, do uznania rejonu za urzędowo wolny, oprócz uboju wprowadzono możliwość zabicia świń przy likwidacji świń w stadzie.

Głównym celem wprowadzenia programu w Polsce jest umożliwienie prowadzenia swobodnego handlu trzodą chlewną z państwami wolnymi od choroby Aujeszkyego zgodnie z decyzją KE 2008/185/WE z 21 lutego 2008 r. w sprawie dodatkowych gwarancji wewnątrzwspólnotowych handlu trzodą chlewną, dotyczących choroby oraz kryteriów przekazywania informacji o tej chorobie.

W programie przyjęto następujące metody zwalczania choroby Aujeszkyego:

1)      określenie stopnia zakażenia stad i zwierząt w powiatach oraz województwach określano na drodze przeprowadzenia trzykrotnych badań serologicznych w kierunku zakażenia wirusem choroby Aujeszkyego,

2)      stałe monitorowanie stad uznanych za wolne od wirusa choroby Aujeszkyego,

3)      przy likwidacji choroby w ogniskach przyjęto metodę eliminacji zakażonych zwierząt oraz szczepienia pozostałych zwierząt w stadzie; i metodę likwidacji zwierząt w stadzie zakażonym poprzez ubój lub zabicie.

Przebieg badań w kierunku choroby Aujeszkyego od początku realizacji programu (dane Głównego Inspektoratu Weterynarii)

W wyniku stałego monitoringu w pierwszym cyklu przebadano 233,6 tys. stad i ponad 1 384,7 tys. zwierząt. W wyniku tego badania stwierdzono, że 665 stad i 24 046 świń  jest zakażonych wirusem choroby Aujeszkyego. Na tym etapie wykazano 232,9 tys. stad wolnych od wirusa tej choroby. W drugim cyklu monitoringu stwierdzono 40 stad i 2198 świń z wynikiem dodatnim. Po trzech badaniach szczepienie przeciwko chorobie przeprowadzono w 37 864 stadach i objęto nim 2384,4 tys. świń.

W latach 2008-2009 eliminację zwierząt poprzez ubój stosowano prawie we wszystkich województwach. Ubój przeprowadzono w 7663 stadach i poddano ubojowi 313 481 świń.

Na koniec 2010 r. wskaźnik zakażenia stad powyżej 3 proc. chorobą Aujeszkyego miał miejsce w województwie małopolskim oraz świętokrzyskim. W województwach: kujawsko-pomorskim, mazowieckim, łódzkim, wielkopolskim i podkarpackim odsetek stad zakażonych wirusem choroby Aujeszkyego wynosił od 1 do 3 proc. A w pozostałych dziewięciu województwach odsetek stad zakażonych kształtował się poniżej 1 proc.

30 grudnia 2010 r. rozporządzeniem Rady Ministrów zmieniającym rozporządzenie w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń zniesiono obowiązek zaopatrywania transportów świń pochodzących ze stad, w których uzyskano ujemne wyniki badań kierunku tej choroby przeznaczonych bezpośrednio do rzeźni w świadectwa zdrowia zwierząt. Fakt ten może mieć istotny wpływ na dalszy proces uwalniania stad od choroby Aujeszkyego w latach 2011-2013.

Oceniając aktualną sytuację epizootyczną w zakresie choroby Aujeszkyego należy sądzić, że w 2013 r. terytorium Polski zostanie oficjalnie uznane za wolne od tej choroby.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Literatura:

• Bujoczek K., Cały kraj wolny od Aujeszky?! Top Agrar Polska 2007 nr 10, s. 12-13
• Lipowski A. i in., Występowanie choroby Aujeszkyego u świń w Polsce w latach 2005-2007, Medycyna Weterynaryjna 2009 nr 11, s. 771-774
• Pejsak Z. i in., Korzystna nowelizacja rozporządzenia dotyczącego programu zwalczania choroby Aujeszky'ego u świń, Życie Weterynaryjne 2009 nr 3, s. 196-199
• Rudy A., Sytuacja epizootiologiczna choroby Aujeszkyego u świń w Polsce, Życie Weterynaryjne 2011 nr 4, s. 272-275

• Następny artykuł