Uprawa i nawożenie
- Szczegóły
- Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej
Międzyplony nie tylko dla dopłat / Tomasz Piechota
(Top Agrar Polska 2011 nr 8, s.108-111)
Uprawa międzyplonów, zwłaszcza ścierniskowych wiąże się dużym ryzykiem braku wschodów, gdyż po żniwach najczęściej jest sucho. Wysiew mieszanki międzygatunkowej zwiększa szansę na dobrą obsadę oraz lepiej penetruje masę glebową. Na świecie jako międzyplony wykorzystywane są odmiany rzodkwi korzeniowej, w Polsce znanej tylko jako warzywo.
Międzyplony mają za zadanie wzbogacić glebę w próchnicę i składniki pokarmowe dostępne dla rośliny następczej. Rośliny motylkowe, dzięki symbiozie z bakteriami, wiążą azot z powietrza. Dzięki temu wzbogacają glebę w znaczne ilości tego składnika, ale w mniejszym stopniu pobierają jego mineralne formy z podłoża.
Jednym z poważniejszych problemów wynikających z upraszczania zmianowania jest zubożenie składu mikroorganizmów glebowych. Każdy gatunek roślin sprzyja rozwojowi innych mikroorganizmów, więc mieszanka międzyplonowa przyczynia się do zwiększenia ich różnorodności.
Limit liczby gatunków w mieszance nie jest określony. Powinny jednak przeważać w niej 2-3 gatunki dobrze przystosowane do lokalnych warunków. W uprawie międzyplonów większe znaczenie ma dostępność wody, mniejsze zaś jakość gleby. Dobór gatunków jest również limitowany zmianowaniem. W rotacjach z dużym udziałem rzepaku i buraków nie powinno się wysiewać poplonów z rodziny krzyżowych; po zmianowaniach zbożowych nie stosujemy roślin z rodziny traw, natomiast, jeśli w plonie głównym przeważają rośliny motylkowe, w międzyplonach nie wykorzystujemy już roślin z tej rodziny.
Dobór gatunków zależy od warunków klimatycznych, szczególnie długości okresu wegetacji. Ważne jest także określenie ilości wysiewu danej rośliny w poplonach, która powinna być o 25 proc. wyższa od zalecanej w plonie głównym. W mieszankach należy dobierać normy proporcjonalnie, aby nie dopuścić do zbytniego zagęszczenia łanu.
Uprawa międzyplonów jest najłatwiejszym sposobem na przywrócenie bioróżnorodności na polu.
Oprac. Joanna Radziewicz
Rzepakowe prognozy / Ewa Rosiak
(Agrotechnika 2011 nr 7, s.22-24)
W sezonie 2011/2012 przewidywany jest dalszy wzrost zbiorów nasion oleistych na świecie. Największe przyrosty będą miały miejsce w Kanadzie i na Ukrainie, a także w Chinach i w Australii. Z kolei w krajach UE plony prawdopodobnie będą niższe.
Największy spadek produkcji rzepaku spodziewany jest w Niemczech i w Polsce. Mniejsze mogą być też zbiory w Czechach, Rumunii. We Francji i w Wielkiej Brytanii przewiduje się wzrost produkcji tej rośliny.
Przy dużo niższych zbiorach w sezonie 2011/2012 nastąpi prawdopodobnie zmniejszenie skali przetwórstwa rzepaku w UE-27. Jego przerób wyniesie prawdopodobnie 21,7 mln ton i będzie o 2,7 proc. mniejszy niż w roku poprzednim. Całkowite zużycie rzepaku znacznie przekroczy jego produkcję (o 15,6 proc.), dlatego konieczne będzie zwiększenie importu tego surowca średnio o 16,7 proc. Jego zapasy na koniec sezonu mogą obniżyć się do 1,1 mln ton.
Na skutek zmniejszenia areału upraw i plonów zbiory rzepaku w Polsce w 2010 roku obniżyły się o 16,8 proc. Dalszy spadek spodziewany jest także i w tym roku. Niekorzystne warunki pogodowe w okresie siewu oraz pogorszenie relacji cen rzepak/pszenica przyczyniły się do zmniejszenia powierzchni zasiewów rzepaku ozimego. Według szacunków IERiGŻ pod tegoroczne zbiory przeznaczono około 720 tys. ha. Z powodu słabszego przezimowania i wiosennej suszy przewiduje się 5-7 proc spadek plonów. Tegoroczne zbiory mogą wynieść około 1,8 mln ton i być o 13-16 proc mniejsze w porównaniu z ubiegłorocznymi.
Na krajowym i europejskim rynku rzepaku w sezonie 2010/2011 wystąpiła przewaga popytu nad podażą, co spowodowało wzrost cen tego surowca. Także w tym roku sytuacja nie ulegnie poprawie. Przerób rzepaku prawdopodobnie obniży się do 1900 tys. ton (o 7 proc.). Zwiększy się natomiast jego import (o 73 proc.), a eksport obniży się o około 30 proc.
Przy niskich tegorocznych zbiorach ceny rzepaku na rynku krajowym będą wyższe niż w roku poprzednim. Przewiduje się, że w III kwartale 2011 roku będą się one kształtować na poziomie 1500-1600 zł/t i będą o 18-26 proc wyższe niż przed rokiem.
W najbliższych latach przewiduje się utrzymanie dobrej koniunktury na rynku rzepaku. Popyt rynku krajowego i europejskiego będzie wzrastał, głównie w wyniku rosnącego zapotrzebowania na olej rzepakowy zużywany w produkcji biopaliw. Szacuje się, że w perspektywie 2020 roku, przy niewielkich zmianach liczby ludności, zapotrzebowanie rynku krajowego na rzepak spożywczy zwiększy się do około 1,3 mln ton, a rzepaku do produkcji biopaliw do 14,6 mln ton.
Oprac. Joanna Radziewicz
Burak cukrowy – rośliną energetyczną / Henryk Burczy
(Poradnik Plantatora Buraka Cukrowego 2011 nr 3, s.58-60)
W wyniku zmniejszenia powierzchni uprawy buraka cukrowego na skutek decyzji Komisji Europejskiej, polskie rolnictwo poniosło duże straty. Powrót do stanu pierwotnego spełniałby oczekiwania wielu producentów rolnych, u których udział tej rośliny w strukturze zasiewów był nobilitacją działalności gospodarczej.
W tej sytuacji dobrym rozwiązaniem może być wykorzystanie buraków cukrowych dla potrzeb energii odnawialnej. W ramach polityki energetycznej Polski, Rada Ministrów w dniu 10 lipca 2009 roku podjęła decyzję dotyczącą zwiększenia do 2020 roku udziału o 15 proc. OZE w energii finalnej oraz 10 proc. w biopaliwach transportowych. W lipcu 2010 roku przyjęto też informację dotyczącą instalacji około 2 tys. biogazowi rolniczych w latach 2010-2020.
Badania polowe przeprowadzone w latach 2007-2009 w Zakładzie Doświadczalnym Stary Sielec wykazały, że wydajność bioetanolu z buraków cukrowych i ziemniaków jest 3-krotnie wyższa od wydajności bioetanolu z ziarna zbóż kłosowych, na który jest obecnie największe zainteresowanie. Zapotrzebowanie na bioetanol wynikające z Narodowego Celu Wskaźnikowego, które w 2020 roku może wynieść około 800 tys. ton, można uzyskać z powierzchni 160 tys. ha buraków cukrowych przy plonie 50 t/ha i wydajności bioetanolu 5000 l/ha.
Zgodnie z nowymi wytycznymi Komisji Europejskiej tylko biopaliwa spełniające kryteria zrównoważonego rozwoju będą mogły być zaliczone go Narodowego Celu Wskaźnikowego. Należy oczekiwać, że zaproponowane kryteria nie przekreślą nowej możliwości efektywnego wykorzystania buraka cukrowego do produkcji biopaliw.
Inną możliwością wykorzystania buraków cukrowych na potrzeby energii odnawialnej jest ich zastosowanie w formie substratu dla fermentacji w biogazowniach rolniczych. Dotychczas w polskich warunkach nie ma jeszcze doświadczeń w tej dziedzinie, chociaż dobre przykłady zagraniczne napawają optymizmem. Z informacji zaczerpniętych z literatury wynika, że w biogazowniach rolniczych szczyt gazowy przy zastosowaniu buraków cukrowych uzyskuje się już po 12 godzinach od załadowania komory fermentacyjnej. Natomiast przy kiszonce z kukurydzy dopiero po 12 dniach.
W świetle przedstawionych wyników badań nad doborem gatunków i odmian na potrzeby produkcji biokomponen tów dla biopaliw w najbliższych latach należy preferować produkcję bioetalonu z korzeni buraka cukrowego. Wymagać to będzie stosownych decyzji operacyjnych władz państwowych i samorządowych, a przede wszystkim większego zaangażowania służb doradztwa rolniczego, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z producentami i przetwórcami surowców rolniczych.
Oprac. Joanna Radziewicz
Najnowsze odmiany / Jakub Siwiak, Piotr Tokarski
(Tygodnik Rolniczy 2011 nr 30, s. 22-24)
Na początku 2011 r. zaledwie kilka odmian zbóż trafiło do Krajowego Rejestru. Zarejestrowano sześć nowych odmian jęczmienia ozimego o kłosie wielorzędowym:
- Antonella – pastewna odmiana wielorzędowa, mrozoodporność średnia, duża odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość. Rośliny są średniej wysokości, termin kłoszenia jest średni, dojrzewania – dość późny;
- Henriette – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność – średnia, dość duża odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rdzę jęczmienia. Rośliny są średniej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie;
- Holmes – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność - średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę – średnia; rośliny są dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie;
- KWS Meridian - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność - średnia. Odporność na rynchosporiozę – duża, na czarną plamistość, plamistość siatkową i rdzę jęczmienia - średnia; rośliny są średniej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie;
-Matylda – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność - średnia. Odporność na rdzę jęczmienia, plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość – dość duża, na mączniaka prawdziwego – mała do bardzo małej. Rośliny są średniej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie;
- Wendy - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność - średnia. Odporność na rynchosporiozę – dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość – średnia. Rośliny są dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie.
Udział zagranicznych odmian w Krajowym Rejestrze wynosi obecnie 85 proc. W 2010 r. zostały skreślone dwie odmiany: Gil i Horus. Dziś w rejestrze znajduje się 26 kreacji, w tym 22 odmiany pastewne o kłosie wielorzędowym, 3 typu browarnego o kłosie dwurzędowym oraz 1 o kłosie dwurzędowym typu pastewnego (Metaxa).
W 2011 r. do Krajowego Rejestru wpisano także sześć nowych kreacji pszenżyta ozimego, cztery tradycyjne – Bereniko, Borowik, KWS Triol, Maestoso i dwie krótkosłome – Agostino i Mikado. Rok temu, skreślono sześć odmian: Janko, Kazo, Kitaro, Marko, Modus i Sekundo.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Kalarepa na „świeży rynek” / oprac. Aleksandra Czerwińska-Nowak
(Warzywa 2011 nr 7, s. 46-47)
W naszym kraju kalarepę do zaopatrzenia rynku warzyw świeżych uprawia się głównie z wczesnych nasadzeń na zbiory wiosenne i późnowiosenne. Do zaopatrzenia rynku warzyw świeżych przydatne są odmiany:
Korist F1 – odmiana wczesna, o soczystym, białym i słodkim miąższu, bez skłonności do drewnienia.
Konmar F1 – odmiana wczesna, o białym miąższu, bez skłonności do drewnienia i pękania. Mało podatna na choroby.
Kordial F1 – odmiana średnio wczesna, o białym, słodkim i soczystym miąższu, bez skłonności do drewnienia.
Nadia F1 – odmiana polecana do uprawy wiosennej w tunelach foliowych, pod włókniną i w odkrytym polu, a także na zbiory letnie oraz jako poplon. Miąższ jest biały i soczysty, bez tendencji do drewnienia.
Timpano F1 – odmiana wczesna, przeznaczona zarówno do uprawy w szklarniach, jak i w gruncie. Miąższ jest biały, bez skłonności do drewnienia. Odmiana posiada wysoką tolerancję na wybijanie w pędy kwiatostanowe pod warunkiem utrzymania temperatury 18-200C w okresie siewu, kiełkowania i wzrostu rozsady.
TKK450 F1 – odmiana wczesna, o białym miąższu bez skłonności do drewnienia.
Gabi – odmiana wczesna, przeznaczona do uprawy wiosennej i jesiennej w polu i pod osłonami. Miąższ jest biały, soczysty, o delikatnym smaku. Odmiana jest odporna na pękanie zgrubień i drewnienie miąższu.
Alka – odmiana średnio późna, polecana do uprawy wiosennej i jesiennej. Skórka jest koloru ciemnofioletowego, miąższ soczysty, kruchy, późno drewniejący w trakcie przechowywania.
Quickstar F1 – odmiana wczesna, polecana do najwcześniejszych upraw pod osłonami oraz późniejszych w nieokrytym polu. Skórka jest jasnozielona z delikatnym woskowym nalotem. Rośliny są tolerancyjne na wahania temperatury i odporne na czerń krzyżowych oraz na fuzariozy.
Wiedeńska Biała – odmiana wczesna, polecana na zbiór wiosenny i jesienny. Miąższ jest biały, soczysty i delikatny. Rośliny są wrażliwe na dłuższe chłody, dlatego nie poleca się ich do nasadzeń wczesnowiosennych.
Kref F1 – odmiana wczesna, przeznaczona do uprawy przyspieszonej pod osłonami oraz do całorocznej uprawy w polu. Miąższ jest biały, delikatny, bez tendencji do drewnienia. Zgrubienia są odporne na pękanie i przerastanie.
Balot F1 – odmiana wczesna, przeznaczona do wiosennej i jesiennej uprawy polowej. Zgrubienia są jasnofioletowe, o białym, delikatnym miąższu. Rośliny są odporne na pękanie, drewnienie i wybijanie w pędy kwiatostanowe.
Cindy F1 – odmiana polecana do uprawy pod osłonami oraz w tunelach i szklarniach na najwcześniejszy termin zbioru. Tworzy zgrubienia o białym spodzie, bez skłonności do drewnienia i pękania.
Segura F1 – odmiana polecana do wysadzania w pole od 12 do 33 tygodnia, dojrzałość zbiorczą osiąga w 19-43 tygodniu. Tworzy zgrubienia o jasnej barwie, bez tendencji do pękania i przerastania. Rośliny są odporne na mączniaka rzekomego kalarepy.
Terek F1 – odmiana polecana do uprawy w gruncie od wiosny do jesieni. Rośliny odznaczają się silnym wigorem i wzniesionym pokrojem.
Oprac. Joanna Radziewicz
Biała, czarna i sarepska / Marta Domeracka
(Rynek Rolniczy – twój doradca 2011 nr 7, s. 40-42)
Wszystkie odmiany gorczycy to rośliny jare dnia długiego, miododajne, fitosanitarne (antymątwikowe), dość odporne na przymrozki i szybko rosnące. Do 5 sierpnia rośliny mogą być wysiewane, jako średnio późne międzyplony albo do 20 sierpnia, jako międzyplony późne.
Gorczyca nie ma zbyt dużych wymagań cieplnych, rośnie szybko i zaliczana jest do roślin, które rosną najszybciej. Gorczyca sarepska wymaga lepszych gleb. Gorczyca biała rośnie szybciej niż sarepska, jest bardzie plenna i może być uprawiana także na glebach lżejszych. Jednak obydwa gatunki są wrażliwe na niedobory wody, szczególnie w okresie kwitnienia i dojrzewania. Gorczyca nie udaje się na glebach kwaśnych, nieprzepuszczalnych i podmokłych.
Przy uprawie gorczycy należy stosować zrównoważone nawożenie mineralne z uwzględnieniem zasobności gleby. Gorczyca ma duże zapotrzebowanie na siarkę, magnez, bor oraz sód. Podstawą dobrego wykorzystania składników z nawozu jest optymalny odczyn gleby, który dla gorczycy wynosi powyżej pH 5,8 do 6,8. Na glebach cięższych nawożenie fosforowo-potasowe należy stosować jesienią (pod orkę zimową), a na glebach lżejszych wiosną, przed uprawami wiosennymi.
Termin siewu powinien być możliwe wczesny i wykonany w dostatecznie ogrzaną i obeschniętą glebę, najlepiej z początkiem lub w połowie siewu zbóż jarych, a najpóźniej w okresie siewu jęczmienia jarego, od końca marca do pierwszej połowy kwietnia. Na glebach o słabej kulturze stosujemy normy wysiewu wyższe o 15-20 proc. Głębokość siewu od 1-2 cm, a do 2-3 cm na stanowiskach przesuszonych. Uprawa gorczycy przy rozstawie 25-35 cm, pozwala na mechaniczną walkę z chwastami.
W okresie wegetacji, na plantacji gorczycy, na każdym etapie rozwoju i w różnym stopniu, mogą wystąpić choroby porażające różne części roślin: mączniak rzekomy kapustnych, czerń krzyżowych, szara pleśń, cylindrosporioza. Przestrzeganie prawidłowej agrotechniki oraz odpowiednie nawożenie siarką i borem może w znacznym stopniu wyeliminować szkodliwe działanie patogenów. Do zaprawiania roślin, zwalczania chwastów i szkodników oraz chorób należy stosować środki zalecane przez IOR w uprawie gorczycy i dopuszczone do obrotu. Wśród wielu odmian gorczycy, wymienić można: średnio-wczesną Bardenę, bezerukową Bamberkę, Rotę polecaną do uprawy na poplony ścierniskowe, Metex odmianę gorczycy białej na nasiona i zielony nawóz, Sirolę nadającą się, jako międzyplon na pola przeznaczone pod uprawę buraków i na zieloną masę.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Ile liści latem? / Maria Wysocka-Owczarek
(Owoce, Warzywa, Kwiaty 2011 nr 14 s. 16)
Odżywianie pomidorów w dużej mierze zależy od powierzchni aktywnych liści: ich liczby i wielkości; oraz od nasłonecznienia i temperatury. W okresie wysokiej intensywności światła, rośliny należy utrzymywać w silnym wigorze przez pozostawienie 2-3 liści więcej niż wcześniej. Trzeba pamiętać o dostosowaniu liczby liści do odmiany. Liczbę usuwanych ogranicza się do dwóch tygodniowo.
Prawidłowy wzrost i rozwój roślin zapewnia 8-10 liści położonych poniżej kwitnącego grona. Wytwarzają one 70-80 proc. asymilatów. Liście położone niżej mają o połowę mniejszą aktywność. Te z objawami zaburzeń fizjologicznych (nekrozy, przebarwienia) należy usunąć. Pędy owocujące, wyprowadzone dodatkowo przy 10-12 gronie, powiększają liczbę liści na 1 m2, jednak wskutek nadmiernego zagęszczenia mogą mieć niekorzystny wpływ na ich kształt i wielkość. Liście w wierzchołkowej części roślin chłodzą i zacieniają uprawę. Niekorzystne jest tworzenie się małych, krótkich liści przy wierzchołku.
Latem liście należy usuwać pod jednym wybarwiającym się gronem – jednorazowo do trzech liści w dni słoneczne, a po dniach słonecznych – do dwóch.
W wysokiej wilgotności rany po oberwanych liściach należy zabezpieczyć przez infekcją grzyba powodującego szarą pleśń.
Oprac. Aleksandra Szymańska
