Uprawa i nawożenie roślin

Szczegóły

Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej

Proso właściwe (Panicum miliaceum L.). Cz.1. Charakterystyka upraw / Beata Marchand

(Przegląd Zbożowo-Młynarski 2016 nr 1, s. 9-12)

            Proso, pomimo wielu pozytywnych cech, jak odporność na suszę, bogactwo wartości odżywczych, szerokie spektrum użytkowania, nadal nie jest wykorzystywane przez przemysł na skalę masową.

            Proso jest bardzo odporne na suszę. Dobrze rośnie na obszarach o niskiej wilgotności, otrzymujących 500-750 mm opadów rocznie, ale skoncentrowanych latem. Możliwe jest jednak uzyskanie plonów przy zaledwie 200-450 mm opadów rocznych, z czego 30-40 proc. powinno spaść w okresie wegetacji.

            Jest to zboże wrażliwe na działanie temperatur poniżej 10-13⁰C. Temperatura powietrza podczas kiełkowania powinna wynosić około 18⁰C, podczas powstawania wiechy – 20⁰C, kwitnienia – 23⁰C i dojrzewania ziaren – 21⁰C.

            Okres wegetacji może trwać 55-120 dni lub więcej. Proso nie może być uprawiane na glebach zbyt płytkich i słabych dla uprawy innych zbóż. Lepiej  rośnie na podłożu piaszczystym i ilastym niż gliniastym. Rozwija się na glebach bogatych w składniki odżywcze, a także strukturyzowanych glebach niezakłóconych, zwłaszcza dziewiczych, rok po ich pierwszej orce. Roślina ta dobrze znosi wysokie zasolenie gleby, ale nie toleruje wilgotności spowodowanej spiętrzeniem wody w gruncie. Polskie odmiany najlepsze plony uzyskują na glebach pszennych zasobnych w próchnicę. Jednak od wieków proso właściwe było uprawiane na słabszych glebach kompleksów żytnich, chociaż aby uzyskać dobre plony konieczne było nawożenie mineralne. Odczyn gleby powinien być zbliżony do obojętnego, pH 6-6,5.

            Proso właściwe jest samopylne, chociaż krzyżowe zapylenie może wystąpić w 1 na 10-20 przypadków. Użycie tego zboża jako międzyplonu pomaga unikać letnich ugorów i tym samym osiągać ciągłą rotację upraw. W Polsce najlepszymi przedplonami dla odmian prosa właściwego Jagna i Gierczyckie są rośliny strączkowe i okopowe na oborniku. W gospodarstwach konwencjonalnych dobrze sprawdzają się również zboża ozime i jare, uprawnie nie później niż 3 lata po oborniku oraz poplony ozime.

            Warunkiem uzyskania wysokich plonów jest dobry materiał siewny. Zasiew wymaga dobrego, cienkiego i twardego podłoża. W Europie odbywa się on od połowy kwietnia do końca maja. Ponieważ nasiona prosa są bardzo drobne i nie mogą być przykryte zbyt dużą warstwą gleby, w Polsce zwraca się uwagę na wyrównanie podłoża przed siewem. Na glebach zlewnych lub bardzo silnie zachwaszczonych niezbędne jest wykonanie orki, ale zwykle wystarcza kultywator. Optymalny termin siewu prosa w naszym kraju przypada na koniec maja. Zbyt wczesny wysiew naraża rośliny na wiosenne przymrozki i stwarza warunki do silniejszego zachwaszczenia, z kolei zbyt spóźniony (I i II dekada czerwca), obniża plony i opóźnia dojrzewanie.

            Wiecha prosa właściwego dojrzewa od góry do dołu. Faza wegetatywna kończy się zwykle 16-20 dni po zasiewie. Kwitnienie łodygi następuje po 20-25 dniach, a okres od kwitnienia do dojrzałości ziarna wynosi 20-30 dni. Gdy górna połowa do 2/3 wiechy jest dojrzała, uprawa jest gotowa do zbioru.

            W Polsce dojrzewanie prosa rozpoczyna się w drugiej  połowie sierpnia i może potrwać do drugiej połowy września. Jest ono jednym z najłatwiej osypujących się gatunków zbóż. Jednoetapowy zbiór przeprowadza się, gdy ziarna górnej części większości wiech są w pełni dojrzałe, a w środkowej części osiągną dojrzałość woskową. Słoma jest wtedy zielona. Ziarno zwykle wymaga dosuszania, by jego wilgotność nie przekraczała 15 proc. Termin zbioru prosa właściwego w centralnej Polsce przypada na III dekadę sierpnia lub I dekadę września, na północy kraju na II-III dekadę września.

            Zagrożenie chorobami i szkodnikami jest stosunkowo niewielkie. Zboże porażane jest przeważnie przez głowinę prosa Ustilago Panici miliacei lub omacnicę prosowiankę Ostrinia nubilalis. Główną przeszkodą w uprawie tej rośliny są chwasty. W naszym kraju stosuje się wiosenne  mechaniczne zabiegi włóknowania i bronowania, jak również herbicydy.

            Do uzyskania wysokich plonów niezbędna jest odpowiednia agrotechnika, w tym dostarczenie podstawowych składników pokarmowych, zwłaszcza azotu.

Oprac. Joanna Radziewicz

Nowości odmianowe bobowatych grubonasiennych / Agnieszka Osiecka

(Agrotechnika 2016 nr 3, s. 14-15)

            Krajowy rejestr obecnie obejmuje 78 odmian bobowatych grubonasiennych w siedmiu gatunkach, wliczając soję, z racji sposobu wykorzystania definiowaną jako oleista. W 2015 r. wpisano do niego sześć nowych kreacji (Arwena, Lazur, Rumba, Salsa, Aligator, Madlen), a w 2016 r. kolejne dziewięć, tj.

• Bobik:
• Amigo – odmiana niesamokończąca, niskotaninowa. Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce – Grupa IHAR.
• Fernando – odmiana niesamokończąca, niskotaninowa. Hodowla Roślin Strzelce – Grupa IHAR.
• Groch siewny:
• Starski – odmiana ogólnoużytkowa, wąskolistna. Hodowca: Poznańska Hodowla Roślin.
• Łubin wąskolistny:
• Bolero – odmiana pastewna, niesamokończąca, niskoalkaloidowa. Hodowca: Poznańska Hodowla Roślin.
• Jowisz - odmiana pastewna, niesamokończąca, niskoalkaloidowa. Hodowca: Hodowla Roślin Smolice – Grupa IHAR.
• Koral - odmiana pastewna, niesamokończąca, niskoalkaloidowa. Hodowca: Hodowla Roślin Smolice – Grupa IHAR.
• Tytan - odmiana pastewna, niesamokończąca, niskoalkaloidowa. Hodowca Hodowla Roślin Smolice – Grupa IHAR.
• Soja:
• Abelina – odmiana średniowczesna. Hodowca: Saatbau Polska.
• Wyka siewna:
• Greta - odmiana samokończąca. Hodowca: DANKO Hodowla Roślin.

Oprac. Aleksandra Szymańska  

 Unikać błędów / Krzysztof Sak

(Truskawka, Malina, Jagody 2016 nr 3, s. 14-18)

            Uprawa truskawek powtarzających owocowanie nie jest łatwa i często kończy się dużym rozczarowaniem. W takiej sytuacji należy zwrócić szczególną uwagę jakich błędów nie popełniać.

Uprawa w polu, najczęściej stosowane błędy:

• Nieodpowiednie stanowisko lub jego złe przygotowanie.
• Zbyt wczesne sadzenie.
• Nieodpowiedni materiał nasadzeniowy.
• Zły dobór odmian.
• Usuwanie pierwszych kwiatostanów.
• Brak możliwości ochrony przez zbiorami.
• Nieodpowiedni dobór herbicydów.
• Zbyt niskie dawki nawozów.

Uprawa w podłożach ograniczonej objętości. Sukces tego rodzaju uprawy truskawek zależy od kilku czynników:

• Odpowiedniego podłoża. Zwykle do tego celu używa się maty wypełnionej podłożem kokosowym. Przed zakupem należy zwrócić uwagę, czy zakupione maty są buforowane i płukane, czy też będziemy musieli wykonać to we własnym zakresie.
• Gęstość sadzenia roślin. Zbyt duże zagęszczenie może sprawić, że rośliny nie będą miały odpowiednio dużo miejsca do zbudowania silnego sytemu korzeniowego.
• Sporej inwestycji. Założenie plantacji na rynnach wiąże się z dużymi kosztami jednostkowymi. Warto użyć produktów lepszej jakości, aby uprawa okazała się sukcesem.

Podczas zbioru, najczęstszym błędem, jaki popełniają producenci jest brak przeprowadzenia chociażby pobieżnej analizy rynku pod kątem sprzedaży owoców. Przed sezonem należy więc sprawdzić, jaka odmiana może najlepiej się sprzedać, aby potem uniknąć zabiegania o nabywców.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Światowy przegląd produkcji pasz – Raport Alltech

(Hodowca Drobiu 2016 nr 3, s. 68-69)

            Wyniki opublikowane przez biuro Alltech (współpracuje z wiodącymi na rynku integratorami, producentami premiksów, mieszalniami pasz oraz gospodarstwami w całej Polsce, wspiera swych partnerów zapewniając im dostęp do najnowszych badań i technologii, organizuje seminaria, konferencje i wykłady) szacują obecnie globalny tonaż pasz na 995,5 mln ton, co oznacza wzrost o 1,5% w stosunku do roku ubiegłego oraz 14% w przeciągu ostatnich 5 lat. Analiza danych z tych lat pokazuje, że za wzrost głównie odpowiedzialny jest sektor produkcji pasz dla trzody chlewnej, drobiu oraz ryb, a także intensyfikacja produkcji rolnej w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Ameryce Łacińskiej oraz niektórych regionach Europy.

            Przegląd Alltech ocenia produkcję komponentów paszowych w przeszło 130 państwach na podstawie informacji uzyskanych dzięki partnerskiej współpracy z lokalnymi związkami producentów pasz oraz od członków zespołu sprzedaży firmy Alltech, którzy rocznie odwiedzają przeszło 32 tys. mieszalni pasz.

W pierwszej dziesiątce największych producentów pasz na świecie są: Chiny, USA, Brazylia, Meksyk, Indie, Hiszpania, Rosja, Niemcy, Japonia i Francja. Największy wzrost odnotowała Europa - 13 mln t w ciągu 2015 r.

Inne warte odnotowania wyniki sondażu z 2016 r.:

• 5545 europejskich mieszalni pasz powiększyła swoją produkcję o 22% w 2015 r. w stosunku do roku poprzedniego .
• Produkcja pasz dla trzody chlewnej spadła o 2% i wynosiła 253,53 mln t. Produkcja pasz dla ryb na poziomie 35,47 mln t oznacza 5% spadek w 2016 r.
• Produkcja pasz dla drobiu na poziomie 463,69 mln t potwierdza stały wzrost w tym segmencie, tym razem o 5%. 201,36 mln t pasz dla przeżuwaczy oznacza wzrost na poziomie 3%. Segment karmy dla zwierząt domowych odnotował 4% wzrost przy ogólnej produkcji na poziomie 22,59 mln t.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Marchew na ten sezon / Marta Szyperek

(Warzywa i Owoce Miękkie 2016 nr 4, s. 56-58)

            Marchew to jeden z najważniejszych gatunków warzyw uprawianych w Polsce. W zależności od rynku zbytu, wybiera się odmiany na zaopatrzenie rynku warzyw świeżych, przetwórstwa czy długiego przechowywania.

W tym sezonie firmy hodowlano-nasienne polecają do uprawy marchwi następujące odmiany:

1. Firma: Alseed (h Bakker Brothers)

• Odmiana wczesna (100-110 dni wegetacji) - Nantes 5 Naba - polecana na rynek warzyw świeżych, do przechowywania oraz produkcji plastrów.
• Odmiana średniopóźna - Flakkese Fivak – polecana na “świeży rynek”, do przechowywania i przetwórstwa.

2. Firma: Bayer Vegetable Seeds (Nunhems)

• Odmiana późna o 135 dniach wegetacji – Elegance F1 – polecana do długiego przechowywania.
• Odmiana średniowczesna (120 dni wegetacji) - Romance F1.

3. Firma: Bejo

• Odmiana do upraw wielkotowarowych – Nerac F1
• Odmiana wczesna (104 dni wegetacji) – Bermuda F1.

4. Firma: Hazera

• Odmiana typu Nantejskiego o 120-130 dniach wegetacji – Octavo F1
• Odmiana typu Nantejskiego o 130-140 dniach wegetacji – Melodio F1

5. Firma: Hm. Clause

• Odmiana typu Nantejskiego, późna – 135-140 dni wegetacji – Priam F1
• Odmiana typu Flakee – Muleta F1.

6. Firma: Kees Broersen Zaden – odmiany: Berbro, Kabro
7. Firma: Rijk Zwaan – odmiany: Fidra F1, Morelia F1
8. Firma: PlantiCo – odmiana: Broker F1, Norton F1
9. Firma: PNOS – odmiana: Marion F1, Afalon F1
10. Firma: POLAN KHiNO – odmiana Salsa F1, Samba F1.

Oprac. Aleksandra Szymańska

Cebula – problemy i możliwości / Radosław Koberski

(Warzywa 2016 nr 1, s. 27-29)

             Obecnie na polskim rynku funkcjonuje kilkadziesiąt odmian cebuli, co daje szerokie możliwości odpowiedniego doboru odmiany do warunków uprawy. Problemem dla producentów tego warzywa jest zmniejszająca się liczba dostępnych herbicydów, co znacznie utrudnia walkę z chwastami. Ponadto duże zróżnicowanie glebowe w obrębie jednego gospodarstwa powoduje, że borykają się oni z trudnościami w zakresie właściwego zastosowania poszczególnych preparatów.

 Duży wpływ na jakość i wielkość plonów ma odpowiednie nawadnianie upraw. Niestety, w przypadku cebuli sytuacja nie przedstawia się zbyt korzystnie. Bardzo często mamy do czynienia z brakiem opadów w czasie wschodów, a także później w momencie wiązania główki i dorastania roślin. Takie warunki stwarzają konieczność zastosowania nawadniania efektywnego, umożliwiającego osiągnięcie wysokich wyników produkcyjnych. Należy jednak zwracać uwagę na dawki i terminy wykonywania poszczególnych zabiegów, ponieważ efekty nieumiejętnych działań mogą spowodować jeszcze większe straty w plonach.

Niezwykle istotne jest również zapewnienie właściwych warunków przechowywania zebranych płodów rolnych. Większość profesjonalnych gospodarstw cebulowych dysponuje przechowalniami wykorzystującymi powietrze zewnętrzne, ale także agregaty chłodnicze wspomagające proces magazynowania. Niestety, nawet najnowocześniejsze przechowalnie nie gwarantują utrzymania dobrej jakości cebuli przez okres 6-8 miesięcy. Składa się na to wiele czynników, jak: jakość składowanego surowca, systemy sterowania, niewystarczająca ilość lub zła lokalizacja czujników temperatury i wilgotności i brak nadzoru.

W Polsce występują już rejony, które wyeliminowano z profesjonalnej produkcji cebuli z powodu powszechnego występowania chorób i szkodników odglebowych. Właściwy płodozmian jest więc kluczowym elementem profesjonalnej produkcji tego warzywa. Stosowanie nasion niewiadomego pochodzenia, nasion niezaprawionych oraz zbyt częsta uprawa na tym samym polu, w bardzo szybkim tempie pogarszają jakość plonu.

            Średni plon cebuli w naszym kraju kształtuje się na poziomie 40-50 t/ha, ale wystarczy krótkotrwały, niekorzystny wpływ czynników pogodowych, by wydajność spadła do 30 t/ha. Taki poziom nie gwarantuje producentom należytego zysku. Innym problemem jest jakość uzyskiwanego w Polsce surowca, która ma istotny wpływ na dochodowość produkcji tego warzywa.

            Aby przynajmniej częściowo zniwelować niekorzystne czynniki i poprawić jakość i wysokość plonów polskiej cebuli można:

• wprowadzić nawadnianie kropelkowe,
• zwiększyć ofertę asortymentową,
• zdecydować się na uprawę ekologiczną,
• wprowadzić uprawę z dymki,
• wprowadzić uprawę z rozsady,
• zadbać o wysoką jakość materiału nasiennego oraz odpowiedni dobór odmian,

Analizując szanse i zagrożenia można dojść do wniosku, że konieczne jest traktowanie produkcji cebuli w sposób bardziej profesjonalny. Tylko fachowe podejście, innowacyjność oraz podniesienie jakości i plonów zagwarantują dochodowość tej produkcji niezależnie od koniunktury na rynku.

Oprac. Joanna Radziewicz

O soi słów kilka/Anita Zaworska, Małgorzata Kasprowicz-Potocka

(Hodowca Drobiu 2016 nr 2, s. 12-18)

Soja uprawna z roku na rok zyskuje coraz większe zainteresowanie. Jedną z ważniejszych kwestii w jej uprawie jest wybór odmiany, która będzie odpowiednia dla warunków klimatycznych naszego kraju oraz spełni nasze oczekiwania.

Soja jest jedną z najstarszych roślin uprawnych na świecie. To jednoroczna roślina wysokobiałkowa zawiązująca strąki, zawierające do kilku nasion. Dorasta do ok. 1 m wysokości, a liście ma złożone, trójlistkowe, typowe dla roślin bobowatych.  Polskie odmiany należą do podgatunku mandżurskiego, a ich okres wegetacji trwa 120-130 dni. Uprawia się ją głównie na nasiona i zielone pasze.

Soja jest na świecie najczęściej uprawianą rośliną i zajmuje pod względem powierzchni uprawy 55% areału przeznaczonego na uprawę roślin oleistych. Produkcja soi w UE wynosi jedynie ok. 1,5 mln ton, a import wynosi ok 15 mln ton. Rocznie, nasz kraj dla zaspokojenia potrzeb paszowych importuje ok. 2 mln ton śruty sojowej pochodzącej z nasion roślin GMO, co odpowiada wydatkowi ponad 4 mld zł.

Soja nie znosi gleb bardzo kwaśnych i zwięzłych i wymaga stanowisk o wysokim pH 6,5-7,0. Najwyższe plony osiąga na kompleksach pszennych. W jej uprawie nie ma większego zagrożenia chorobami  i szkodnikami, jednak jest to roślina wrażliwa na zachwaszczenie.

Uprawa soi w polskich warunkach nie wymaga od rolników wyspecjalizowanych nowoczesnych maszyn i urządzeń agrotechnicznych, jak również stosowania nadzwyczajnego nawożenia i środków ochrony. Soja oczyszcza stanowisko z chorób podstawy źdźbła, a ziemia po takiej uprawie jest dobrze napowietrzona z licznymi kanalikami.

W COBORU wpisanych do rejestru w roku 2015 było 5 odmian: Aldana, Aligator, Augusta, Madlen i Mavka.

Oprac. Aleksandra Szymańska

• Poprzedni artykuł