Ochrona roślin
- Szczegóły
- Kategoria: Przegląd polskiej prasy rolniczej
Allelopatia w rolnictwie / Przemysław Kardasz
(Agrotechnika 2018 nr 12, s. 34-35)
Stosowanie środków ochrony roślin negatywnie wpływa na środowisko. Poszukiwane więc są rozwiązania ograniczające wielkość stosowanych dawek. I w tym przypadku z pomocą przychodzi allelopatia. Termin ten określa wzajemne oddziaływanie na siebie roślin wyższych. Ich wpływ następuje za pośrednictwem rożnych substancji chemicznych, które są uwalniane do atmosfery otaczającej części nadziemne roślin bądź też do gleby. Allelozwiązki wykorzystuje się w ochronie roślin przeciw owadom, szkodnikom i nicieniom, a także w walce z chorobami roślin i chwastami.
Od kilku lat allelopatia jest wykorzystywana w rolnictwie na całym świecie. Walka z chwastami jest podejmowana za pomocą alleloherbicydów, stosowanie odpowiednich płodozmianów, międzyplonów, poplonów oraz mulczy. W wielu krajach do odchwaszczania upraw wykorzystywane są alleoherbicydy, czyli preparaty pochodzenia naturalnego oparte na allepatynach.
Potencjał allelopatii jest bardzo duży. Prace nad jej wykorzystaniem trwają i będą się rozwijać. Wynika to z faktu, że allelopatyny łatwiej ulegają biodegradacji i są rozpuszczalne w wodzie, co jest zgodne z polityką proekologiczną.
Oprac. Aleksandra Szymańska
Najważniejsze choroby drzew alejowych cz. 2 / Janusz Mazurek
(Szkółkarstwo 2018 nr 5, s. 20-27)
Do często spotykanych grzybów prowadzących do powstawania raków rozlanych należą gatunki z rodzajów Leucostoma (wywołują tzw. leukostomozę) oraz Valsa, tworzące charakterystyczne owocniki zagłębione w tkance drzew w miejscach zrakowaceń. Znacznie częściej obserwuje się jednak studium konidialne z rodzaju Cytospora. Leukostomoza, które może występować na jabłoniach, brzozach, jesionach, dębach, topolach, jarzębinach i innych gatunkach drzew alejowych. Zarodniki mogą być produkowane w zasadzie przez cały rok. Prawdopodobieństwo porażenia jest uzależnione od liczby godzin, podczas których wilgotność nie spada poniżej 90 proc., a temperatura utrzymuje się na poziomie 10-150 C. Wzmożoną wrażliwość drzew obserwuje się w wyniku niedostatku wody oraz po uszkodzeniu tkanek przez mróz. Dotychczas nie odkryto skutecznych metod ochrony przed rakami rozlanymi. Ograniczenie ich rozwoju wymaga prowadzenia właściwych metod pielęgnacyjnych.
Wśród gatunków powodujących zrakowacenia na drzewostanach należy też gruzłek cynobrowy (Nectria cinnabarina), który może zainfekować niemal wszystkie zdrewniałe pędy drzew i krzewów iglastych. Jest to grzyb blisko krewniony z podobnymi gatunkami tworzącymi raki drzewne, jak Neonectria ditissima, N. galligena czy N. coccinea. Sam gruzłek cynobrowy raków nie wywołuje, co tłumaczy się zdolnością bardzo szybkiego przerastania tkanek przez tego grzyba. Organizm ten stanowi jednak znaczący problem głównie w produkcji klonów, jak również katalp i głogów. Prawdopodobnie grzyb jest przenoszony przez owady. Infekcji sprzyjają: susza, złe warunki wodne i powietrzne, nadmierne spadki temperatury, mechaniczne okaleczenia, gradobicia i żerowanie owadów. W produkcji szkółkarskiej ważnym czynnikiem prowadzącym do silnego rozprzestrzeniania się choroby stanowi cięcie roślin nieodkażonymi narzędziami. Do podstawowych zabiegów ograniczających rozprzestrzenianie się grzyba należą: wycinanie i niszczenie porażonych pędów, unikanie ranienia roślin, zwalczanie szkodników, ochrona świeżo powstałych ran, zapewnienie korzystnych warunków rozwoju drzew, niszczenie chorych korzeni i dezynfekcja gleby.
Na jesionach występuje choroba wywoływana przez grzyba Chalara fraxinea, który powoduje więdnięcie, przebarwienia, nekrozy lokalne lub całkowite liści oraz ich przedwczesny opad. Infekcja ma miejsce przez liście, po czym grzyb przenika przez nerw główny do pędów. W pniach grzybnia rozrasta się w górę i w dół bielu i powoduje rozległe nekrozy i pęknięcia. Po zaobserwowaniu pierwszych objawów konieczne jest szybkie usunięcie opadłych liści i drzew z widocznymi rozległymi ranami na pniach. Wśród drzew podatnych na tę chorobę można wymienić jesion wyniosły (‘odmiany Pendula’, wąskolistny i czarny, ‘Jaspidea’); do średnio wrażliwych – ‘Atlas’, ‘Diversifolia’ i ‘Westhoh’s Glorie’. Mniejszą podatność wykazano dla odmiany ‘Geesink’ i ‘Altena’. Jesiony mannowy i pensylwański to z kolei gatunki uważane za średnio wrażliwe, natomiast mało podatne są jesiony amerykański i mandżurski.
Odmiany glonopodobne z rodzaju Phytophthora są zaliczane do najważniejszych ekonomicznie patogenów roślin. Ponieważ są one ściśle uzależnione od wilgoci, ich występowaniu sprzyja obecność wody w postaci rosy, opadów i wody użytej do deszczowania. Dużym problemem w ochronie drzew przed fytoftorozami jest właściwe zdiagnozowanie choroby. W przypadku roślin ozdobnych utrudnieniem jest też brak właściwych fungicydów.
W produkcji szkółkarskiej szkody powodują również grzyby infekujące z gleby, prowadzące do powstawania tzw. tracheomykoz. Do najważniejszych gatunków należą grzyby z rodzaju Verticillium, a w szczególności V. dahliae, powodujący werticiliozę. Jej typowym symptomem jest gwałtowne więdnięcie i szybkie zrzucanie liści. Może to dotyczyć zarówno całego drzewa, jak i jego części. Ponadto obserwuje się zbrunatnienie wewnętrznych pierścieni drewna, szczególnie widoczne na przekroju poprzecznym pędów.
Duże problemy sprawia diagnoza chorób bakteryjnych. Do najbardziej niebezpiecznych zalicza się zarazę ogniową (Erwinia amylovora), która stanowi zagrożenie dla jabłoni, głogów i jarzębów. Najbardziej charakterystycznym objawem jest pastorałowate zaginanie porażonych pędów, które wyglądają jak przypalone ogniem. Do infekcji dochodzi najczęściej w trakcie kwitnienia. Podczas zwalczania choroby konieczne jest wycięcie chorych pędów, a następnie wykonanie oprysku. Do zabiegów stosuje się z reguły środki miedziowe, które wykazują jednak działanie wyłącznie profilaktyczne.
Znanym patogenem bakteryjnym, który może prowadzić do zamierania drzew jest bakteria Pseudomonas syringae pv. syringae. Do najczęściej spotykanych symptomów porażenia zalicza się: gwałtowne brązowienie i sczernienie kwiatów, nekrotyczne plamy na liściach, owalne plamki, w miejscu których tkanka może się wykruszać, pozostawiając dziury, odbarwienie i ciemnienie nerwów i ogonków liściowych, zamieranie wierzchołków pędów i raki drzewne.
W ostatnim czasie coraz więcej uwagi poświęca się nowemu zagrożeniu ze strony chorobotwórczej bakterii Xylella fastidiosa, wywołującej chorobę Pierce’a. Objawy na drzewach są bardzo specyficzne. Najczęściej spotyka się zasychanie brzegów liści, któremu czasami towarzyszy zamieranie gałązek i większych gałęzi. Brązowieniu brzegów liści często towarzyszy żółknięcie sąsiadujących tkanek. Bakteria jest przenoszona przez owady. W Polsce są to: pienik olchowiec, wierzbowiec i ślinianka, krasanka natrawka i bezrąbek sadowiec.
Oprac. Joanna Radziewicz
Domowe środki ochrony roślin / Maciej Skubis
(Doradca 2018 nr 11/12, s. 9)
Wśród domowych środków ochrony roślin, które znajdują zastosowanie głównie na niewielkich działkach i w przydomowych ogródkach znajdują się:
- Ostra papryka (świeża i sproszkowana) – ma właściwości owadobójcze i repelencyjne względem zwierząt obgryzających rośliny (np. królików).
- Olej rzepakowy i inne oleje roślinne – mają właściwości insektobójcze. Zalecana dawka to około 100 ml oleju na 4,5 litra wody.
- Alkohol – niskoprocentowy roztwór alkoholu doskonale nadaje się do zwalczania szkodników. Należy jednak pamiętać by jego stężenie nie było zbyt wysokie.
- Ocet cydru jabłkowego – roztwór o stężeniu 1-2 łyżki na 4,5 litra wody ma właściwości grzybobójcze.
- Mąka kukurydziana (w wywarze bądź sypka) – wykazuje właściwości grzybobójcze.
- Mielone goździki – wywar może być stosowany jako środek odstraszający owady.
- Ziemia okrzemkowa – wykazuje właściwości insektobójcze.
- Naturalne płynne mydła – sprawdzają się jako rozpuszczalniki naturalnych środków insektobójczych.
- Kwasy i melasa cytrusowa – odstrasza i zabija mrówki i inne małe insekty.
- Wybielacze i woda utleniona – mogą pełnić rolę fungicydów.
- Wapień dolomitowy, skorupki jajek, wapno hydratyzowane – sprawdzają się przy zwalczaniu ślimaków.
Oprac. Joanna Radziewicz
