Świeże zioła z domowego parapetu…

Szczegóły

Kategoria: Natura i my

Uprawa ziół  w doniczkach to znakomity sposób na pozyskanie świeżych i zdrowych przypraw przez cały rok, jak również ciekawa propozycja na upiększenie kuchni. Nie jest to trudne, a z pewnością przyniesie mnóstwo korzyści, zarówno dla zdrowia, jak i dla jakości oraz smaku przyrządzanych potraw.

Historia wykorzystywania ziół i przypraw w celach leczniczych i kulinarnych sięga początków ludzkości. Człowiek od zawsze korzystał z darów ziemi. Zaspokajając swój głód, sprawdzając nowe smaki, metodą prób i błędów poznawał kolejne rośliny. W Polsce pierwsze informacje o ziołach pochodzą z Biskupina z przełomu VIII i VII wieku p.n.e. Wiedza na temat właściwości poszczególnych roślin rozwinęła się przede wszystkim za sprawą zakonników, którzy sprowadzili do naszego kraju nowe, dotąd nieznane gatunki. Obecnie niemal każdy ma dostęp do ziół i przypraw, a także wiedzy dotyczącej ich stosowania. Ludzie coraz chętniej sięgają po produkty naturalne, ekologiczne. Do łask wracają dawno zapomniane gatunki, które z powodzeniem można posadzić we własnym ogródku lub hodować na domowym parapecie.

W pojemnikach i doniczkach może być uprawiana zdecydowana większość ziół. Dobrym okresem na wysiew nasion jest początek marca. Rośliny dobrze rosną w pomieszczeniach nasłonecznionych. Najlepsze są parapety z zachodnią lub wschodnią wystawą, gdzie słońce operuje bez przerw przez kilka godzin. Zioła lubią stale wilgotne podłoże, dlatego niezwykle istotne jest zapewnienie im odpowiedniej wilgotności. Do ich uprawy nadają się żyzne i sypkie mieszanki ziemi o niskim zasoleniu, wzbogacone nawozem i naturalnym humusem. Należy też zadbać o dobry drenaż doniczki, umieszczając na jej dnie warstwę piasku, keramzytu lub wybierając doniczki z otworami na spodzie. Większe zioła uprawiane w domu dobrze jest posadzić w oddzielnych naczyniach, by korzenie mogły się swobodnie rozwijać. Zbierając zioła z uprawy w domu należy zadbać by nie zakłócić ich naturalnego wzrostu. Dzięki temu roślina będzie zdolna do wypuszczania nowych pędów.

Po zakończonym sezonie, najczęściej w listopadzie, powinno się usunąć z pojemników wszystkie rośliny jednoroczne. Rośliny wieloletnie przez zimę przechowuje się w widnych i chłodnych w pomieszczeniach. W tym czasie trzeba je umiarkowanie podlewać, średnio raz na tydzień. Wieloletnie zioła przesadza się do nowej ziemi co kilka lat, a w pozostałe umiarkowanie nawozi na początku sezonu.

Gatunki, które sprawdzają się w domowej uprawie:

• Bazylia – wymaga żyznych, przepuszczalnych gleb i słonecznego stanowiska. Rozmnaża się ją wiosną z nasion wprost do gruntu lub doniczek. Źle znosi przesadzanie. Zbiór świeżych liści jest możliwy od wiosny do jesieni, jednak najlepszy smak uzyskują one przed kwitnieniem (lipiec, sierpień). Bazylia ma wyrazisty, korzenny smak. Jej dodatek wzbogaca smak sosów, zup, mięs i sałatek. Dobrze komponuje się również z daniami z makaronem i serem. Należy dodawać ją pod koniec gotowania, ponieważ pod wpływem wysokiej temperatury traci smak. Roślina jest źródłem potasu, fosforu, wapnia i magnezu. Dobrze wpływa na procesy trawienne i przemianę materii.
• Majeranek – dobrze rośnie na glebach żyznych, przepuszczalnych, na stanowiskach nasłonecznionych. Należy go wysiewać wczesną wiosną, nie przysypując nasion i pozostawić w ciepłym miejscu. Młode sadzonki przesadza się do doniczek lub do gruntu. Podłoże powinno się składać z mieszaniny piasku i torfu. Ważne jest by było lekko wilgotne. Zbiór ziół przeprowadza się w miarę potrzeb. Majeranek dodaje się do ciężkostrawnych potraw: kapuśniaku, bigosu, grochówki, fasolki po bretońsku. Jest też składnikiem zup, mięs, sosów, dań z makaronu i sałatek. Roślina jest bogata w olejki eteryczne, garbniki, flawonoidy, fenolokwasy, sole mineralne i witaminy (C i P). Reguluje procesy trawienne, działa uspokajająco. Herbatka z majeranku do doskonały sposób na biegunkę.
• Tymianek – wymaga wilgotnego, niezbyt żyznego, przepuszczalnego podłoża, zasobnego w wapń i słonecznego stanowiska. Wysiew nasion przeprowadza się w kwietniu. Roślina nie wymaga częstego podlewania, lubi krótkotrwałe susze. Po kwitnieniu wymaga podcięcia, bowiem zabieg ten stymuluje jej wzrost. Zbiór powinno się przeprowadzić na początku kwitnienia (czerwiec). W kuchni tymianek jest dodawany do potraw ciężkostrawnych – bigosu, grochówki, gołąbków. Dobrze komponuje się również z rybami, niwelując ich specyficzny zapach. Roślina zawiera flawonoidy, saponiny, garbniki, duże ilości glinu i litu, witaminy C i B. Dobrze działa przy dolegliwościach trawiennych, jako lek na kaszel i poprawę apetytu.
• Rozmaryn – wymaga żyznej gleby i słonecznego stanowiska. Nasiona wysiewa się wczesną wiosną. W pierwszych tygodniach wzrostu roślina wymaga częstego podlewania, potem toleruje krótkotrwałe susze. Wymaga nawożenia nawozem wieloskładnikowym, od późnej wiosny do lata. Najbardziej wartościowe są liście zbierane na początku kwitnienia. Używa się ich do przyprawiania mięs, ryb, ziemniaków, zup, sosów, dań z jaj, jak również nalewek, win i likierów. Zawiera olejki eteryczne, garbniki, żywice, saponiny i kwas rozmarynowy. Pomaga w skurczach jelit, problemach trawiennych, dolegliwościach krążeniowych.
• Szczypiorek – roślinę wysiewa się w kwietniu i maju. Nie ma dużych wymagań glebowych. Dobrze rośnie zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych. Usuwanie pędów kwiatostanowych usprawnia wzrost liści. Zbioru dokonuje się w miarę potrzeb. Szczypiorek urozmaica smak sałatek, twarogu, ziemniaków, zup i kanapek. Jest źródłem witaminy C, potasu, chloru, wapnia, magnezu, fosforu. Wzmacnia procesy trawienne, pobudza apetyt, obniża ciśnienie, pomaga w walce z miażdżycą.

Tekst: Joanna Radziewicz

Źródła:

1. Zioła w kuchni. Bielsko-Biała, 2012
2. https://poradnikogrodniczy.pl/