Muzea w polskich dworach szlacheckich. Odsłona pierwsza

Szczegóły
Kategoria: W dworach i dworkach

Dwory, jako dawne wiejskie domy mieszkalne szlachty polskiej, stanowią idealne miejsce na usytuowanie w nich instytucji kultury, które gromadzą obiekty posiadające wartość historyczną. Mowa o muzeach, które mają za zadanie odzwierciedlać przede wszystkim duchową historię środowiska regionalnego, w którym powstały. W Polsce mamy kilkadziesiąt takich muzeów, w tym numerze zaczynamy prezentację wybranych dworów.

Dwór w Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie

 image1

Na terenie muzeum  znajduje się dwór o formach eklektycznych, zbudowany na planie kwadratu
z czterospadowym dachem, w latach 1852-53. Powstał on według projektu Karola Henryka Knoblaucha.
W elewacji frontowej trzyosiowy ryzalit z głównym wejściem, zwieńczony jest schodkowym szczytem. Na terenie parku dworskiego o powierzchni ponad 5 ha, jak również folwarku, zlokalizowane są ekspozycje muzealne. W 1964 roku, na terenie kompleksu dworsko-folwarcznego, utworzono Muzeum, które funkcjonuje do dzisiaj.

 

Dwór w Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach

 image2

Wizytówką Muzeum jest jego siedziba, mieszcząca się w późnobarokowym dworze szlacheckim z trzeciej ćwierci XVIII wieku, zbudowanym prawdopodobnie dla Józefa Zabłockiego. Jest to budynek parterowy
z mieszkalnym poddaszem, orientowany „na godzinę jedenastą”, wzniesiony na planie prostokąta, z narożnymi alkierzami. Dwór zbudowano w oparciu o konstrukcję szkieletową z modrzewia, wypełnioną gliną, na dębowej podwalinie z fragmentami murowanymi z cegieł. Obecny wygląd dworu jest konsekwencją przebudowy przeprowadzonej w 1902 roku. Pomieszczenia ekspozycyjne wyposażone są w meble, przedmioty codziennego użytku i obrazy z XVIII, XIX i początku XX wieku, oddając realia mieszkania z przełomu XIX i XX wieku.
W sąsiedztwie dworu znajduje się oficyna pochodząca prawdopodobnie z połowy XIX wieku. Mieściła kiedyś kuchnię, pokoje gościnne i biuro.

Dwór w Kłóbce. Oddział Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskie

image3

Dwór był siedzibą zasłużonego dla historii Polski rodu Orpiszewskich. Parterowa część budowli została wzniesiona po 1845 r. W latach 1882-1884 do dworu dobudowano piętrowe skrzydło pałacowe, w którym mieszkała Maria Wodzińska Orpiszewska, młodzieńcza miłość Fryderyka Chopina. Ekspozycja wnętrz dworu
w Kłóbce dzieli się na trzy części. W starszej, parterowej części budowli odtworzono atmosferę dworu jako siedziby ziemiańskiej. Funkcje
i wyposażenie poszczególnych pomieszczeń odtworzono zgodnie z przekazami historycznymi. W drugiej części ekspozycji, mieszczącej się w piętrowym skrzydle pałacowym, zorganizowano wystawę twórczości malarskiej mieszkanki dworu, Marii z Wodzińskich. Trzecia część ekspozycji mieści się w zabytkowych piwnicach pałacowych, gdzie odtworzono m.in. kuchnię dworską, spiżarnie i pralnię.

 

Dwór w Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie

 image4

Muzeum mieści się w pięknym, okazałym drewnianym dworze z 1757 roku. Architektura dworu nawiązuje do późnobarokowego założenia budownictwa dworskiego. Budowla ma konstrukcję zrębową osadzoną na kamienno-ceglanym fundamencie. Do dworu, kształtem zbliżonego do kwadratu, przylegają na rogach cztery alkierze. Wnętrza dworu stały się muzealną wystawą obrazującą kulturę ziemiańską, a w szczególności rodzimość dworu polskiego. Ekspozycja gromadzi pamiątki po wielu rodach ziemiańskich ziemi wieluńskiej.

Dwór w Muzeum Walewskich w Tubądzinie. Oddział Muzeum Okręgowego w Sieradzu

 image5

Muzeum mieści się we dworze zbudowanym w 2 poł. XVIII w. przez Macieja Zbijewskiego h. Rola. Od 1891 r., dwór wraz z liczącym 284 ha majątkiem ziemskim, przeszedł na własność rodziny Walewskich, która zgromadziła w swym dworze niezwykle cenne zbiory, od paleontologicznych poprzez archiwalia, na zbiorach sztuki kończąc. Ozdobę kolekcji stanowiły portrety Walewskich z XVII-XX w. W czasie II wojny światowej część zbiorów ulega zniszczeniu. W 1984 r. utworzono w dworku Muzeum, gdzie prezentowane są charakterystyczne wnętrza dworskie: salon, bawialnia, biblioteka, sypialnia-gabinet z przełomu XIX-XX w. Na ekspozycję wróciły uratowane
z zawieruchy wojennej, pozostałości dawnej kolekcji Kazimierza S. Walewskiego, z ponad stu portretami Walewskich, które także dzisiaj – stanowią prawdziwą ozdobę Muzeum.

Dwór w Skansenie Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego w Suchej 

 image6

Głównym eksponatem skansenu jest barokowy, parterowy dwór Cieszkowskich. Wzniesiony
z drewna modrzewiowego w 1743 r., z inicjatywy Ignacego Cieszkowskiego. Na narożach ma alkierze, kryty jest wysokim dachem gontowym. Od strony wjazdu zdobi go klasycystyczny arkadowy portyk dostawiony
i oszalowany w 1843 r.. Do oryginalnego układu wnętrz należy trakt pokoi od strony ogrodowej z fragmentami malowideł na stropach i ścianach. W 1787 r. we dworze wizytę złożył król Stanisław August Poniatowski. Ostatnim właścicielem obiektu (1945) był Felicjan Cieszkowski-Dembiński.

Dworek w Muzeum Wnętrz w Dołędze. Oddział Muzeum Regionalnego w Tarnowie

 image7

Dwór znajdujący się na terenie muzeum to drewniana siedziba wiejska w miejscowości Dołęga, wzniesiona w połowie XIX wieku. Posiada typowe cechy dworu polskiego, zbudowanego na planie podkowy. Budynek związany jest z powstaniem styczniowym oraz operacjami Most II i Most III z czasów II wojny światowej.

Dworek znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w województwie małopolskim
i pełni funkcje muzealne. Zwiedzający mogą się zapoznać z historią dworu. Wystawa przedstawia wystrój dworu polskiego z przełomu XIX
i XX wieku. Można zobaczyć: salon, jadalnię, sypialnię-salon, pokój Michała Siedleckiego
i sypialnię kobiecą. Na zewnątrz dworu zachował się mały park oraz kapliczka. Od 1982 roku znajduje się tu również drewniany spichlerz, przeniesiony z folwarku Sanguszków
w Chyszowie.

To tylko niektóre z długiej listy dworów stanowiących ekspozycje muzealne lub główne siedziby muzeów w Polsce. W następnym numerze Rolniczego Magazynu Elektronicznego zaprezentujemy kolejne. Zapraszamy do lektury!

Oprac. Aleksandra Szymańska

Źródła:

Fotografie:

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to Twitter